La baissa demografica de Champanhac lo Velh z-es impressionanta : 183 abitants en 2022 contra 520 en 1962. S'explica en partida per l'exòde rural, sevère dins aquelas contradas d'altitude nauta. Solament, i a mai : la visita de l'aglomeracion e, dins una certana mesura, la que se pòt faire sobe Street View (los imatges en junh de 2024 datan de 2009 e la tombada comerciala s'es agravada desempueis) mòstra una granda quantitat de comèrces abandonats e, çò qu'es encara mai caracteristique, lo nombre important d'ancians otèls, excepcionau per una vilòta demorada totjorn de petita talha. Aquò's un indici que Champanhac èra la « viala » de las rotas. Z-es avòra quasi una viala-fantauma.
Las charrèiras en direccion de Champanhac son nombrosas :
Las fòrmas ancianas son : In loco Campaniaco, ecclesia fund. in hon. S. Petri, sans data, Prior de Champanhac en 1259, Champanhac-lo-Velh en 1300, Champanhacus Vetus en 1385, Champaignac-le- Viel en 1401, Champaignac en 1456 [2].
Segon Dauzat, Champanhac ven delh nom latin d'òme Campanius, ambelh sufixe -acum[3].
La prononciacion aproximativa, a Graneirs, z-es [tsampa'ɲa] [4].
Istòria
En 1789, Champanhac dependiá de la província d'Auvernhe, de l'éleccion de Soire, de la subdelegacion de Lende e delh ressòrt delh presidiau de Riam. Sa gleisa parochala, diocèsi de Sant Flor e archipreirat de Briude, èra delh vocable de Sant Pèire[2].
Entre las annadas 80 e avòra, la charrèira de Briude a la Chaa Dieu, que passava per Champanhac, saguèt desviada per Javaugues (RD 19). Champanhac a donc perduda sa pauta d'aucha Briude-La Chaa Dieu, Auson (e ancian bacin charbonèir)-La Chaa Dieu; la partida Briude-Champanhac z-es venguda mai que mai una viá d'accès. Mas aquò z-es pas tot e sufiriá pas a explicar la brutala tombada de l'activitat comerciala e de la demografia de la comuna.
Alh secle XIX, Champanhac èra un caireforc important. Sus la mapa d'Estat-Major [5] (segonda meitat delh secle XIX : i a los chamins de ferre), la RD 588 èra la charrèira de Sant Flor a Lion, doncas una nacionala importanta. La RD 56 vès Sent Jarman l'Arm, Sent Amanç de Ròcha Savina, en seguela de Briude-Champanhac, ne'n preniá probablament pus d'importància. La pèrda de la foncion de crosament saguèt, en realitat, progressiva.
Fòra de son activitat de passatge (otèls, restaurants, cafès...), Champanhac aviá, probablament, pauc d'activitats urbanas. Meime alh secle XIX, la comuna despassèt pas los 1200 abitants per mai de 20 km². En 1801 e meime en 1790-91, Champanhac saguèt pas chapluòc de canton. Aviá doncas pas los emplecs administratius (perceptor, etc) associats a aquela foncion e beneficiava pas de la consideracion implicita de l'administracion departamentala. Aviá pasmens una gendarmariá, barrada en 2016 [6]. Una foncion administrativa z-es un element d'estabilitat, mai que l'activitat economica, per natura chamjanta, e lo ròtle de crosament. Tanben, pas un sole còp, un abitant de Champanhac saguèt conselhèir generau. Quand perdèt pauc a pauc sa foncion de crosament, Champanhac saguèt pas sostengut e, per manca d'autra foncion, li demorèt pas grand chausa.
Champanhac lo Velh
Saint-Vert 
.svg){kind=small}
