Вольга Васільеўна Лепяшынская

Вольга Васільеўна Лепяшынская
Дата нараджэння	15 (28) верасня 1916
Месца нараджэння	Кіеў, Кіеўская губерня, Расійская імперыя[1]
Дата смерці	20 снежня 2008(2008-12-20)[2][3][…] (92 гады)
Месца смерці	Масква, Расія
Месца пахавання	Увядзенскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  Расійская рэспубліка  Украінская Народная Рэспубліка  Украінская дзяржава  СССР  Расія
Адукацыя	Маскоўская дзяржаўная акадэмія харэаграфіі[d]
Прафесія	харэограф, балерына, педагог, танцоўшчыца, балерына, танцавальны педагог, балетны педагог
Гады актыўнасці	з 1935
Тэатр	Расійскі інстытут тэатральнага мастацтва[d]
Узнагароды	Patriotic Order of Merit in Gold[d]
IMDb	ID 0503270
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вольга Васільеўна Лепешынская (руск.: Ольга Васильевна Лепешинская; нар. 28 верасня 1916, Кіеў, Расійская імперыя — 20 снежня 2008, Масква, Расія) — савецкая артыстка балета, балетны педагог, грамадскі дзеяч. Прыма-балерына Вялікага тэатра; народная артыстка СССР (1951), лаўрэат чатырох Сталінскіх прэмій (1941, 1946, 1947, 1950). Кавалер ордэна Леніна (1971).

Нарадзілася 28 верасня 1916 года ў Кіеве ў шляхецкай сям’і з польскімі каранямі.

Пачынала займацца харэаграфіяй сама. Увесь вольны час вучылася танцаваць, некалькі разоў на тыдзень брала ўрокі ў А. В. Някрасавай. У 1933 годзе скончыла дзяржаўны Маскоўскі балетны тэхнікум пры ДАВТ (сёння Маскоўская акадэмія харэаграфіі) (педагог А. І. Чэкрыгін, Е. А. Шарпанцье, Е. М. Адамовіч, В. А. Сямёнаў).

У 1933 годзе дэбютавала ў Вялікім тэатры, у партыі Лізы ў балеце «Марная засцярога» Ж. Даберваля. Валодаючы бліскучай тэхнікай, філіграннай дакладнасцю рухаў, жывым тэмпераментам, з поспехам танчыла як класічныя, так і сучасныя партыі.

У гады вайны выступала на фронце са спецыяльна падрыхтаванымі праграмамі. 30 снежня 1942 года ў эвакуацыі ў Куйбышаве Вялікім тэатры адбылася прэм’ера балета «Пунсовыя ветразі» В. М. Юроўскага, пастаўленага па аднайменнай аповесці А. С. Грына. З гэтым балетам трупа гастралявала па вызваленых гарадах.

Пасля вайны шмат гастралявала па гарадах СССР і за мяжой.

Сярод яе партнёраў былі А. Н. Ермалаеў, А. М. Месерэр, П. А. Гусеў і іншыя танцоўшчыкі.

Завяршыўшы кар’еру балярыны ў 1963 годзе, займалася выкладаннем як у СССР, так і за мяжой: у Рыме, Будапешце, Мюнхене, Берліне, Дрэздэне, Штутгарце, Вене, Бялградзе, Стакгольме, Нью-Йорку, Токіа, Лондане, Осла і іншых гарадах. У 1997 годзе стала прафесарам Дзяржаўнага інстытута тэатральнага мастацтва. Больш за 50 гадоў узначальвала дзяржаўную экзаменацыйную камісію на кафедры харэаграфіі ДІТМа.

