Вешје

Вешје
Панорамски поглед на селото
Вешје Местоположба на Вешје во Македонија Вешје на карта
Координати 41°25′12″N 22°09′57″E / 41.42000°N 22.16583°E / 41.42000; 22.16583
Регион	Вардарски
Општина	Неготино
Население	25 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	1443
Повик. бр.	043
Шифра на КО	18005
Надм. вис.	480 м
Вешје на општинската карта Атарот на Вешје во рамките на општината
Вешје на Ризницата

Вешје — село во Општина Неготино, во околината на градот Неготино.

Името на селото се врзува со некогашното село Вештина над Пепелиште, од каде потекнува голем дел од населението на селото.^[2]

Селото се наоѓа во крајниот јужен дел на територијата на Општина Неготино, чиј атар се допира со областа Витачево, односно подрачјето на Општина Кавадарци.^[3] Селото е ридско, на надморска височина од 480 метри, а од градот Неготино е оддалечено 25 километри.^[3]

Селото се наоѓа на левата, присојна, страна на долината на реката Пештера, која е кањонски всечена во неогенската плоча на котлината. Земјиштето е песковито и глинесто. Во селото има бројни чешми (Селска, Шопка и Блага) и неколку бунари. Чешми се наоѓаат и надвор од селото, како што се: Драгомирица, Неделковица, Ракетска, Бела, Дедов Дол, Прибошовец, Шоша, Чешмичка, Врбница, Лисник, Беличин Дол и Сврачка.^[2]

Селото има збиен тип со издолжен облик. Во минатото, христијански маала биле Хањовско или Горно и Димовско или Долно Маало, додека муслиманските маала биле под нив и се нарекувале Шоповско или Горно, Аличевско, Карпузовско или Средно и Зеќировско или Долно Маало.^[2]

Во атарот на денешното село Вешје, најпрвин се наоѓало чистото христијанско село Ракето (или Ракито). Денес, на оваа месност се наоѓа црквата „Св. Димитриј“. Се говори дека селото Ракето некогаш имало триста куќи, а пропаднало околу 1890 година, кога во него уште се наоѓале 12 куќи.^[2]

Муслиманските родови дошле кон крајот на XVIII век бегајќи од некогашното село Вештина над Пепелиште од Арнаутите од Скопско. Муслиманите се населиле на атарот на христијанското село Ракето, основајќи ги маалата Аличевско и Зеќировско, помеѓу кои се наоѓала селската џамија. Подоцна, дошле уште муслимански родови од Вештина, меѓу кои Шоповци, кои ги основале Карпузовско и Шоповско Маало. После нив се населиле и христијанските родови од Ракето и ги основале маалата Хањовско и Димовско Маало над муслиманските маала.^[2]

Атарот има средна големина и зафаќа простор од 18,7 км². На него преовладуваат пасиштата на површина од 792,7 хектари, на обработливото земјиште отпаѓаат 659,3 хектари, а на шумите само 17,6 хектари.^[3]

Селото, во основа, има полјоделско-сточарска функција.^[3]

Селаните се занимавале со земјоделство. Во отоманскиот период, муслиманите и старите христијански родови поседувале своја земја, додека останатите работеле кај агите. Обработливи површини има околу селото, како и на падините на Витачево.^[2]

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Вешје имало 715 жители, сите Македонци, од кои 225 христијани и 460 муслимани.^[4] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Вешје имало 256 жители.^[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 600 Македонци.^[6]

Од селото се иселил значителен број од населението. Така, во 1961 година селото броело 434 жители, а во 1994 година бројот се намалил на 68 жители, од кои 66 биле Македонци, а двајца жители Срби.^[3]

Според пописот од 2002 година, во селото Вешје имало 45 жители, сите Македонци.^[7]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 25 жители, од кои 24 Македонци и 1 лице без податоци.^[8]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[9]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[10]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]

Вешје било мешано муслиманско-христијанско македонско село.^[2]

Родови во селото:

Според истражувањата на Воислав Радовановиќ во 1924 година родови во селото се:

