Наваельня

Наваельня
Краіна	Беларусь
Вобласць	Гродзенская
Раён	Дзятлаўскі
Сельсавет	Новаяльнянскі
Каардынаты	53°27′42,71″ пн. ш. 25°35′22,83″ у. д.HGЯO
Першая згадка	XVI стагоддзе
Гарадскі пасёлак з	1945
Насельніцтва	▼2 584 чал. (1 студзеня 2025);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1563
Паштовы індэкс	231470
Аўтамабільны код	4
СААТА	4223831906
	Наваельня на Вікісховішчы

Наваельня^[2] — гарадскі пасёлак у Дзятлаўскім раёне Гродзенскай вобласці Беларусі, пры зліцці рэк Моўчадзь і Ятранка. За 13 км на ўсход ад Дзятлава; чыгуначная станцыя на лініі Баранавічы — Ліда. Насельніцтва 2 678 чал. (2017)^[3].

Гісторыя

Вядомая з XVI стагоддзя як вёска Ельня ў Новагародскім павеце Вялікага Княства Літоўскага. З 1795 года ў складзе Расійскай імперыі, з 1801 года мястэчка ў Навагрудскім павеце. З адкрыццём руху на ўчастку чыгункі Вільня — Лунінец у 1884 годзе — чыгуначная станцыя. 15 красавіка 1919 года часці Войска Польскага пад кіраўніцтвам маёра Леана Завістоўскага адбілі Наваельню ў бальшавікоў^[4]. У 1921—1939 гадах у складзе Польскай Рэспублікі, у Навагрудскім ваяводстве. З 1939 года ў БССР, з 1940 года — цэнтр Новаяльнянскага сельсавета ў Дзятлаўскім раёне. У час Вялікай Айчыннай вайны акупавана з чэрвеня 1941 года да 9 ліпеня 1941 года^[5], нацыстамі было ўтворана гета ў Наваельні. З 1945 года гарадскі пасёлак, цэнтр Дзятлаўскага раёна (да 1954 года). У 1962—1965 гадах у Навагрудскім раёне.

Насельніцтва

1995 год — 4,3 тыс. чал.^[5]
2006 год — 3,4 тыс. чал.
2008 год — 3,3 тыс. чал.
2016 год — 2 700 чал.^[6]
2017 год — 2 678 чал.^[3]

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай прамысловасці. Курорт рэспубліканскага значэння Наваельня. Наваельнянская ГЭС.

Славутасці

Свята-Раства-Багародзіцкая царква (1876—1879 г., мураваная) — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 413Г000702шыфр 413Г000702.
Касцёл Сэрца Ісуса (1936)
Мемарыяльная калона ў гонар прыняцця Канстытуцыі 1791 года
Будынак чыгуначнай станцыі 1923 г.

Вядомыя асобы

Віктар Міхайлавіч Анішчык — беларускі фізік.
Сяргей Трафімавіч Асапрылка (нар. 1958) — беларускі мастак.
Аляксандр Аляксандравіч Гранкоўскі (нар. 1963) — беларускі палітык.
Канстанцін Мікалаевіч Ільюшчыц — беларускі паэт.
Бенядзікт Кляйноў (1926—1985) — беларускі грамадскі дзеяч.
Міхаіл Яфімавіч Нікіфараў (нар. 1956) — беларускі біёлаг, заолаг, эколаг.
Антоні Тызенгаўз — падскарбі надворны літоўскі, гарадзенскі староста.

Крыніцы

↑ Численность населения на 1 января 2025 г. и среднегодовая численность населения за 2024 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133574508"></a>
↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).
↑ ^а ^б Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ Лех Вышчэльскі: Wstępna faza walk. В: Wojna polsko-rosyjska 1919—1920. Выд. 1. Варшава: Bellona, 2010, сс. 52-53. ISBN 978-83-11-11934-5. (польск.)
↑ ^а ^б Беларусь 1995.
↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.

Літаратура

Наваельня // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 218. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
Наваельня // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 511. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.