З 1973 года ўзначальвала аргкамітэт міжнародных конкурсаў артыстаў балета ў Маскве. Старшыня журы першага Маскоўскага міжнароднага незалежнага конкурсу маладых артыстаў балета імя С. П. Дзягілева (1992). Таксама была аглядальнікам Цэнтральнага тэлебачання і членам рэдкалегіі «Энцыклапедыі балета». З 1992 года — прэзідэнт Расійскай харэаграфічнай асацыяцыі, а з 1996 узначальвала праўленне Цэнтральнага дома работнікаў мастацтваў. Уваходзіла ў кіраванне таварыстваў «СССР — Японія» і «СССР — ЗША».

Член ВКП (б) з 1943 года.

Памерла 20 снежня 2008 года на 93-м годзе жыцця ва ўласнай кватэры ў Маскве. «Яна заснула і не прачнулася», — распавёў сваяк балерыны^[4]. Пахавана 23 снежня 2008 года на Увядзенскіх могілках.

Першы муж — Ілля Трауберг (1905—1948), кінарэжысёр (развяліся незадоўга да пачатку Вялікай Айчыннай вайны).

Другі муж — Леанід Райхман (1908—1990), супрацоўнік МДБ СССР, генерал-лейтэнант (арыштаваны ў 1951 годзе, пасля вызвалення да жонкі не вярнуўся).

Трэці муж — Аляксей Антонаў (1896—1962), военачальнік, генерал арміі, член Стаўкі ВГК, начальнік Генеральнага штаба ВС СССР у 1945—1946 гадах, першы (з 1955 года) начальнік Штаба Аб’яднаных узброеных сіл краін АВД.

Дзяцей Вольга Лепяшынская не мела.

Пасля смерці балерыны група супрацоўнікаў Цэнтральнага дома работнікаў мастацтваў звярнулася ў Генеральную пракуратуру Расійскай Федэрацыі з просьбай праверыць абставіны, звязаныя з перадачай грамадзянам у спадчыну маёмасці балерыны. Пракуратуры Масквы даручылі правесці праверку ў адпаведнасці з законам^[5].

Рэчы з гардэроба балерыны пасля яе смерці былі перададзеныя спадкаемцамі гісторыку моды А. Васільеву. У 2012 годзе некалькі нарадаў і сцэнічных касцюмаў (да нумара «Дзяўчына і гусар» і да балета «Дон Кіхот») былі прадстаўлены на выставе «Мода за жалезнай заслонай. З гардэроба зорак савецкай эпохі», якая прайшла ў Хлебным доме музея-запаведніка Царыцына.

• Заслужаная артыстка РСФСР (1942)
• Народная артыстка РСФСР (1947)
• Народная артыстка СССР (1951)
• Сталінская прэмія першай ступені (1941) — за выдатныя заслугі ў галіне балетнага мастацтва
• Сталінская прэмія першай ступені (1946) — за выкананне загалоўнай партыі ў балеце «Папялушка» С. С. Пракоф’ева
• Сталінская прэмія першай ступені (1947) — за выкананне партыі Жанны у балеце «Полымя Парыжа» Б. В. Асаф’ева
• Сталінская прэмія другой ступені (1950) — за выкананне партыі Тао Хоа у балеце «Чырвоны мак» Р. М. Глиэра
• Ордэн «За заслугі перад Айчынай» II ступені (2006) — за выдатны ўклад у развіццё айчыннага харэаграфічнага мастацтва і шматгадовую плённую працу^[6]
• Ордэн «За заслугі перад Айчынай» III ступені (1996) — за выдатны ўклад у развіццё айчыннай культуры^[7]
• Два ордэна Леніна (1971, 1976^[8])
• Ордэн Кастрычніцкай рэвалюцыі (1986)
• Два ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга (1951, 1966)
• Ордэн «Знак Пашаны» (1937)
• Ордэн Сцяга (ВНР)
• Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
• Медаль «За абарону Масквы»
• Медаль «За доблесную працу. У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»
• Медаль «Ветэран працы»
• Медаль «У памяць 800-годдзя Масквы»
• Медаль «У памяць 850-годдзя Масквы»
• Медаль «За ратную доблесць»
• Падзяка Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі (2005) — за шматгадовую плённую культурна-асветніцкую дзейнасць^[9]
• Вышэйшы ордэн Філіпін
• Ордэны і медалі Албаніі, Германіі, Венгрыі, Румыніі, Швецыі, Югаславіі і Егіпта
• Першая прэмія I Сусветнага фестывалю моладзі і студэнтаў ў Празе (1947)
• Прыз «Душа танца» часопіса «Балет» у намінацыі «Мэтр танца» (2000)
• Вялікі Бурштынавы крыж рускай акадэміі мастацтвазнаўства і музычнага выканальніцтва — за талент, працу, гонар і сталасць
• Медаль шведскай балерыны Карыны арыі
• Ганаровы грамадзянін Заходняга і ўсходняга Берліна, Бялград і Стакгольм
• Акадэмік Міжнароднай Акадэміі Творчасці
• Сапраўдны член чатырох замежных акадэмій
• Член-карэспандэнт Акадэміі мастацтваў ГДР (1970)
• Доктар гуманітарных навук Філіпін (1974).

