Каніфас

Каніфас
Матэрыял	бавоўна[1], шоўк[1], воўна[1] і Л. звычайны[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Каніфас (ад нідэрл.: kanefas — канва) — добрая парусіна, састарэлая назва ільняной, трывалай, рэльефнай паласатай тканіны^[2]. У Расійскай імперыі ўпершыню такая назва сустракаецца ў Статуце марскім у рэдакцыі 1724 года^[3]. («Кніга Статут марскі пра ўсё, што тычыцца да добрага кіравання, у бытнасць флоту на моры…»).

З каніфасу шылі мужчынскае і жаночае адзенне, часам выкарыстоўвалі як бялізнавую тканіну. Адрознівалі разнавіднасці каніфасу базін, базін-раяль і інш. Будучы трывалым, каніфас карыстаўся поспехам у гарадской беднаты. Вырабы з каніфасу называліся каніфаснымі або каніфасавымі. Біёграф А. В. Суворава Аляксандр Петрушэўскі  (руск.) (бел., апісваючы побыт генералісімуса ў ссылцы, адзначае:

Насіў ён звычайна каніфасны камзольчык, адна нага ў боце, другая (параненая) у туфлі; па нядзелях і іншых святах апранаў егерскую куртку і каску; у высокаўрачыстыя дні куртку замяняў фельдмаршальскім мундзірам без шыцця, але з ордэнамі.[4]

У першым абзацы першай главы паэмы М. В. Гогаля «Мёртвыя душы^?!» брычцы Чычыкава сустракаецца

малады чалавек у белых каніфасавых панталонах, вельмі вузкіх і кароткіх[5]

Паводле «Такі да вялікаму паўтлумачальнаму слоўніку адэскай мовы» пісьменніка Валерыя Смірнова, які прадстаўляе збор адэскіх ідыяматычных выразаў, фраза «раз і на каніфас» азначае хуткае дасягненне якога-небудзь выніку. Гэты выраз адносіцца да блоку-каніфасу, у які закладваюцца хутка парусныя снасці^[6].

У гэтым значэнні каніфас згадваецца ў песні «Дзвігун» Юлія Кіма  (руск.) (бел.:

«Шторм, мабыць, пракінуць хоча / Нас праз каніфас. / Што ж, толькі хай не пакурочыць / Камбуз або кампас^[7]»

• Андреева Р. П. Канифас // Энциклопедия моды. — СПб.: Издательство «Литера», 1997. — С. 186. — ISBN 5-86617-030-2.
• Кирсанова Р. М. Канифас // Розовая ксандрейка и драдедамовый платок: Костюм — вещь и образ в русской литературе XIX в. / под ред. Э. Б. Кузьминой. — М.: Книга, 1989. — С. 100. — 286 с. — 55 000 экз. — ISBN 5-212-00130-7.
• Кирсанова Р. М. Канифас // Розовая ксандрейка и драдедамовый платок: Костюм — вещь и образ в русской литературе XIX в. / под ред. Э. Б. Кузьминой. — М.: Книга, 1989. — С. 234. — 286 с. — 55 000 экз. — ISBN 5-212-00130-7.
• Канифас // Товарный словарь / И. А. Пугачёв (главный редактор). — М.: Государственное издательство торговой литературы, 1957. — Т. III. — Стб. 243—244.