Альбрэхт Вюртэмбергскі

Альбрэхт Вюртэмбергскі
ням.: Albrecht von Württemberg
Дата нараджэння	23 снежня 1865(1865-12-23)[1][2]
Месца нараджэння	Вена, Аўстрыйская імперыя[3]
Дата смерці	31 кастрычніка 1939(1939-10-31) (73 гады) ці 29 кастрычніка 1939(1939-10-29)[4] (73 гады)
Месца смерці	Альтсгаўзен, Altshausen GVV[d], раён Равенсбург[d], акруга Цюбінген[d], Германія[5]
Месца пахавання	Castle Altshausen[d]
Бацька	Duke Philipp of Württemberg[d]
Маці	Марыя Тэрэза Аўстрыйская[d]
Жонка	Маргарыта Сафія Аўстрыйская[d][6]
Дзеці	Philipp Albrecht, Duke of Württemberg[d], Duke Carl Alexander of Württemberg[d], Albrecht Eugen of Württemberg[d], Maria Amalia von Württemberg[d], Maria Theresa Herzogin von Württemberg[d] і Duchesse Margarete of Württemberg[d]
Грамадзянства	Германская імперыя  Германскі рэйх
Прыналежнасць	Германская імперыя
Род войскаў	Пяхота
Гады службы	1883 — 1918
Званне	Генерал-фельдмаршал (1916)
Камандаваў	26-я пяхотная дывізія XI Корпус XIII Корпус 4-я армія Група армій Альбрэхта Вюртэмбергскага
Бітвы/войны	Першая сусветная вайна
Узнагароды і званні
Медыяфайлы на Вікісховішчы

А́льбрэхт Мары́я Алякса́ндр Філі́п Іо́сіф Вюртэмбе́ргскі (ням.: Albrecht Maria Alexander Philipp Joseph Herzog von Württemberg; 23 снежня 1865, Вена — 29 кастрычніка 1939, Альтсгаўзен) — нямецкі ваенны і грамадскі дзеяч, генерал-фельдмаршал (1916), удзельнік Першай сусветнай вайны.

Сын прадстаўніка пабочнай галіны Вюртэмбергскага каралеўскага дома герцага Піліпа Вюртэмбергскага  (руск.) (бел., унука расійскага начальніка галоўнага ўпраўлення шляхоў зносін Аляксандра Вюртэмбергскага  (руск.) (бел., і яго жонкі эрцгерцагіні Марыі Тэрэзы Аўстрыйскай  (руск.) (бел., дачкі эрцгерцага Альбрэхта, герцага Цешанскага  (руск.) (бел. і прынцэсы Хільдэгарды Баварскай  (руск.) (бел..

У жніўні 1883 года залічаны на вайсковую службу ў 19-ы ўланскі полк Германскай імперскай арміі ў чыне лейтэнанта. З 1891 года камандаваў эскадронам у гэтым палку.

З 1893 — камандзір батальёна 119-га грэнадзёрскага палка, з 1896 года — камандзір гэтага палка. З кастрычніка 1898 года — камандзір 4-й гвардзейскай кавалерыйскай брыгады ў Патсдаме, з верасня 1900 года — камандзір 51-й пяхотнай брыгады ў Штутгардзе. З 1901 года — начальнік 26-й дывізіі. З верасня 1906 года — камандуючы XI армейскім корпусам, з 1908 года — камандуючы XIII армейскім корпусам. У пачатку 1914 года прызначаны генерал-інспектарам 6-й армейскай інспекцыі і ўзведзены ў генерал-палкоўнікі.

2 жніўня 1914 года прызначаны камандуючым 4-й арміі, у складзе пяці армейскіх карпусоў і ландвернай брыгады, усяго 180 000 чалавек і 646 гармат. Армія была разгорнута на Заходнім фронце супраць французскіх войскаў і ў сярэдзіне жніўня перайшла ў наступленне ў Люксембурге і паўднёвай Бельгіі. У Пагранічнай бітве войскі 4-й арміі сумесна з 3-й арміяй наносілі галоўны ўдар і атрымалі перамогу ў Ардэнскай аперацыі 22—25 жніўня. У Бітве на Марне першапачаткова меў поспех у раёне горада Равіньі, але пасля вымушанага адыходу 1-й і 2-й армій, 11 верасня адвёў свае войскі ў паўночным кірунку.