• 1933 — Амур («Полымя Парыжа» Б. В. Асаф’ева)
• 1933 — Фея Дражэ («Шчаўкунок» П. І. Чайкоўскага)
• 1933 — Ліза («Марная засцярога» Ж. Даберваля)
• 1934 — Салістка («Шапэніяна» на музыку Ф. Шапэна)
• 1934 — Сванільда («Коппелія» Л. Дэліба)
• 1935 — Суок («Тры таўстуна» В. А. Аранскага) (першае выкананне)
• 1935 — Зіна («Светлы ручай» Д. Д. Шастаковіча)
• 1936 — Аўрора («Спячая прыгажуня» П. І. Чайкоўскага)
• 1938 — Паліна («Каўказскі палонны» Б. В. Асаф’ева)
• 1939 — Святлана («Святлана» Д. Л. Клябанава) (першае выкананне)
• 1939 — Маша («Шчаўкунок» П. І. Чайкоўскага)
• 1940 — Кітры («Дон Кіхот» Л. Ф. Мінкуса)
• 1941 — Аксана («Тарас Бульба» В. П. Салаўёва-Сівога) (першае выкананне)
• 1941 — Адэта і Адылія («Лебядзінае возера» П. І. Чайкоўскага)
• 1943 — Асоль («Пунсовыя ветразі» В. М. Юроўскага)^[10]
• 1945 — Папялушка («Папялушка» С. С. Пракоф’ева) (першае выкананне)
• 1946 — Ліза («Паненка-сялянка»  Б. В. Асаф’ева)
• 1947 — Жанна («Полымя Парыжа» Б. В. Асаф’ева)
• 1947 — Таццяна «Таццяна» («Дачка народа») на музыку А. А. Крэйна
• 1949 — Сванільда («Капелія» Л. Дэліба)
• 1949 — Тао Хоа («Чырвоны мак» Р. М. Гліэра)
• 1949 — Мірандаліна («Мірандаліна» С. Н. Васіленка)
• 1949 — Параша («Медны вершнік» Р. М. Гліэра) (першае выкананне)
• 1952 — Ранішняя зара («Спячая прыгажуня» П. І. Чайкоўскага)
• 1952 — Фадэта («Фадэта» Л. Дэліба) (першае выкананне)
• 1956 — Лаўрэнсія («Лаўрэнсія» А. А. Крэйна)
• 1959 — Сары («Сцежкаю грому» К. А. Караева) (першае выкананне)

