အနုပဒသုတ်

အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ပဏ္ဍိတ, မဟာပည, ပုထုပည, ဟာသပည, ဇဝနပည, တိက္ခပည, နိဗ္ဗေဓိကပညာရှိဖြစ်ပုံ၊ (၁၅) ရက်မျှဖြင့် အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာကို ရှုမှတ်နိုင်ပုံတို့ကို ချီးကျူးဟောကြားတော်မူပြီး၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာ (သမာပတ်ကိုးပါး) ကိုးမျိုးကို ဟောကြားတော်မူသည်။

အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် အရိယသီလ, အရိယသမာဓိ, အရိယပညာ, အရိယ ဝိမုတ္တိတို့၌ ဝသိပ္ပတ္တ, ပါရမိပ္ပတ္တဖြစ်ပုံ၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာထေရ်သည် “ဘုရားရှင်၏ ဩရသပုတ္တ, မုခဇာတ, ဓမ္မနိမ္မိတ, ဓမ္မဒါယာဒဖြစ်ပါပေသည်။ အာမိသဒါယာဒ မဖြစ်ပေ” ဟု ချီးကျူးခြင်းသည် မှန်ကန်စွာ ချီးကျူးပြောဆိုရာရောက်ပုံ၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာထေရ်သည် ငါဘုရားသည် ဟောကြားတော်မူအပ်သော အမြတ်ဆုံး တရားစကြာကို ကောင်းစွာအတုလိုက်၍ ဟောကြားနိုင်ပေသည်-ဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာထေရ်အား ချီးကျူး၍ ဟောကြားတော်မူသည့်သုတ်။

အဋ္ဌကထာ၌ -ပညာရှိ၏ ဂုဏ်ပုဒ်များကို မလေ့လာလျှင် မသိကြပုံ၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ဂုဏ်ပုဒ်များကို ချီးကျူးတော်မူရန် ဘုရားရှင်သည် သဘာဂပရိသသန္နိပါတကို ဆိုင်းငံ့တော်မူပုံ၊ ဝိသဘာဂရိသတ်၏ အနေအထား၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ပညာခြောက်မျိုး၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ အရဟတ္တဖိုလ်ရောက်ချိန်၊ ဉာဏ်ပေါင်း (၇၆) ပါး၊ ပညာ (၁၆) ပါး၊ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာမရိယာဒ (၂) ပါး၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာနှင့် အရှင်မောဂ္ဂလ္လာန်တို့ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာနှိုင်းယှဉ်ချက်တို့ကို ဖွင့်ပြထားပါသည်။

ဋီကာ၌ -ဓာတုနာနတ္တ၊ ဝိပဿနာဘူမိ၊ ဝိပဿနာစာရ၊ ယုဂနဒ္ဓစသည်တို့ကို ဖွင့်ပြထားပါသည်။ ^{[၁] [၂]}

နာမ်တရားများသည် အလွန် လျင်မြန်စွာ (မျက်စိတစ်မှိတ်အတွင်း ကုဋေတစ်သိန်းမက) ဖြစ်ပျက်နေကြသဖြင့် သာမန် ပုဂ္ဂိုလ်များအနေဖြင့် ထို စိတ်-စေတသိက် တစ်လုံးချင်းစီ၏ ဖြစ်ပုံ၊ တည်ပုံ၊ ပျက်ပုံကို မည်သို့လျှင် ရှုမှတ်နိုင်မည်နည်း ဟူသော သံသယများ ရှိတတ်ပါသည်။ ဤသံသယကို ဖြေရှင်းရန် ပညာအရာတွင် ဧတဒဂ်ရတော်မူသော အရှင်သာရိပုတ္တရာ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး၏ ကျင့်ကြံ ရှုပွားပုံ နည်းလမ်းကို အနုပဒသုတ္တန် (မဇ္ဈိမနိကာယ်၊ ဥပရိပဏ္ဏာသ) တွင် ဘုရားရှင် ဟောကြားတော်မူခဲ့သည်ကို လေ့လာရန် လိုအပ်ပါသည်။

ဘုရားရှင်သည် အခြားသော အဂ္ဂသာဝကကြီးများ (ဥပမာ - တန်ခိုးကြီးသော အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်၊ ဓုတင်ဆောင် အရှင်မဟာကဿပ) ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးများ ထင်ရှားသော်လည်း၊ ပညာကြီးသော အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးမှာ နက်နဲ သိမ်မွေ့သဖြင့် မသိလျှင် မထင်ရှားနိုင်သောကြောင့်၊ ထိုဂုဏ်ကျေးဇူးကို ထုတ်ဖော် ချီးကျူးရန် သင့်လျော်သော ပရိသတ်ကို စောင့်ဆိုင်းနေတော်မူခဲ့သည်။ သဘောတူ သဘာဂ ပရိသတ် စုံညီသောအခါမှ ဤအနုပဒသုတ္တန်ကို ဟောကြားတော်မူခြင်း ဖြစ်သည်။

အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ပထမဈာန်သမာပတ်ကို ဝင်စားတော်မူပြီး၊ ထိုဈာန်သမာပတ်မှ ထသောအခါ၊ ထိုဈာန်စိတ်နှင့် ယှဉ်သော နာမ်တရားများကို တစ်ခုချင်းစီ၊ အစဉ်အတိုင်း (အနုပဒ) ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍ ဝိပဿနာ ရှုမှတ်တော်မူသည်-

1. ဈာန်နာမ်တရားများကို ခွဲခြားသိမြင်ခြင်း: ပထမဈာန်၌ ပါဝင်သော နာမ်တရားများဖြစ်သည့် ဝိတက်၊ ဝိစာရ၊ ပီတိ၊ သုခ၊ ဧကဂ္ဂတာ၊ ဖဿ၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ စေတနာ၊ စိတ်၊ ဆန္ဒ၊ အဓိမောက္ခ၊ ဝီရိယ၊ သတိ၊ ဥပေက္ခာ၊ မနသိကာရ ဟူသော ဤ (၁၆) မျိုး (သို့မဟုတ် ဈာန်၌ အမှန်တကယ်ပါဝင်သော ၃၄ ပါးလုံး) ကို တစ်လုံးချင်းစီ ပိုင်းခြား သိမြင်တော်မူသည်။^{[၃][၄][၅]}
2. ဖြစ်-တည်-ပျက် ကို ထင်ရှားစွာ ရှုမြင်ခြင်း: ထို နာမ်တရား တစ်လုံးစီတိုင်း၏ ဖြစ်ပေါ်လာမှု (ဥပါဒ်)၊ တည်တံ့မှု (ဌီ) နှင့် ချုပ်ပျောက်သွားမှု (ဘင်) ကို မိမိ၏ ဉာဏ်မျက်စိဖြင့် ထင်ထင်ရှားရှား (ဝိဒိတာ) ရှုမြင်တော်မူသည်။
3. ဝိပဿနာဉာဏ် ဖြစ်ပေါ်ခြင်း: "ဤတရားတို့သည် ယခင်က မရှိခဲ့ဘဲ ယခုမှ အသစ် ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်၏၊ ဖြစ်ပေါ်ပြီးလျှင် ချက်ချင်း ချုပ်ပျောက်သွားကြကုန်၏" (အဟုတွာ သမ္ဘောန္တိ၊ ဟုတွာ ပဋိဝေန္တိ) ဟု အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့ တင်၍ ရှုမြင်သုံးသပ်တော်မူသည်။
4. ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်ခြင်း: ထိုသို့ ရှုမြင်သောကြောင့် ထိုနာမ်တရားများအပေါ်၌ တပ်မက်မှု (ရာဂ)၊ စွဲလမ်းမှု (တဏှာ၊ ဒိဋ္ဌိ)၊ အမျက်ထွက်မှု (ဒေါသ) တို့မှ ကင်းလွတ်၍ အပိုင်းအခြားကင်းသော စိတ်ဖြင့် နေတော်မူသည်။
5. မြင့်မြတ်သော လွတ်မြောက်ရာကို သိခြင်း: ထိုအခြေအနေထက် သာလွန်သော လွတ်မြောက်ရာ (နိဗ္ဗာန်) ရှိသေးသည်ကို သိမြင်တော်မူသည်။

ပြဿနာ: ရှုသောစိတ် (ဉာဏ်) နှင့် အရှုခံစိတ် (နာမ်တရား) သည် တစ်ချိန်တည်း၌ ပြိုင်တူ မဖြစ်နိုင်၊ စိတ်တစ်လုံးသည် မိမိကိုယ်ကို မိမိ မသိနိုင်။ ထိုသို့ ဖြစ်ပါလျက် အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် နာမ်တရား တစ်လုံးစီ၏ ဖြစ်-တည်-ပျက်ကို မည်သို့ ထင်ရှားစွာ သိမြင်နိုင်ပါသနည်း။

အဖြေ - ဝတ္ထု နှင့် အာရုံ ကို ကြိုတင် သိမ်းဆည်းထားခြင်း:

• အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ထိုဈာန်နာမ်တရားတို့ကို မရှုမီ၊ ၎င်းတို့၏ မှီရာဝတ္ထု (ဝတ္ထု) ဖြစ်သော ဟဒယဝတ္ထုရုပ်ကို လည်းကောင်း၊ ထိုဈာန်စိတ်တို့၏ အာရုံ (အာရမ္မဏ) ဖြစ်သော ကသိုဏ်းပညတ် စသည့် သမထနိမိတ်ကို လည်းကောင်း ကြိုတင်၍ ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား သိမ်းဆည်းထားပြီး (ပရိဂ္ဂဟိတ) ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဤအရာ၌ ဝတ္ထုနှင့် အာရုံကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းရမည်ဟူသော စကားရပ်ဝယ် ဝတ္ထုအရ စက္ခုဒွါရ သောတဒွါရ ဃာနဒွါရ ဇိဝှါဒွါရ ကာယဒွါရ မနောဒွါရ ဟူသော ဒွါရ (၆)ပါးကို ဆိုလိုသည်ဟု မှတ်ပါ။

ရှုမှတ်ပုံ: ထိုသို့ မှီရာဝတ္ထု နှင့် အာရုံကို ပိုင်နိုင်စွာ သိမ်းဆည်းထားပြီး ဖြစ်သောကြောင့် -

• ထို ဝတ္ထုနှင့် အာရုံကို အကြောင်းပြု၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော နာမ်တရားတို့၏ ဖြစ်မှု (ဥပါဒ်) ကို ဆင်ခြင်သောအခါ ဖြစ်မှုသည် ထင်ရှားလာသည်။
• ထို နာမ်တရားတို့၏ တည်မှု (ဌီ) ကို ဆင်ခြင်သောအခါ တည်မှုသည် ထင်ရှားလာသည်။
• ထို နာမ်တရားတို့၏ ပျက်မှု (ဘင်) ကို ဆင်ခြင်သောအခါ ပျက်မှုသည် ထင်ရှားလာသည်။
• ဤသို့ မှီရာ ဝတ္ထု နှင့် အာရုံ ကို ပိုင်နိုင်စွာ သိမ်းဆည်းထားမှု သည် အလွန် လျင်မြန်စွာ ဖြစ်ပျက်နေသော နာမ်တရားများကို တစ်လုံးချင်းစီ ခွဲခြား သိမြင်နိုင်ရန် အဓိက သော့ချက် ဖြစ်ပါသည်။^[၆]

• အနုပဒဓမ္မ ဝိပဿနာ: နာမ်တရား (သို့မဟုတ် ရုပ်တရား) တို့ကို တစ်လုံးချင်းစီ၊ တစ်ခုချင်းစီ၏ ဖြစ်-တည်-ပျက်ကို အစဉ်အတိုင်း လိုက်၍ ရှုပွားခြင်း။ (အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် သမာပတ် ၇ ပါး၌ ဤနည်းကို သုံးသည်)။
• ကလာပသမ္မသန ဝိပဿနာ: နာမ်တရား (သို့မဟုတ် ရုပ်တရား) တို့ကို အုပ်စုလိုက်၊ အပေါင်းအစုလိုက် (ဥပမာ - ခန္ဓာ၊ အာယတန၊ ဓာတ် စသည်ဖြင့်) ခြုံငုံ၍ လက္ခဏာရေးသုံးတန် တင်ကာ ရှုပွားခြင်း။
• နေဝသညာနာသညာယတန ဈာန်: အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် အလွန် သိမ်မွေ့သော ဤ အဋ္ဌမ သမာပတ်ကို ရှုရာ၌ နာမ်တရားများကို တစ်လုံးစီ ခွဲခြား မသိမြင်နိုင်တော့သောကြောင့် ကလာပသမ္မသန ဝိပဿနာ နည်းဖြင့်သာ (အုပ်စုလိုက် ခြုံငုံ၍သာ) ရှုပွားတော်မူသည်။ (ဤသမာပတ်ကို အနုပဒနည်းဖြင့် ဘုရားရှင်များသာ ရှုပွားနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။)

• အလွန် လျင်မြန်စွာ ဖြစ်ပျက်နေသော နာမ်တရားများကိုပင် ကျွမ်းကျင်သော ယောဂီသည် တစ်လုံးချင်းစီ၏ ဖြစ်-တည်-ပျက်ကို ဉာဏ်ဖြင့် ပိုင်းခြား သိမြင်နိုင်ကြောင်း ဤသုတ္တန်က သက်သေပြနေပါသည်။
• ထိုသို့ သိမြင်နိုင်ရန် အဓိက နည်းစနစ်မှာ ဝိပဿနာ မရှုမီ၊ ရှုမည့် နာမ်တရားတို့၏ မှီရာ ဝတ္ထုရုပ် နှင့် အာရုံ ကို ရှေးဦးစွာ ပိုင်နိုင်စွာ သိမ်းဆည်းထားရန် ဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်း အားထုတ်ရာတွင် အလွန်အရေးကြီးသော လမ်းညွှန်ချက် ဖြစ်သည်။^[၇]

• အနုပဒသုတ္တန် ကောက်နုတ်ချက်
• ဝတ္ထုနှင့် အာရုံကို ပူးတွဲ သိမ်းဆည်းပါ