Касцёл Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кляштар бернардзінак (Брэст)

Касцёл Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кляштар бернардзінак
	Помнік сакральнай архітэктуры
Касцёл Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кляштар бернардзінак
	; Касцёл Беззаганага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кляштар бернардзінак
	52°04′44,74″ пн. ш. 23°39′30,33″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Места	Брэст
Дата заснавання	XVII ст.

Касцёл Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кляштар бернардзінак — колішні каталіцкі культавы комплекс XVIII ст. у Брэсце. Знаходзіцца ў Валынскім прадмесці, на гістарычнай Бернардзінскай плошчы, пры ўтоку ракі Мухаўца ў Буг. Помнік архітэктуры віленскага барока.

Утвараў адзіны комплекс з касцёлам Святога Яна Хрысціцеля і кляштарам бернардзінцаў. Пры ўзвядзенні Брэсцкай крэпасці ўлады Расійскай імперыі спярша зачынілі кляштар, а потым зруйнавалі касцёл. За савецкім часам знішчэнне помніка працягнулася. Да нашага часу захаваліся рэшткі кляштара і сутарэнні касцёла, якія патрабуюць неадкладнай кансервацыі і рэстаўрацыі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1623 годзе Алена Копаць з Дольскіх заснавала ў Берасці кляштар бернардзінак. Першыя будынкі былі драўлянымі і стаялі за гарадскім валам. У часы Паўночнай вайны 1655—1660 гадоў касцёл і кляштар згарэлі. У 1659 годзе новыя драўляныя будынкі жаночага бернардзінскага кляштара збудавалі побач з мужчынскім^[1].

У 1720-я гады на месцы драўлянага пачалося будаўніцтва мураванага касцёла паводле праекта архітэктараў Б. Мазуркевіча і А. Даўгялы. У 1750 годзе яго кансекравалі ў гонар Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі. У 1755—1766 гадах берасцейскі злотнік I. Місенгілевіч аздобіў галоўны алтар. У 1781 годзе побач з касцёлам пабудавалі мураваны кляштарны корпус.

Пад уладай Расійскай імперыі

Пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) касцёл і кляштар працягвалі дзейнічаць. У час будаўніцтва Брэсцкай крэпасці ўлады Расійскай імперыі ліквідавалі кляштар. Пазней будынкі перабудавалі пад шпіталь.

У пачатку XX ст. былы касцёл зруйнавалі да сутарэнняў.

Найноўшы час

У 1950-я гады савецкія ўлады зруйнавалі кляштарны корпус.

У 1993 годзе помнік даследавалі археолагі В. Собаль і А. Ліпніцкая. У апошнія гады яго даследаваннем займаецца І. Лаўроўская. Існуе праект рэстаўрацыі помніка.

Архітэктура

Касцёл

Касцёл — 1-нефная базіліка (без трансепта) з дзвюхвежавым фасадам-нартэксам і крыху больш нізкай прамавугольнай апсідай прэзбітэрыума. Памеры з поўначы на поўдзень 32,7 м, з усходу на захад — 15,7 м. Сутарэнні касцёла на вышыні 2,3 метра. Таўшчыня муроў — 2,8—3 метры. Дах алтарнай апсіды з абодвух бакоў вылучаўся мураванымі франтонамі. Апсыда і сакрысція маюць прамавугольную форму. Тарэц даху на галоўным фасадзе закрываўся фігурным франтонам. Сцены падзяляліся аркавымі аконнымі праёмамі, аздобленымі ліштвамі^[2].

Унутраная прастора перакрывалася паўцыркульнымі скляпеннямі на папружным арках. Інтэр’ер упрыгожвалі 6 пазалочаных разных алтароў. Падлога асноўнай прасторы была з цэглы, перад вялікім алтаром — з дрэва.

Кляштар

Кляштарны корпус — П-падобны ў плане 2-павярховы будынак, які далучаўся да касцёла з поўдня і ўтвараў замкнёны ўнутраны двор. План галерэйны. На першым паверсе месціліс спавядальня, прыёмны пакой, келля настаяцельніцы, трапезная, на другім паверсе — 13 манаскіх келляў.