Зборная Перу па футболе
Зборная Перу па футболе прадстаўляе Перу на міжнародных спаборніцтвах па футболе з 1927 года. Каманда кантралюецца Федэрацыяй перуанскага футбола (ФПФ)[A], якая з’яўляецца адным з 10 членаў КАНМЕБОЛ (Паўднёваамерыканская футбольная канфедэрацыя) і ўваходзіць у ФІФА. На працягу гісторыі гульня перуанскай каманды была непаслядоўнай з найбольш паспяховымі перыядамі ў 1930-х і 1970-х гадах. Асноўную частку хатніх матчаў зборная гуляе на Нацыянальным стадыёне ў сталіцы краіны Ліме. Нацыянальная зборная Перу двойчы перамагала на Кубках Амерыкі і чатыры разы праходзіла кваліфікацыю да чэмпіянатаў свету, а таксама гуляла на Алімпійскіх гульнях 1936 года. Каманда мае гістарычнае саперніцтва з Чылі і Эквадорам[3] і з’яўляецца добра вядомай сваімі белымі кашулямі з дыяганальнай чырвонай паласой, якія спалучаюць у сябе нацыянальныя колеры Перу. Гэтая канструкцыя формы выкарыстоўваецца камандай з 1936 года, у выніку чаго з’явілася агульнавядомая іспанская мянушка зборнай — «La blanquirroja» (бела-чырвоныя)[4]. Зборная Перу, важнымі гульцамі якой былі галкіпер Хуан Вальдыўеса і форварды Тэадора Фернандэс і Алехандра Вільянуэва, прымала ўдзел на першым чэмпіянаце свету ў 1930 годзе, пасля чаго перамагла на Баліварыянскіх гульнях у 1938 годзе і на чэмпіянаце Паўднёвай Амерыкі ў 1939 годзе. Паспяховы перыяд перуанскага футбола таксама адбыўся ў 1970-я гады і прынёс зборнай сусветнае прызнанне. Каманда, у складзе якой гуляла моцная пара форвардаў Уга Сатыль і Тэафіла Кубільяс, а таксама абаронца Эктар Чумпітас, тройчы кваліфікавалася на чэмпіянаты свету і перамагла на Кубку Амерыкі ў 1975 годзе. Пасля ўдзелу ў фінальнай стадыі чэмпіянату свету ў 1982 годзе каманда не выйграла ніводнага буйнога спаборніцтва. У канцы 2008 года ФІФА адхіліла каманду ад удзелу ў міжнародных турнірах падчас расследавання аб карупцыі ў футбольнай федэрацыі краіны. Пад кіраўніцтвам аргенцінца Рыкарда Гарэкі зборная Перу заняла трэцяе месца ў Кубку Амерыкі 2015 года, дайшла да чвэрцьфіналу Кубка Амерыкі 2016 года, а таксама ўпершыню за 36 гадоў патрапіла ў фінальную стадыю чэмпіянату свету 2018 года. ГісторыяФутбол з’явіўся ў Перу ў XIX стагоддзі, дзякуючы брытанскім імігрантам і перуанцам, якія прыязджалі з Англіі[5]. У 1859 годзе члены брытанскай суполкі Лімы, сталіцы краіны, заснавалі Крыкетны клуб Лімы, першую арганізацыю Перу, прысвечаную практыцы гульні ў крыкет, рэгбі і футбол[6][7]. Новыя віды спорту сталі папулярнымі сярод мясцовага вышэйшага класа на працягу наступных дзесяцігоддзяў, але раннія распрацоўкі былі спыненыя Салетравай вайной супраць Чылі, якая доўжылася з 1879 па 1883 годы. Пасля вайны футбол як сучасная інавацыя ахапіў прыбярэжнае таварыства Перу[8]. Гэты від спорту стаў папулярнай паўсядзённай дзейнасцю ў раёнах Лімы і падтрымліваўся босамі, якія хацелі натхніць салідарнасць і павышэнне прадукцыйнасці сярод сваіх работнікаў[9]. У суседнім порце Кальяа і іншых камерцыйных раёнах брытанскія рабочыя і маракі гулялі ў футбол супраць мясцовых жыхароў[10][B]. Такім чынам, узнікла саперніцтва паміж замежнікамі і мясцовымі жыхарамі ў Кальяа, а таксама паміж элітай і рабочымі ў Ліме. З часам гэта ператварылася ў супрацьстаянне паміж Кальяа і Лімай[5][12]. Гэтыя фактары, у спалучэнні з хуткім ростам футбола сярод гарадской беднаты раёна Ла Вікторыя ў Ліме (дзе ў 1901 годзе з’явіўся футбольны клуб «Альянса Ліма»), прывяло да таго, што ў Перу развіваўся, паводле гісторыка Андрэаса Кампамара, «самы элегантны і вытанчаны футбол на кантыненце»[13] і самая моцная футбольная культура ў раёне Андаў[14].  Перуанская футбольная ліга была створана ў 1912 годзе і праводзілася кожны год, пакуль не распалася ў 1921 годзе праз спрэчкі паміж клубамі-членамі[15]. У наступным годзе была створана Федэрацыя перуанскага футбола (ФПФ), а ў 1926 годзе яна рэарганізавала штогадовыя чэмпіянаты краіны[16]. ФПФ прыядналася да футбольнай канфедэрацыі Паўднёвай Амерыкі (КАНМЕБОЛ) у 1925 годзе і сфарміравала нацыянальную каманду ў 1927 годзе (затрымка была абумоўлена фінансавымі цяжкасцямі)[17]. У 1927 годзе зборная дэбютавала на чэмпіянаце Паўднёвай Амерыкі, які праходзіў на Нацыянальным стадыёне ў Ліме[10]. Першы матч у сваёй гісторыі нацыянальная каманда Перу прайграла Уругваю з лікам 0:4, а ў другім атрымала перамогу над Балівіяй з лікам 3:2[18]. Пасля гэтага Перу прымала ўдзел на першым чэмпіянаце свету па футболе ў 1930 годзе, але саступіла ў двух матчах групавога раўнда і пакінула спаборніцтва без перамог[19].  