Вілямоўская мова

Вілямоўская мова
Саманазва	Wymysiöeryś
Краіны	Польшчы
Рэгіёны	Польшча, Вілямавіцы
Афіцыйны статус	Польшчы, Еўрапейскі Саюз
Агульная колькасць носьбітаў	каля 25 (станам на 2016 г.)
Статус	сур’ёзная пагроза[d][1]
Класіфікацыя
Катэгорыя	Мовы Еўразіі
Індаеўрапейская Германская галіна Заходнегерманскія Вілямоўская
Пісьменнасць	лацінскае пісьмо
Моўныя коды
ДАСТ 7.75–97	иди 202
ISO 639-1	—
ISO 639-2	—
ISO 639-3	wym
Atlas of the World’s Languages in Danger	1474
Ethnologue	wym
LINGUIST List	wym
IETF	wym
Glottolog	wymy1235
Вікіпедыя на гэтай мове

Вілямоўская мова (Wymysiöeryś) — заходнегерманская мова, які выкарыстоўваецца нямецкай этнаграфічнай групай ў Польшчы ў горадзе Вілямавіцы, на граніцы Сілезіі і Малой Польшчы. Лічыцца, што вілямоўская паходзіць ад сярэдненямецкая мова XII стагоддзі, з моцным уплывам ніжненямецкай, нідэрландскай, Фрызскай, польскай і старажытнаанглійскай моваў. У цяперашні час мова знаходзіцца пад пагрозай знікнення. Вядома аб 70 носьбітах мовы, большасць з якіх ужо пажылыя людзі. З пачатку XXI-га ст. прыкладаюцца намаганні па ажыўленні мовы.

Першыя пасяленцы ў Вілямавіцах былі выхадцамі з Нідэрландаў, Германіі і Шатландыі, якія прыехалі ў Польшчу ў XIII стагоддзі. Жыхары Вілямавіц заўсёды падкрэслівалі сваё фламандскае паходжанне і адмаўлялі нямецкае. Да 1939 года вілямоўская мова выкарыстоўваўся ў Вілямавіцах паўсюдна. Пасля Другой сусветнай вайны мясцовыя камуністы забаранілі выкарыстання мовы^[2][3]. У цяперашні час вілямоўская мова амаль цалкам выцесненая польскай мовай. Станам на 2016 год штодзённа на вілямоўскай мове ў сям’і размаўляла 25 чалавек, а пасіўна мовай валодала каля 350 чалавек^[4].

Вілямоўская мова была і паэтычнай мовай: у XIX стагоддзі на ёй пісаў Фларыян Бесік  (польск.) (бел..

Калыханка на вілямоўскай мове і ў беларускім перакладзе:

Śłöf duy buwła fest!

Skumma fremdy gest,

Skumma muma ana fettyn,

Z' brennia nysła ana epułn,

Śłöf duy Jasiu fest.

Спі, мой хлопчык, моцна!

Чужыя людзі прыходзяць,

Цётачкі і дзядзечкі прыходзяць,

Прыносяць арэхі і яблыкі,

Спі, Ясю, моцна.

Тэкст малітвы «Ойча Наш»:

Ynzer Foter, dü byst ym hymuł,

Daj noma zuł zajn gywajt;

Daj Kyngrajch zuł dö kuma;

Daj wyła zuł zajn ym hymuł an uf der aot;

dos ynzer gywynłichys brut gao yns haojt;

an fercaj yns ynzer siułda,

wi wir aoj fercajn y ynzyn siułdigia;

ny łat yns cyn zynda;

zunder kaonst yns reta fum nistgüta.

Do Dajs ej z Kyngrajch an dy maocht, ans łaowa uf inda.

Amen

• 
  Двумоўны прывітальны знак  (англ.) (бел.
• 
  Інфармацыйная шыльда аб касцёле ў Вілямавіцах  (польск.) (бел.
• 
  Інфармацыйная шыльда аб ратушы ў Вілямавіцах
• 
  Карта з мясцовымі вілямоўскімі назвамі
• 
  Скланенне слова «кахаць» па-вілямоўску, Марш роўнасці ў горадзе Бельска-Бяла 2021
• 
  Надпіс «Заўсёды разнастайна» па нямецку, вілямоўску і сілезску, Марш Роўнасці ў горадзе Бельска-Бяла 2021

• Tomasz Wicherkiewicz, The Making of a Language: The Case of the Idiom of Wilamowice, Mouton de Gruyter, 2003, ISBN 3-11-017099-X
• Maciej Mętrak: Wilamowice – przywracanie języka, przywracanie pamięci. W: Język jako świadectwo kultury dawnej i współczesnej. Stanisław Cygan (red.). Kielce: Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2016, s. 127–134. ISBN 978-83-944748-0-5. (pol.).
• Maciej Mętrak: Wymysorys (Vilamovicean) and Halcnovian: Historical and Present-Day Sociolinguistic Situation of Microlanguages in a Southern-Polish Language Island. W: Slovani od preloma 19. in 20. stoletja do danes: jezikovne, zgodovinsko-politične spremembe in književni doprinos. Lidija Rezoničnik, Nina Zavašnik (red.). Ljubljana 2019: Študentska sekcija Zveze društev Slavistično društvo Slovenije, 2019. ISBN 978-961-6715-32-4. 

У Інкубатары Wikimedia ёсць тэставы раздзел Вікіпедыі на вілямоўскай мове