У кастрычніку 1914 года 4-я армія герцага Альбрэхта была перакінута да Ла-Манша. Падчас Фландрскай бітвы на войскі Альбрэхта было ўскладзена выкананне галоўнай задачы — наступленне на 35-кіламетровым фронце Астэндэ — Мэнен, для чаго ў армію ўвайшлі чатыры свежых корпуса. Наносіў галоўны ўдар у Іпра супраць брытанскіх войскаў, дапаможны — на рацэ Ізер супраць бельгійскіх войскаў. Наступ на галоўным кірунку праваліўся, на дапаможным — войскі арміі 22 кастрычніка фарсіравала раку Ізер і замацаваліся на левым беразе. Аднак, калі бельгійцы адкрылі шлюзы і затапілі берага ракі, быў вымушаны пакінуць заняты плацдарм. У выніку бітва скончылася фактычна безвынікова.

У ходзе другой бітвы ля Іпра ўпершыню ў ходзе вайны 22 красавіка 1915 года яго войскі ўжылі баявыя атрутныя рэчывы — хлор, ад якога загінула звыш 5 000 чалавек. Аднак не змог скарыстацца панікай суперніка і не развіў поспех. Коштам вялікіх страт у баях 26 красавіка — 12 мая пашырыў прарыў па флангах, але дасягнуць першапачаткова пастаўленай задачы — захоп Ізерскага канала да горада Іпр уключна — не здолеў. Тым не менш, германскае камандаванне паведаміла аб бітве ў Іпры, як пра сваю перамогу, а герцаг 1 жніўня 1916 года быў узведзены ў генерал-фельдмаршалы. У другой палове 1915—1916 гадоў у паласе арміі Альбрэхта актыўных баявых дзеянняў не вялося.

З 25 лютага 1917 года — галоўнакамандуючы «Групы армій герцага Альбрэхта» (з 11 лістапада 1918 года — групы войскаў «D»), якая дзейнічала ад Вердэна да мяжы са Швейцарыяй. У 1918 годзе ў яго групу армій уваходзілі 19-я армія і дзве ваенныя групы (усяго 26,5 дывізій), яна гуляла дапаможную ролю да самага канца вайны.

У 1918 годзе аб’яўлены афіцыйным спадчыннікам свайго чатырохюраднага брата — караля Вюртэмберга Вільгельма II  (руск.) (бел. (іх агульным прапрадзедам быў герцаг Фрыдрых Яўген  (руск.) (бел. (1732—1797), які кіраваў Вюртэмбергам у 1795 — 97 гадах). Прычыны былі простыя: у караля не было прамых нашчадкаў мужчынскага полу, а герцаг быў бліжэйшым сваяком, які паходзіў ад роўнародных шлюбаў.

Пасля падзей Лістападаўскай рэвалюцыі і звяржэння манархіі ў Германіі 23 снежня 1918 года выйшаў у адстаўку як прадстаўнік каралеўскага дома. Яму быў прадастаўлены палац у 40 кіламетрах ад Бодэнскага возера. Пасля смерці былога караля Вюртэмберга Вільгельма II  (руск.) (бел. уся прыватная маёмасць былога каралеўскага дома была перададзена ў спадчыну герцагу Альбрэхту. У далейшым вёў прыватнае жыццё, у палітычных падзеях не ўдзельнічаў. Быў вядомы апазіцыйным стаўленнем да нацыянал-сацыялізму, за што, хоць і не падвяргаўся рэпрэсіям, але ніколі не запрашаўся на мерапрыемствы ў памяць аб падзеях Першай сусветнай вайны, а пасля сваёй смерці пахаваны не як афіцэр, а як прыватная асоба.

• Залескі К.А. 100 вялікіх палкаводцаў Першай сусветнай = 100 великих полководцев Первой мировой. — М.: Вече, 2013. — 416 с. — 7 000 экз. — ISBN 978-5-4444-1106-3.
• Залесский К.А. Кто был кто в Первой мировой войне. — М.: АСТ, 2003. — 896 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-271-06895-1.