1930-я гады лічацца першай залатой эпохай перуанскага футбола[20]. На працягу гэтага дзесяцігоддзя перуанцы выязджалі за мяжу ў пошуках канкурэнцыі для далейшага развіцця іхняга футбола[13]. Адным з характэрных падарожжаў была паездка ў Еўропу ў 1933 і 1934 гадах сумешчанай ціхаакіянскай каманды (ісп.: «Combinado del Pacífico»), зборнай, у склад якой уваходзілі чылійскія і перуанскія футбалісты[C]. Пачынаючы з «Кіклісты Лімы» ў 1926 годзе перуанскія клубы таксама гастралявалі па Лацінскай Амерыцы, дасягаючы шматлікіх перамог[21][22]. Падчас аднаго з такіх тураў — непераможнай паездкі «Альянсы Лімы» ў Чылі ў 1935 годзе — групу гульцоў на чале з форвардамі Алехандра Вільянуэвам і Тэадора Фернандэсам і галкіперам Хуанам Вальдыўесам сталі называць «Чорны ролер» (ісп.: «Rodillo Negro»)[23]. Спартыўны гісторык Рычард Уітцыг апісаў гэтую тройку як «футбольны трыумвірат, неперасягнены ў свеце ў той час», спасылаючыся на іхняе спалучэнне інавацый і эфектыўнасці на абодвух канцах поля[20]. Перу і «Чорны ролер» атрымалі прызнанне гледачоў на Алімпійскіх гульнях 1936 года, выйгралі першыя Баліварыянскія гульні ў 1938 годзе і скончылі дзесяцігоддзе ў якасці чэмпіёнаў Паўднёвай Амерыкі[24][25]. Наступныя гады былі менш паспяховымі для каманды. Паводле сцвярджэння гісторыка Дэвіда Гольдблата, «нягледзячы на ўсе відавочныя перадумовы для росту і развіцця футбола, перуанскі футбол знік»[26]. Ён лічыць прычынай гэтага з’яўленне рэпрэсій перуанскай улады супраць «сацыяльных, спартыўных і палітычных арганізацый сярод гарадской і сельскай беднаты» на працягу 1940-х і 1950-х гадоў[26]. Тым не менш, зборная, у асноўным, задавальняльна выступала на чэмпіянатах Паўднёвай Амерыкі, два разы ўвайшоўшы ў тройку прызёраў, і амаль прабілася ў асноўную стадыю чэмпіянату свету 1958 года, у выніку саступіўшы ў двухматчавым супрацьстаянні будучым чэмпіёнам свету зборнай Бразіліі[27]. Кульмінацыяй серыі поспехаў каманды ў канцы 1960-х гадоў стаў удзел у асноўнай стадыі чэмпіянату свету 1970 года, які паклаў пачатак другой залатой эпосе перуанскага футбола[20][28]. Адным з ключавых фактараў поспехаў зборнай у 1970-х гадах лічыцца супрацоўніцтва пары форвардаў Тэафіла Кубільяса і Уга Сатыля[29]. Зборная Перу дайшла да чвэрцьфінальнай стадыі сусветнага першынства ў 1970 годзе, саступіўшы будучым чэмпіёнам бразільцам, і атрымала першы Трафей сумленнай гульні на чэмпіянатах свету[30][31]. Паводле спартыўнага гісторыка Рычарда Хэншоу каманда стала «сюрпрызам спаборніцтва 1970 года, паказаўшы пачуццё гульні і высокі ўзровень майстэрства»[27]. Праз пяць гадоў зборная Перу ў другі раз стала чэмпіёнам кантынента, перамогшы на Кубку Амерыкі ў 1975 годзе (менавіта ў тым годзе «чэмпіянат Паўднёвай Амерыкі» быў перайменаваны ў «Кубак Амерыкі»). Пасля гэтага каманда два разы запар праходзіла кваліфікацыю да чэмпіянатаў свету, дайшоўшы да другога раўнда ў 1978 годзе (у другі раз патрапіўшы ў топ-8 зборных свету) і вылецеўшы ў групавым раўндзе ў 1982 годзе без перамог. Раннім паражэннем у 1982 годзе скончыўся залаты перыяд перуанскага футбола[32]. Нягледзячы на гэта, зборная Перу амаль патрапіла на чэмпіянат свету 1986 года, заняўшы другое месца ў кваліфікацыйнай групе пасля будучых чэмпіёнаў свету аргенцінцаў[33]. Наступныя чаканні ад зборнай былі сканцэнтраваныя на маладым пакаленні гульцоў клуба «Альянса Ліма», вядомых у народзе як «Кольты» (ісп.: «Los Potrillos»). Сацыёлагі Альда Панфічы і Віктар Віч пісалі, што «Кольты» «сталі надзеяй усёй краіны», і фанаты чакалі ад іх кваліфікацыі на чэмпіянат свету 1990 года[34]. Пасля авіякатастрофы 8 снежня 1987 