• Мініяцюра «Дзяўчына і гусар» — Дзяўчына
• Канцэртны нумар «Вальс» на музыку І. Штраўса
• 1939 — Балетная сцэна з оперы «Іван Сусанін» М. І. Глінка (харэаграфія Р. В. Захарава) — Німфа
• 1940 — харэаграфічная мініяцюра Л. В. Якабсона «Паляўнічы і птушка» на музыку Э. Грыга
• 1941 — харэаграфічная мініяцюра Л. В. Якабсона «Сляпая» на музыку М. Понсэ
• 1944 — Балетная карціна «Палавецкія скокі» з оперы «Князь Ігар» А. П. Барадзіна (харэаграфія К. Я. Галчйзоўскага) — Чага
• 1949 — Балетная карціна «Вальпургіева ноч» з оперы «Фаўст» Ш. Гуно (харэаграфія Л. М. Лаўроўскага) — Вахканка
• 1950 — у оперы «Хаваншчына» М. П. Мусаргскага (харэаграфія С. Г. Корань) — Персідка^[11]

• 1942 — Канцэрт фронту (музычны фільм) — салістка балета, танец з А. Рудэнка
• 1951 — Вялікі канцэрт (музычны фільм) — Вольга Аляксандраўна
• 1959 — Граф Нулін (фільм-балет) — Наталля Паўлаўна

• 1969 — Малады балет свету (Дакументальны)
• 2004 — Дыялог з легендай [1] (Дакументальны), рэжысёр Мікіта Ціханаў

7 кастрычніка 2022 года на доме, дзе жыла Лепяшынская з 1944 па 2008 год (1-я Цвярская-Ямская вуліца, д. 36, будынак 1), была адкрыта мемарыяльная дошка^[12] работы скульптара і графіка Алега Закаморнага.

На пытанне эстонскага выдання Postimees, чаму балет карыстаўся такой вялікай увагай ва ўладзе, Лепяшынская заявіла: «Таму што ў Вялікі тэатр прыходзіў Сталін. Калі ў яго быў вольны час, ён заўсёды прыязджаў, садзіўся ў сваю ложу, і мы ведалі, што Сталін у тэатры. За кулісамі з’яўлялася шмат маладых, добра апранутых мужчын. Сталін вельмі любіў балет „Полымя Парыжа“, які і для нас быў святым. Ён часта прыходзіў толькі на адзін акт, у якім адбывалася ўзяцце Цюільры. Сталін зрабіў вельмі шмат для Вялікага тэатра, пры ім тэатр ператварыўся ў адзінае цэлае. З’явіліся першакласныя музыканты, а сам аркестр стаў такім жа цэхам, як балет і опера»^[13].

• Лепеши́нская Ольга Васильевна / Клейменова М. С. // Т. 14. Куна — Ломами. — М. : Советская энциклопедия, 1973. — С. 345. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Солодовников А. Ольга Лепешинская. — М.: Искусство, 1983. — 240 с. — (Солисты балета). — 25 000 экз.
• Замостьянов А. Мирандолина для фронтовиков // Национальная безопасность : журнал. — М., 2011. — № 7 октября. Архивировано 19 января 2012 года.
• Три дня из жизни балерины. Архіўная копія ад 5 сакавіка 2016 на Wayback Machine
• Бочарникова Э. В. Лепеши́нская Ольга Васильевна // Балет: энциклопедия / Гл. ред. Ю. Н. Григорович. — М.: Советская энциклопедия, 1981. — С. 311—312. — 623 с. — 100 000 экз. (руск.)
• Лепеши́нская Ольга Васильевна // Театральная энциклопедия. В 5 томах. / Под редакцией С. С. Мокульского (том 1), П. А. Маркова (тома 2—5). — М., Советская энциклопедия, 1961—1967. — Т. 3: Кетчер — Нежданова. — М., 1964. — Стб. 504—505. — 1086 стб. с илл., 7 л. илл. — 41 300 экз. (руск.)

• Біяграфія на сайце Вялікага тэатра
• Вольга Лепяшынская Архівавана 31 кастрычніка 2020. на бібліяграфічным рэсурсе «Чтобы помнили»
• Фотагалерэя Вольгі Лепяшынскай на сайце «Мастера музыкального театра»
• Вольга Лепяшынская. Дыялог з легендай(недаступная спасылка), рэжысёр Мікіта Ціханаў