Візантыйская ссылка Рагвалодавічаў

У 1129 годзе вялікі князь кіеўскі Мсціслаў Уладзіміравіч саслаў полацкіх князёў у Візантыю. Практычна ўвесь род полацкіх князёў — якія названы «крывіцкімі князямі»^[1] — спачатку вывезены ў Кіеў, дзе, паводле Васіля Тацішчава, над ім адбыўся «суд рускіх князёў». Пасля ўсе яны разам сем’ямі (съ женами и с дѣтми^[2]) сасланы ў Візантыйскую імперыю^[1]. З летапісу вядомы некаторыя імёны сасланых князёў — Давыд, Расціслаў, Святаслаў Усяславічы і «Рагвалодавічы два»^[1] (імёны «двух Рагвалодавічаў» — Васіль і Іван з’яўляюцца толькі ў спісах канца XV ст.). Ізяславічаў пасадзілі ў тры чаўны, у кожным такім чоўне магло змясціцца да сарака чалавек^[1].

В то же времѧ . взидоста кнѧжича два . исъ Цр҃ѧгорода . заточени били . Мьстиславомъ великъıмъ . кнѧземъ Киевьскъıмъ . зане не бѧхоуть его воли . и не слъıшахоуть его . коли е зовѧшеть в Роускоую землю в помощь /…/ и оупорозьнѧсѧ Мьстиславъ ѿ рати . и помѧноу первѣи посла по Кривитьстѣи кн҃зѣ по Дв҃да по Ростислава . и Ст҃ослава . и Рогъволодича два . и оусажа оу три лодьи . и поточи и . Цр҃юградоу за неслоушание ихъ а моужи свои посажа по городомъ ихъ. мъı же на преднее възъвратимсѧ ❥^[3]

Паводле Тацішчава, імператар Іаан II Камнін, сын якога Аляксей быў жанаты з дачкой Мсціслава Уладзіміравіча Еўпраксіяй, гасцінна прыняў полацкіх князёў і прызначыў ім месцы ў войску^[1]. Імаверна, у выгнаных полацкіх князёў нарадзіліся дзеці ў Візантыі. Паводле Тацішчава, што Іаан II Камнін паслаў Ізяславічаў у складзе імператарскіх войск на вайну з сарацынамі (арабамі або сельджукамі^[1]). На думку Сяргея Кашляка, сасланыя ў Візантыю полацкія князі знайшлі сваё месца сярод сярэдняга эшалону вайсковай эліты імперыі. Магчыма, сярод полацкіх княжацкіх выгнаннікаў была княгіня Ксенія Брачыслаўля^[1] (у такім разе жонка Брачыслава і нявестка Давыда Усяславіча), пахаваная ў царкве Данілы Стоўпніка ў Македоніі^[1]. У 1139 годзе паведамляецца пра вяртанне двух княжычаў, гэта адбылося ў час, калі ўладу ў Кіеве атрымаў Усевалад Ольгавіч, сын таксама выгнанніка ў Візантыю — Алега Святаславіча^[1]. Імаверна, вярнуліся і некаторыя іншыя Ізяславічы.

Маглі вярнуцца і двое сыноў Расціслава Усяславіча — Давіл і Маўкольд, якіх паводле Васкрасенскага летапісу запрасілі і прынялі на княжанне вільняне.^[1]

• Кашляк С. Г. Полоцкие князья в Византии XII в. (к вопросу об элите византийской империи эпохи Комнинов) // Материали за 4-а международна научна практична конференция «Научно пространство на Европа» / редкол.: М. Т. Петков (редактор).. — София: «БялГРАД-БГ» ООД, 2008. — Т. 17. Филологични науки. История. — С. 76-84.
  • Дзярновіч А. І. Візантыйскае выгнанне: эпапея полацкіх князёў у ХІІ ст. і пазней // Studia Historica Europae Orientalis = Исследования по истории Восточной Европы. Вып. 7, 2014. — С. 55—64.
• Рукавишников, А. В. Почему полоцкие князья были сосланы в Византию: свидетельства источников / А. В. Рукавишников // Древняя Русь. Вопросы медиевистики. — 2003. — № 2 (12). — С. 99-111.