года, калі самалёт, на борце якога была большасць футбалістаў клуба «Альянса Ліма», упаў у Ціхі акіян, гульня нацыянальнай зборнай пайшла на спад. У катастрофе выжыў толькі пілот самалёта, а сярод загінулых былі галоўны трэнер зборнай Маркас Кальдэрон і некалькі гульцоў зборнай, у тым ліку брамнік Хасэ Гансалес Ганоса і Луіс Эскабар, якому многія прадказвалі вялікую будучыню ў якасці форварда[35]. Пасля гэтага каманда не набліжалася да траплення ў асноўную стадыю чэмпіянату свету да 1998 года, калі яна саступіла месца зборнай Чылі толькі па розніцы мячоў[33]. Гэтая ж зборная заняла трэцяе месца на Залатым кубку КАНКАКАФ 2000 года, дзе ўдзельнічала ў якасці запрошанай каманды[36]. Паводле гісторыка Чарльза Ф. Уокера, у XXI стагоддзі справы ў перуанскай камандзе і нацыянальнай лізе былі азмрочаныя недысцыплінаванасцю гульцоў[37]. Непрыемнасці ў ФПФ, у прыватнасці звязаныя з яе былым прэзідэнтам Мануэлем Бургам, паглыбілі крызіс футбола ў краіне[38][D]. Там не менш, у 2011 годзе зборная Перу заняла трэцяе месца на Кубку Амерыкі[40], а ў пачатку 2015 года бізнесмен Эдвін Аўеда замяніў Бургу на пасадзе прэзідэнта ФПФ[41]. У сакавіку 2015 года новым трэнерам зборнай быў прызначаны аргенцінец Рыкарда Гарэка[1], з якім каманда заняла трэцяе месца на Кубку Амерыкі 2015 года ў другі раз запар, а таксама дайшла да чвэрцьфіналу Кубку Амерыкі 2016 года і ўпершыню за 36 гадоў прайшла ў фінальную стадыю чэмпіянату свету 2018 года[42]. КолерыНацыянальная зборная Перу гуляе ў чырвоных і белых колерах: нацыянальных колерах краіны[43]. Першы камплект такой формы з’явіўся ў 1936 годзе: белыя шорты, белыя гетры і белыя футболкі з характэрнай чырвонай паласой, якая перасякае пярэднюю частку футболкі ад левага пляча да правага сцягна і вяртаецца ззаду ад правага сцягна да левага пляча. Гэтая базавая схема футболкі была толькі трохі зменена на працягу многіх гадоў[4]. Гэтая форма лічыцца адной з самых прывабных у сусветным футболе. Крыстафер Тэрпін, выканаўчы прадзюсар шоў «Улічваючы ўсе абставіны» (англ.: «All Things Considered») Нацыянальнага грамадскага радыё, у 2010 годзе назваў форму зборнай Перу 1970 года «самай прыгожай футболкай прыгожай гульні», адзначыўшы, што яна «лічылася стылем рэтра нават у 1970 годзе»[44]. Версія формы 1978 года заняла першае месца ў спісе найлепшых формаў на чэмпіянатах свету ўсіх часоў па версіі ESPN у 2010 годзе, дзе яна апісвалася як «простая, але вельмі эфектыўная частка дызайну»[45]. Першы камплект зборнай, выраблены для чэмпіянату Паўднёвай Амерыкі 1927 года, уключала ў сябе бела-чырвоныя паласатыя футболкі, белыя шорты і чорныя гетры[46]. На чэмпіянаце свету 1930 года каманда вымушана была выкарыстоўваць альтэрнатыўны дызайн, бо Парагвай ужо зарэгістраваў камплект з бела-чырвонымі паласатымі футболкамі. Перуанцы выкарыстоўвалі белыя футболкі з чырвоным каўняром, белыя шорты і чорныя гетры[46]. На чэмпіянаце Паўднёвай Амерыкі 1935 года выкарыстоўваліся белыя футболкі з гарызантальнымі чырвонымі палосамі. У наступным годзе на Алімпіядзе каманда стала гуляць у футболках з дыяганальнымі палосамі, асновы дызайна якіх выкарыстоўваюцца да гэтага часу[4]. Па словах гісторыка Пулгара-Відаля Аталоры, ідэя дыяганальнай чырвонай паласы прыйшла са школьных футбольных матчаў, у якіх каляровыя стужкі, апранутыя праз плячо, дапамагалі адрозніваць гульцоў дзвюх каманд, якія былі апранутыя ў белыя футболкі[47]. Зборная Перу мела восем афіцыйных вытворцаў формы. Першы з іх, «Адыдас» (англ.: «Adidas»), пачаў вырабляць форму ў 1978 годзе, пасля чаго зборная мела кантракты з кампаніямі «Пенальці» (англ.: «Penalty») (1981—1982), зноў з «Адыдасам» (1983—1985), «Кальва Спартуэар» (англ.: «Calvo Sportwear») (1987), «Паўэр» (англ.: «Power») (1989—1991), «Дыядора» (англ.: «Diadora») (1991—1992), перуанскай кампаніяй «Полмер» (англ.: «Polmer») (1993—1995), «Умбра» (англ.: «Umbro») (1996—1997) і яшчэ адной перуанскай кампаніяй «Валон Спорт» (англ.: «Walon Sport») (1998—2010)[4]. З 2010 года афіцыйным вырабніком перуанскай формы зноў стала кампанія «Умбра»[48].