• Македонски муслимани:
  • Староседелци: Горнодворци-Оџевци (2 к.), Аличевци (1 к.), Мала-Аријевци (3 к.), Шедевци (2 к.), Кумеманчевци (1 к.), Карамучевци (2 к.), Џевелковци (4 к.), Кафуровци (2 к.), Долнодворци-Зеќировци (7 к.), Дурчевци-Сарафовци (5 к.), Јошковци (2 к.), Јатовци (2 к.), Абдурахмановци-Гопчевци (3 к.) и Хусејинковци (3 к.).
  • Доселеници: Карпузовци (6 к.), Субашовци (8 к.), Спајиовци (5 к.), Учевци (2 к.) и Садразамовци (1 к.), доселени се од раселеното село Вештина; Шоповци (11 к.), доселени се од Штипско, кон крајот на XVIII век; Мегленчевци (1 к.), доселени се од селото Наќ во Меглен; Ајгаровци (1 к.), доселени се од селото Марена; Пашовци (1 к.), доселени се од селото Тремник; Бакаловци (1 к.), доселени се од селото Бесвица; Ленковци (4 к.), доселени се од селото Долни Дисан; Хајрушовци (1 к.), и тие се од Долни Дисан; Мемишовци (1 к.), и тие се од Долни Дисан; Ушеловци (1 к.), доселени од Прждево и Мендовци (1 к.), доселени од Бохула.
• Македонски христијани:
  • Доселеници: Димовци (9 к.), Деловци (8 к.), Шиковци (2 к.), Стојчевци (2 к.), Мркевци (1 к.) и Петревци (1 к.), доселени се од раселеното село близу Вешје, а тоа е Ракета; Ѓурчијовци (2 к.), доселени се однекаде; Хањовци (1 к.), доселени се од селото Бистренци; Кузмановци (1 к.), доселени се од селото Драчевица; Тасевци (1 к.), доселени се од селото Прждево; Кришковци (1 к.), доселени се од селото Долни Дисан; Струковци (1 к.), и тие се од Долни Дисан; Ќимковци (1 к.), доселени се од селото Горни Дисан, а подалечно потекло од Долни Дисан; Ристовци (1 к.), доселени се од селото Зборско во Меглен, во 1916 година и Голчевци (1 к.), доселени се од селото Барово, во Барово се доселиле од селото Чемерско, а во Чемерско од селото Бохула.

Муслиманското население во селото се задржало до 1950-тите години, кога целосно се иселило од селото. На пописот од 1953 година, тоа население се изјаснило како Турци (броејќи 534 жители).

• Поранешно основно училиште, чија градба била обновена и претворена во образовен и туристички Апи центар за развој на пчеларството.^[13]

Во XIX век, Вешје било село во Тиквешката каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Демир Капија, која била една од ретките општини која не била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото исто така било дел од Општина Демир Капија.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Неготино. Селото припаѓало на некогашната општина Неготино во периодот од 1955 до 1965 година.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Долни Дисан, во која покрај селото Вешје, се наоѓале и селата Горни Дисан, Долни Дисан, Прждево и Тремник. Во периодот 1950-1952, селото било дел исто така од општината Долни Дисан, во која се наоѓале селата Вешје, Горни Дисан и Долни Дисан.

Во селото постои избирачкото место бр. 1229 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште.^[14]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 35 гласачи.^[15] На парламентарните избори во 2020 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 37 гласачи.^[16]

Археолошки наоѓалишта^[17]

• Јагнила — вила рустика од римското време;
• Кочање — населба од римското време;
• Лишови Дабја — црква и некропола од старохристијанско време;
• Прибошовец — утврдување од средниот век;
• Ракита Црква — некропола од римското време;
• Ракита Чешма — населба од римското и доцноантичкото време;
• Романовец — храм од римското време; и
• Чешма — населба и топилница од римското време.

Цркви^[18]

• Црква „Св. Илија“ — главна селска црква, целосно руинирана; и
• Црква „Св. Димитриј“ — помала селска црква, на местото на некогашното село Ракето.

Џамии^[2]

• Во минатото помеѓу Аличевско и Зеќировско Маало се наоѓала џамија.

• 
  Куќи во селото
• 
  Срушената црква „Св. Илија“
• 
  Стара куќа

• Тиквеш
• Општина Неготино
• Неготино

• Вешје на Ризницата ^?

п р у Населени места во Општина Неготино Вешје Војшанци Долни Дисан Дуброво Криволак Курија Липа Неготино Пепелиште Тимјаник Тремник Црвени Брегови Раселени Брусник Горни Дисан Јаношево Калањево Пештерница Џидимирци Шеоба Историски Вардар Чифлик Кара Оџали Кара Синанли Кукуричани Орта Маало Чешмедере