Беларуская батальённа-тактычная група ў Казахстане
Беларуская батальённа-тактычная група[1] ў Казахстане — падраздзяленне Узброеных Сіл Беларусі, якое ўдзельнічала ў аперацыі АДКБ у Казахстане. Асновай для разгортвання кантынгенту стала спецыялізаваная міратворчая рота, меркавана дапоўненая байцамі іншых фарміраванняў. Удзел у казахстанскіх падзеяй студзеня 2022 года беларускіх войскаў выклікаў негатыўную рэакцыю грамадскасці, стварыў пагрозу небяспечных наступстваў і магчымых ахвяр сярод вайскоўцаў, аднак аперацыя завяршылася хутка, і батальённа-тактычная група, атрымаўшы ўнікальны вопыт і выканаўшы пастаўленыя задачы, вярнулася на радзіму. Для беларускай міратворчай роты дадзеная камандзіроўка стала першай місіяй, на якую падраздзяленне адпраўлена ў поўным складзе[2]. Прававая базаУ 1993 годзе Рэспубліка Беларусь далучылася да Дагавора аб калектыўнай бяспецы. У 2002 дагавор быў ператвораны ў міжнародную арганізацыю — Арганізацыю Дагавора аб калектыўнай бяспецы (АДКБ). Яго члены абавязаліся ў выпадку здзяйснення агрэсіі прадастаўляць адзін аднаму неабходную дапамогу, уключаючы ваенную. Гэта распаўсюджваецца не толькі на выпадкі знешняй агрэсіі, але і ў сітуацыі ўнутраных пагроз. Акрамя ўсяго іншага, удзельнікі дагавора сфармавалі Калектыўныя сілы аператыўнага рэагавання (КСАР), якія былі прызначаны для барацьбы з тэрарызмам. Як адзначыў беларускі ваенны аналітык Ягор Лебядок, на фоне пратэстаў і беспарадкаў у студзені 2022 года казахстанскі лідар Касым-Жамарт Такаеў запытаў увод замежных войскаў менавіта для супрацьстаяння тэрарыстам[3]. У цэлым эксперт звярнуў увагу на юрыдычныя нестыкоўкі: у Казахстан фармальна адправілі менавіта міратворчыя сілы, хоць у распараджэнні АДКБ ёсць КСАР. Як заявіў Лебядок, «міратворчая місія прадугледжвае наяўнасць двух канфліктуючых бакоў і іх згоду на аперацыю. А КСАР якраз прызначаны для барацьбы з тэрарызмам, пра што і кажа прэзідэнт Такаеў. Але тут ёсць момант піяру — адпраў КСАР і гэта будзе выглядаць як падаўленне народнага паўстання, агрэсія і акупацыя. А міратворцы надаюць АДКБ імідж добранькай арганізацыі, якая дапамагае»[4]. Па даных МЗС Рэспублікі Беларусь, батальённа-тактычная група накіроўвалася ў Казахстан у адпаведнасці з Законам ад 29 лістапада 2003 года № 254-З «Аб парадку накіравання ваеннаслужачых, асоб начальніцкага і радавога складу органаў унутраных спраў, Следчага камітэта Рэспублікі Беларусь, органаў фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь, органаў і падраздзяленняў па надзвычайных сітуацыях, пракурорскіх работнікаў, а таксама грамадзянскага персаналу за межы Рэспублікі Беларусь для ўдзелу ў дзейнасці па падтрыманні міжнароднага міру і бяспекі»[5]. Беларускі ваенны аглядальнік Аляксандр Алесін адзначаў, што краіна магла адмовіцца ад удзелу ў аперацыі. Так, напрыклад, у свой час беларускае кіраўніцтва доўга не згаджалася на тое, каб вылучыць сваіх вайскоўцаў у калектыўныя сілы аператыўнага рэагавання і адпраўляць іх за мяжу. Па гэтым пытанні ішла палітычная барацьба паміж урадамі Расіі і Беларусі. Заканадаўства рэспублікі і Канстытуцыя не дазвалялі адпраўляць вайскоўцаў за межы краіны, аднак былі прыняты спецыяльныя нарматыўныя акты, якія кажуць пра тое, што ў выпадку неабходнасці кантрактнікі могуць пасылацца ў іншыя краіны ў складзе міратворчых сіл і калектыўных сіл аператыўнага рэагавання, калі гэтыя людзі выкажуць такое жаданне і напішуць заяву на імя кіраўніка дзяржавы, а ён дасць дазвол[5]. Склад і сілыНеўзабаве пасля пачатку ўводу кантынгенту АДКБ у Казахстан стала вядома, што ад Беларусі да аперацыі падключыцца міратворчая рота са складу 103-й Віцебскай гвардзейскай паветрана-дэсантнай брыгады. Гэта падраздзяленне — частка сіл спецыяльных аперацый. Яно было створана на аснове 103-й дывізіі ПДВ СССР. Міратворчы кампанент брыгады цалкам складаецца з кантрактнікаў. Раней байцы роты ў складзе італьянскага кантынгенту ўдзельнічалі ў аперацыі ў Ліване пад эгідай ААН. На пастаяннай аснове ў падраздзяленні служаць 100 чалавек, пры неабходнасці склад можа быць павялічаны да 300 чалавек[6]. У асобных СМІ паведамлялася, што «міратворчая рота ўзмоцнена вайскоўцамі з іншых падраздзяленняў»[7]. Так, напрыклад, у Казахстан маглі быць адпраўлены байцы ўнутраных войскаў, паколькі 103-я брыгада і САХР складаюць беларускі кампанент КСАР АДКБ[3]. Дакладная колькасць батальённа-тактычнай групы невядома[4]. Расійскі тэлеканал «Мир 24» заяўляў пра 200 вайскоўцаў[8]. Генеральны сакратар АДКБ Станіслаў Зась[9] і ўкраінскія медыя[10] назвалі лічбу ў 500 чалавек. Як растлумачыў Лебядок, усяго беларускі кантынгент у рэзерве АДКБ складае каля 500 байцоў, але колькасць задзейнічанай групы ён ацаніў у 100 міратворцаў[4]. У ходзе казахстанскай місіі былі выкарыстаны БТР-70МБ1 (мадэрнізацыя савецкага бронетранспарцёра БТР-70 ад 140-га рамонтнага завода) і кітайскія пазадарожнікі Dongfeng Mengshi EQ2050F, якія з’яўляюцца копіяй амерыканскіх HMMWV[1]. У вайскоўцаў з Беларусі заўважаны таксама кулямёт ПКМН пад патрон 7,62 × 54 мм R з дзённа-начным прыцэлам ПДНВ-1[11]. Ход аперацыі6 студзеня 2023 года міратворчая рота высунулася з г. Віцебск на аэрадром Мачулішчы. У Казахстан падраздзяленне разам з тэхнікай даставілі самалёты Іл-76МД Паветрана-касмічных сіл Расіі. Усяго было задзейнічана 5[2]—10[12] бартоў. Пералёт з дазапраўкай у Екацярынбургу заняў амаль 10 гадзін. Усё рабілася для таго, каб даставіць кантынгент з усім яго штатным узбраеннем і абсталяваннем за адзін раз[2]. Байцы ўзялі пад ахову аэрадром «Жэтыген» і арсенал артылерыйскіх боепрыпасаў у горадзе Капшагай. Дзейнасць каардынавалі намеснік камандуючага сіламі спецыяльных аперацый Сяргей Андрэеў і камандзір батальённа-тактычнай групы Сяргей Красоўскі, якія разам з ротай знаходзіліся ў Казахстане[1]. Беларускія вайскоўцы арганізавалі службу на дарожных пастах, патруляванне тэрыторыі ў зонах адказнасці, дагляд людзей і тэхнікі. Міратворцы размяшчаліся на тэрыторыі вайсковай часці, дзе ў інтарэсах падраздзялення вырашылі ўсе пытанні тылавога забеспячэння. Было наладжана ўзаемадзеянне з казахстанскімі сілавікамі і расійскім кантынгентам[12]. Са слоў прапаршчыка Рамана Шаўкова, самай складанай часткай місіі стала начное патруляванне, паколькі з-за стэпавай мясцовасці вайскоўцам маглі пагражаць снайперы. У першую ноч міратворцы працавалі «тэрмінова» і ляжалі на зямлі, таму што не было магчымасці ўжыць інжынерныя ўмацаванні. Раўніны не дазвалялі там выкарыстоўваць зморшчыны мясцовасці і неяк схавацца. Вайскоўцам было цяжка ляжаць на ветры на прадуваным баку. Камандзір міратворчай роты Ігар Гіль падзяліўся, што першыя тры дні ў Казахстане прайшлі для яго цалкам без сну, паколькі пастаянныя аб’езды блокпастоў і праверкі папросту не пакідалі на гэты час[2]. Як заяўляў Шаўкоў, ніхто не спрабаваў прарвацца скрозь беларускія пазіцыі да аэрадрома, але «прыязджалі мясцовыя жыхары – проста пагутарыць і расказаць, якая навокал абстаноўка». Ад іх міратворцы атрымалі інфармацыю аб навакольных населеных пунктах і раёнах, адкуль да аэрадрома маглі патэнцыйна прайсці людзі. Прычым, як аказалася, мясцовыя жыхары былі настолькі самаарганізаваны, што да пазіцый вайскоўцаў ніхто не мог даехаць без надгляду. Насельніцтва актыўна дапамагала замежнікам і нават арганізавала ўласныя атрады самаабароны[2]. Тым часам у сеціве з’явілася інфармацыя, што беларускія вайскоўцы былі атакаваны: адзін баец забіты, двое паранены[13]. Андрэеў абверг гэтыя паведамленні[1]. Начальнік Аб’яднанага штаба АДКБ Анатоль Сідараў таксама заявіў, што ніякіх боесутыкненняў або абстрэлаў кантынгентаў міратворцаў АДКБ падчас іх знаходжання ў Казахстане не зафіксавана. Аднак у раёне аэрадрома Жэтыген было тры спробы весці разведку з дапамогай дронаў, але беларускія вайскоўцы адрэагавалі своечасова, перашкодзіўшы палётам беспілотнікаў у сваім сектары[14]. Ужо 14 студзеня беларускія міратворцы, у сувязі з хуткім завяршэннем місіі, вярнуліся дадому[15]. Сустракаць іх на аэрапорт у Мачулішчах прыехаў прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка[16]. Рэакцыя і ацэнкі
Гл. таксамаЗноскі
Спасылкі
|
|||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
,_Flag_of_Syria_(1980%E2%80%932024).svg){kind=small}
Portal di Ensiklopedia Dunia