 Першая форма (1927–1929).  Другая форма (1930).  Трэцяя форма (1935).  Дзеючая форма (1936–...). Стадыён .jpg) Традыцыйным домам перуанскага футбола з’яўляецца нацыянальны стадыён краіны, «Нацыянальны стадыён» (ісп.: Estadio Nacional) у Ліме, які ўмяшчае 45000 гледачоў[10]. Сучасны стадыён з’яўляецца трэцім увасабленнем «Нацыянальнага стадыёна», які стаў вынікам рамонтных прац пад кіраваннем Алана Гарсіі. Ён быў афіцыйна адкрыты 24 ліпеня 2011 года[49], праз 88 гадоў пасля таго, як стадыён быў першапачаткова адкрыты на тым жа месцы ў 1923 годзе[50]. Арыгінальны «Нацыянальны стадыён» з’яўляўся драўлянай структурай з умяшчальнасцю 6000 гледачоў, пабудаванай на ахвяраванні чальцоў брытанскай суполкі Лімы, каб адзначыць стагоддзе са дня незалежнасці Перу ад Іспаніі[50]. Пасля кампаніі па аднаўленню стадыёна на чале з Мігелем Дасенам, прэзідэнтам «Sociedad de Beneficencia de Lima»[51], ён быў перабудаваны з павелічэннем колькасці месцаў пад кіраўніцтвам генерала Мануэля Одрыі і адкрыты ў другі раз 27 кастрычніка 1952 года[52]. У апошні раз стадыён быў адноўлены ў 2011 годзе: паляпшэнні ўключалі ў сябе паляпшэнне гульнявога поля, шматколерную сістэму асвятлення, два гіганцкія святлодыёдныя экраны і 375 прыватных месцаў[53][54]. Адметнай асаблівасцю стадыёна з’яўляецца вежа «Мігель Дасен» на яго паўночным баку, якая была адрамантавана ў 2004 годзе[51]. З 2005 да 2011 года «Нацыянальны стадыён» быў адзіным нацыянальным стадыёнам у КАНМЕБОЛ са штучным газонам, які быў зроблены для чэмпіянату свету па футболе сярод гульцоў ва ўзросце да 17 гадоў 2005 года[55]. У гэты перыяд стадыён быў адным з чатырох перуанскіх стадыёнаў са статусам «FIFA Star II», самая высокая сертыфікацыя, якая прадастаўляецца штучным газонам[56]. Тым не менш, сінтэтычнае пакрыццё сустрэла шмат крытыкі з-за частых траўмаў футбалістаў, і натуральны газон быў адноўлены ў 2011 годзе падчас рэканструкцыі стадыёна[55]. Часам зборная Перу гуляе хатнія матчы на іншых палях. Па-за пустыннай берагавой вобласцю Лімы знаходзіцца стадыён «Інка Гарсіласа дэ ла Вега» ў горадзе Куска. Лічыцца, што ён забяспечвае стратэгічную перавагу перуанскай камандзе супраць некаторых праціўнікаў з-за атмасфернага ціску на вялікіх вышынях[57]. Яшчэ два альтэрнатыўныя стадыёны нацыянальнай каманды знаходзяцца ў сталіцы — «Алехандра Вільянуэва» і «Манументаль», які з’яўляецца стадыёнам клуба «Універсітарыа»[58][59]. Апошні раз зборная праводзіла матч на альтэрнатыўным стадыёне ў 2012 годзе супраць зборнай Чылі, калі яны гулялі на стадыёне «Хорхэ Басадрэ» ў горадзе Такна[60]. Заўзятары Футбол з’яўляецца самым папулярным відам спорту ў Перу з пачатку XX стагоддзя[61]. Першапачаткова распаўсюджаны выключна сярод англафільскай эліты і эмігрантаў Лімы[62], футбол стаў неад’емнай часткай шырокай народнай культуры ў 1900-х і 1910-х гадах. На працягу наступных дзесяцігоддзяў урад Аўгуста Легіі зрабіў футбол нацыянальнай забавай шляхам заахвочвання і развіцця[63]. Такім чынам, нацыянальнай зборная па футболе стала важным элементам нацыянальнай ідэнтычнасці Перу[64]. Перуанскія футбольныя фанаты вядомыя сваім адметным распевам «Наперад Перу!» (ісп.: ¡Arriba Perú!)[65], а таксама традыцыйнай перуанскай крэольскай музыкай (ісп.: música criolla), пры дапамозе якой заўзятары выказваюць падтрымку як нацыянальнай камандзе, так і перуанскім клубам. Крэольская музыка атрымала нацыянальнае і міжнароднае прызнанне з развіццём сродкаў масавай інфармацыі ў 1930-х гадах, стаўшы прызнаным сімвалам Перу і яго культуры[66]. Самымі папулярнымі гімнамі нацыянальнай зборнай з’яўляюцца «Перу Кампеён» (ісп.: Peru Campeón), перуанская полька, якая ўслаўляла трапленне зборнай у асноўную стадыю чэмпіянату свету 1970 года[66], і «Кантыга Перу» (ісп.: Contigo Perú), перуанскі вальс, які газета «Эль Камеркія» (ісп.: El Comercio) назвала «гімнам нацыянальных перуанскіх футбольных каманд»[67]. Катастрофа на «Нацыянальным стадыёне» 24 мая 1964 года з удзелам перуанскіх фанатаў лічыцца адной з самых страшных трагедый у гісторыі футбола[68]. Падчас адборачнага матча да Алімпійскіх гульняў 1964 года паміж зборнымі Перу і Аргенціны ва ўзросце да 20 гадоў уругвайскі арбітр Анхель Паяс адмяніў гол зборнай Перу на апошніх хвілінах матча. Пасля гэтага гледачы пачалі кідаць ракеты з трыбун, а двое фанатаў прабіліся на поле і напалі на суддзю. Паліцыя выпусціла слёзатачывы газ у натоўп, выклікаўшы сваімі дзеяннямі паніку, у выніку якой заўзятары былі прыціснуты да зачыненых варотаў стадыёна ў спробах уцячы. У агульнай колькасці 315 чалавек загінулі ў выніку хааса, а яшчэ каля 500 былі паранены[69]. Супрацьстаянні Зборная Перу мае вядомыя супрацьстаянні супраць зборных суседніх краін Чылі і Эквадора. Перуанцы маюць станоўчы паказчык у матчах супраць Эквадора і адмоўны вынік у паядынках супраць Чылі[70][71]. Перу сутыкнулася з абодвума праціўнікамі на чэмпіянаце Паўднёвай Амерыкі 1939 года, калі перуанцы таксама ўпершыню гулялі супраць зборнай Эквадора ў афіцыйным турніры. Зборная Перу тады перамагла ў абодвух матчах[72]. Акрамя таго, перуанцы перамаглі абедзве каманды ў кваліфікацыі да чэмпіянату свету 1978 года, непасрэдна адхіліўшы іх ад удзелу ў асноўнай стадыі чэмпіянату[70][71]. Футбольнае супрацьстаянне зборных Чылі і Перу вядома як «Ціхаакіянскае дэрбі» (ісп.: Clásico del Pacífico)[3]. Паводле слоў рэдактара «CNN World Sport» Грэга Дзюка яно ўваходзіць у топ-10 футбольных супрацьстаянняў у свеце[73]. Упершыню каманды сутыкнуліся на чэмпіянаце Паўднёвай Амерыкі 1935 года, дзе перуанцы перамаглі з лікам 1:0[71]. Абедзве зборныя традыцыйна змагаліся адна з адной за ранг чацвёртай найлепшай каманды Паўднёвай Амерыкі (пасля Бразіліі, Аргенціны і Уругвая)[74]. Апроч таго, абедзве каманды сцвярджаюць, што вынайшлі ўдар «бісіклета» (удар праз сябе ў падзенні); перуанцы называюць яго «чалака», а чылійцы — «чылена»[75]. Саперніцтва паміж зборнымі Перу і Эквадора караніцца ў гістарычным памежным канфлікце XIX стагоддзя паміж краінамі. У 1995 годзе, пасля кароткай вайны Альта-Сенепа, КАНМЕБОЛ прадугледжвала магчымае змяненне групавога складу Кубка Амерыкі, каб прадухіліць сутыкненне дзвюх каманд, але ў канчатковым выніку гэта не спатрэбілася[76]. Паводле слоў спецыяліста па Лацінскай Амерыцы Майкла Хандэльсмана, эквадорскія фанаты лічаць паразы ад зборных Калумбіі і Перу «прычынай няздольнасці Эквадора зацвердзіцца ў якасці міжнароднай футбольнай сілы»[77]. Хандэльсман таксама дадае, што «гэтыя супрацьстаянні з’яўляюцца інтэнсіўнымі, і гульні заўсёды нясуць у сабе элементы нацыянальнага гонару і годнасці»[77]. Футбалісты У дакладзе, апублікаваным КАНМЕБОЛ у 2008 годзе, Перу апісвалася як зборная, якая традыцыйна праяўляе «элегантны, тэхнічны і выдатны футбольны стыль» і высока ацэньвалася як «адзін з самых вялікіх пастаўшчыкоў футбольных талентаў у Паўднёвай Амерыцы»[78]. Перуанскія футбалісты, адзначаныя ў дакладзе КАНМЕБОЛ як «сапраўдныя мастакі мяча», уключалі ў сябе форвардаў Тэафіла Кубільяса, Педра Пабла Леона і Угу Сатыля, абаронцу Эктара Чумпітаса і паўабаронцаў Раберта Чале, Сесара Куэту, Хасэ дэль Салара і Раберта Паласіяса[78]. Кубільяс, атакуючы паўабаронца і нападнік, вядомы як «Малыш» (ісп.: «El Nene»), шырока разглядаецца як найлепшы футбаліст Перу ўсіх часоў[79]. Чумпітас часта згадваецца як найлепшы абаронцы каманды. Вітцыг назваў яго сярод сваіх «найлепшых гульцоў сучаснай эпохі» і хваліў яго як «моцнага чытача гульні з выдатнымі навыкамі валодання мачом, які ўзначальваў абарону, каб падтрымаць атаку зборнай»[80]. У 1978 годзе аргенцінскі спартыўны часопіс «Эль Графіка» (ісп.: «El Gráfico») назваў Куэту, Кубільяса і Хасэ Веласкеса «найлепшай паўабаронай у свеце»[81]. Тэадора Фернандэс, Алехандра Вільянуэва і Хуан Вальдыўеса часта разглядаюцца ў якасці ключавых членаў каманды «Чорны ролер» 1930-х гадоў[82]. Фернандэс быў форвардам і асноўным бамбардзірам каманды, Вільянуэва — таленавітым плэймейкерам, а Вальдыўеса — брамнікам, які вылучаўся выключным атлетызмам і часта выратоўваў каманду падчас пенальці[83]. У 1972 годзе ў швейцарскім горадзе Базелі быў арганізаваны памятны матч на карысць бяздомных дзяцей паміж камандамі Еўропы і Паўднёвай Амерыкі. Перуанцы Кубільяс, які забіў першы гол у паядынку, Чумпітас, Сатыль і Хуліа Байлон гулялі ў складзе паўднёваамерыканскай зборнай, якая перамагла з лікам 2:0[84]. Аналагічны матч быў арганізаваны на стадыёне «Камп Ноу» ў Барселоне з заяўленай мэтай барацьбы з глабальнай беднасцю. Кубільяс, Чумпітас і Сатыль зноў гулялі за каманду Паўднёвай Амерыкі, а Чумпітас быў капітанам зборнай. Кожны з перуанцаў забіў па адным мячы, унёсшы ўклад у агульную нічыю з лікам 4:4, пасля якой каманда Паўднёвай Амерыкі перамагла па пенальці з лікам 7:6[85]. Цяперашні складНаступныя 23 футбалісты былі выкліканыя на ўдзел у асноўнай стадыі чэмпіянату свету 2018 года[86]. Статыстыка прыведзена станам на 9 чэрвеня 2018 года пасля матча супраць Швецыі. Нядаўнія выклікіНаступныя футбалісты выклікаліся ў зборную цягам апошніх 12 месяцаў. РэкардсменыПаводле найбольшай колькасці згуляных матчаўСтатыстыка прыведзена станам на 15 чэрвеня 2018 года.
Паводле найбольшай колькасці забітых мячоўСтатыстыка прыведзена станам на 15 чэрвеня 2018 года.
Галоўныя трэнеры У агульнай колькасці 59 галоўных трэнераў, з якіх 36 былі перуанцамі і 23 — замежнікамі, кіравалі зборнай Перу з 1927 года[87]. Спартыўныя аналітыкі і гісторыкі лічаць найбольш паспяховымі трэнерамі зборнай Перу англічаніна Джэка Грынвела і перуанца Маркаса Кальдэрона. З першым зборная перамагла на Баліварыянскіх гульнях 1938 года і на чэмпіянаце Паўднёвай Амерыкі 1939 года, а другі прывёў каманду да перамогі на Кубку Амерыкі 1975 года і кіраваў ёй на чэмпіянаце свету 1978 года[88][89]. Трыма іншымі трэнерамі, якія прыводзілі зборную да турнірных перамог, былі Хуан Карлас Аблітас, Фрэдзі Тэрнера і Серхіа Маракан, з якімі перуанцы перамаглі на Кубках Кірына ў Японіі ў 1999, 2005 і 2011 гадах адпаведна[90]. Першымі двума галоўнымі трэнерамі зборнай Перу былі ўругвайцы Педра Аліўеры, які быў наняты ў зборную Перу для ўдзелу ў чэмпіянаце Паўднёвай Амерыкі 1927 года дзякуючы яго досведу ў якасці кіраўніка зборнай Уругвая, і Хуліа Барэлі, які некалькі гадоў працаваў арбітрам у Перу да таго, як стаў трэнерам каманды на чэмпіянаце Паўднёвай Амерыкі 1929 года[91]. Трэцім галоўным трэнерам каманды быў іспанец Франсіска Бру (былы гулец футбольнага клуба «Барселона» і першы трэнер зборнай Іспаніі), які кіраваў перуанскай камандаў на чэмпіянаце свету 1930 года[88]. Першым перуанскім трэнерам зборнай быў чацвёрты трэнер каманды Тэльма Карбаха[87]. Цяперашнім галоўным трэнерам з’яўляецца аргецінец Рыкарда Гарэка[1]. Паводле гісторыка Андрэаса Кампамара галоўнымі галоўнымі трэнерамі, якія прынеслі змены ў стыль гульні нацыянальнай зборнай Перу, былі венгерскі трэнер Дзьёрдзь Орт і бразілец Валдыр Перэйра. Орт трэніраваў зборную з 1957 па 1959 гады, і Кампамар лічыць перамогу зборнай Перу над Англіяй у Ліме з лікам 4:1 доказам станоўчага ўплыву Орта на гульню нацыянальнай зборнай[92]. Перэйра трэніраваў перуанскую каманду з 1968 па 1970 гады, у тым ліку падчас чэмпіянату свету 1970 года. Кампамар лічыць тактыку Перэйры прычынай развіцця ў гульні зборнай Перу стылю «free-flowing football»[92]. Бразільскі спартыўны часопіс «Плакар» (парт.: Placar) пісаў пра бразільскага трэнера Эльбу ды Падую, які працаваў з камандай на чэмпіянаце свету 1982 года[93], што той стварыў з перуанскай зборнай «каманду, якая гуляе прыгожа, спалучаючы эфектыўнасць з той развязнасцю, якая, як думалі людзі, існавала толькі ў Бразіліі»[94]. Выступы на турнірахЧэмпіянат свету_02.jpg) Зборная Перу ўдзельнічала на першым чэмпіянаце свету ў 1930 годзе па запрашэнні, пасля чаго гуляла ў кваліфікацыі да кожнага спаборніцтва з 1958 года. Чатыры разы прайшоўшы кваліфікацыю (у 1970, 1974, 1982 і 2018 гадах), каманда прымала ўдзел у пяці асноўных стадыях сусветнага першынства. Двойчы перуанцы траплялі ў топ-8 каманд чэмпіянату, выйшаўшы ў чвэрцьфінал чэмпіянату свету 1970 і ў другі групавы раўнд чэмпіянату свету 1978. Агульны вынік зборнай у кваліфікацыях пасля чэмпіянату свету 2018 года складае 43 перамогі, 37 нічыіх і 69 параз. У фінальных стадыях перуанцы выйгралі 5 матчаў, 3 — згулялі ўнічыю і 10 — прайгралі, забіўшы 21 гол і прапусціўшы 33[18]. Луіс дэ Соўза Ферэйра забіў першы гол зборнай Перу на чэмпіянатах свету 14 ліпеня 1930 года ў матчы супраць Румыніі[95]. Джэферсан Фарфан з’яўляецца найлепшым бамбардзірам зборнай Перу і сёмым бамбардзірам у кваліфікацыях КАНМЕБОЛ з 15 галамі[96]. Тэафіла Кубільяс з’яўляецца найлепшым бамбардзірам каманды ў фінальных стадыях чэмпіянатаў свету, забіўшы 10 мячоў у 13 паядынках[93]. Падчас чэмпіянату 1930 года перуанец стаў першым футбалістам, выдаленым з поля на сусветных чэмпіянатах, аднак яго асоба аспрэчваецца паміж крыніцамі[E]. Рамон Кірога з Перу з’яўляецца адзіным брамнікам у гісторыі чэмпіянатаў свету, які парушыў правілы на чужой палове поля[99]. На чэмпіянаце свету 1970 года зборная Перу выйграла першы Трафей сумленнай гульні, стаўшы адзінай камандай, якая не атрымала жоўтых ці чырвоных картак падчас спаборніцтваў[30].
Чэмпіянат Паўднёвай Амерыкі і кубак Амерыкі Зборная Перу гуляла ў 31 розыгрышы Кубку Амерыкі з 1927 года, двойчы перамогшы на турнірах (у 1939 і 1975 гадах). Шэсць разоў спаборніцтва праходзіла ў Перу (у 1927, 1935, 1939, 1953, 1957 і 2004 гадах). Агульны вынік зборнай на Кубках Амерыкі складае 54 перамогі, 35 нічыіх і 59 параз[18]. У 2015 годзе каманда выйграла Трафей сумленнай гульні чэмпіянату[100]. Дэметрыа Нейра забіў першы гол зборнай Перу на Кубках Амерыкі 13 лістапада 1927 года ў матчы супраць Балівіі[46]. На трох спаборніцтвах перуанскія футбалісты станавіліся найлепшымі бамбардзірамі — Тэадора Фернандэс у 1939 годзе і Паала Герэра ў 2011 і 2015 гадах[101]. Фернандэс, які з’яўляецца трэцім бамбардзірам па выніках усіх Кубкаў Амерыкі, быў названы найлепшым гульцом спаборніцтва ў 1939 годзе, а Тэафіла Кубільяс стаў найлепшым гульцом Кубка Амерыкі 1975 года[102]. Перуанцы выйгралі свой першы кантынентальны тытул у 1939 годзе, калі яны перамаглі на чэмпіянаце Паўднёвай Амерыкі, дзякуючы паслядоўным перамогам над зборнымі Эквадора, Чылі, Парагвая і Уругвая. Гэта быў першы раз, калі спаборніцтва выйграла іншая каманда, акрамя Уругвая, Бразіліі або Аргенціны[103]. У другі раз футбалісты зборнай Перу сталі паўднёваамерыканскімі чэмпіёнамі ў 1975 годзе, перамогшы на першым Кубку Амерыкі, у якім удзельнічалі ўсе 10 членаў КАНМЕБОЛ[104]. Каманда заняла першае месца ў сваёй групе, перамогшы чылійцаў і балівійцаў, а ў паўфінале згуляла ўнічыю з Бразіліяй па суме двух матчаў (выйграўшы з лікам 3:1 у Бразіліі, але прайграўшы з лікам 0:2 у Перу), пасля чаго зборная Перу была абвешчана пераможцам па выніках лёсавання. У двухматчавым фінале паміж зборнымі Перу і Калумбіі абедзве каманды выйгралі свае хатнія паядынкі (Калумбія перамагла з лікам 1:0 у Багаце, а перуанцы — 2:0 у Ліме), пасля чаго перуанскай каманда перамагла ў вырашальным паядынку ў Каракасе з лікам 1:0[105].
Алімпійскія гульні Дарослая футбольная каманда Перу ўдзельнічала на Алімпійскіх гульнях толькі аднойчы ў 1936 годзе на гульнях у Берліне. Каманда 1936 года была апісана гісторыкам Дэвідам Гольдблатам як «каштоўны камень першай алімпійскай дэлегацыі краіны»[106]. Перуанцы здабылі дзве перамогі, забіўшы 11 мячоў у двух матчах і прапусціўшы 5[18]. Тэадора Фернандэс забіў першы гол зборнай Перу на Алімпійскіх гульнях 6 жніўня 1936 года ў матчы супраць Фінляндыі і скончыў турнір у якасці найлепшага бамбардзіра каманды з шасцю галамі ў двух паядынках[107]. Чэмпіянат Паўднёвай Амерыкі 1935 года ў Ліме выступаў у якасці адборачнага турніру да Алімпійскіх гульняў 1936 года. Уругвай перамог на тым чэмпіянаце, а Аргенціна заняла другое месца, аднак не прыняла запрашэнне на Алімпійскія гульні з-за эканамічных праблем, у выніку чаго зборная Перу, якая скончыла чэмпіянат на трэцім месцы, адправілася прадстаўляць Паўднёвую Амерыку[20][108]. У першым матчы перуанцы перамаглі Фінляндыю з лікам 7:3[107], пасля чаго ў чвэрцьфінале сутыкнуліся са зборнай Аўстрыі, якая была вядомая як «Вундэртым» («Цуда-каманда») і трэнерам якой быў Джымі Хоган[F]. Асноўны час гульні скончыўся пры ліку 2:2, аднак перуанцы забілі два мячы ў дадатковым тайме і скончылі паядынак з лікам 4:2 на сваю карысць[112]. Каманда павінна была гуляць супраць зборнай Польшчы ў паўфінальным матчы, аднак падзеі за межамі поля прывялі да зняцця перуанскай дэлегацыі з гульняў да матча супраць палякаў[G]. У 1960 годзе на алімпійскім турніры ў Рыме ўдзельнічала зборная Перу ва ўзросце да 23 гадоў. Яна саступіла два матчы ў групавым раўндзе, выйграўшы толькі адзін, і заняла трэцяе месца ў групе, не выйшаўшы ў плэй-оф[115]. Вынікі і рэкордыНацыянальная зборная Перу згуляла 600 матчаў з 1927 года, уключаючы таварыскія[18]. Самай буйной перамогай каманды была перамога над зборнай Эквадора з лікам 9:1 на Баліварыянскіх гульнях 1938 года. Самай буйной паразай стаў паядынак супраць зборнай Бразіліі на Кубку Амерыкі 1997 года, дзе перуанцы саступілі з лікам 0:7[18]. У 1993 годзе ў Ліме зборная Перу правяла адзіны таварыскі матч супраць зборнай Беларусі: каманды згулялі ўнічыю з лікам 1:1. Статыстыка прыведзена станам на 15 чэрвеня 2018 года.
Заўвагі
Крыніцы
Бібліяграфія
Спасылкі
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Portal di Ensiklopedia Dunia
