Джозеф Джон Томсан

Джозеф Джон Томсан
англ.: Joseph John Thomson
Дата нараджэння	18 снежня 1856(1856-12-18)[1][2][…]
Месца нараджэння	Чытэм Хіл[d], бора Манчэстэр[d], Hundred of Salford[d], Ланкашыр, Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі[4][5][…]
Дата смерці	30 жніўня 1940(1940-08-30)[3][1][…] (83 гады)
Месца смерці	Кембрыдж, акруга Кембрыдж[d], Кембрыджшыр, Англія, Вялікабрытанія[6][5][…]
Месца пахавання	Вэстмінстэрскае абацтва[7]
Грамадзянства	Вялікабрытанія
Бацька	Joseph James Thomson[d]
Маці	Emma Swindells[d]
Жонка	Rose Thomson[d][8]
Дзеці	Джордж Паджэт Томсан[8] і Joan Paget Thomson[d][8]
Род дзейнасці	фізік, матэматык, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	фізіка[9], эксперыментальная фізіка[9], электрон[9] і электрычная праводнасць[9]
Месца працы	Кембрыджскі ўніверсітэт
Альма-матар	Манчэстэрскі ўніверсітэт Трыніці-каледж Манчэстэрскі ўніверсітэт у Вікторыі[d] Кембрыджскі ўніверсітэт[10]
Навуковы кіраўнік	Джон Уільям Стрэт, лорд Рэлей[11]
Вядомыя вучні	Роберт Опенгеймер, Чарлз Гловер Баркла, Чарлз Томсан Рыз Вільсан, Фрэнсіс Уільям Астан, Уільям Генры Брэг, Макс Борн, John Sealy Townsend[d], Balthasar van der Pol[d], John Zeleny[d], Daniel Frost Comstock[d], T. H. Laby[d] і H. Stanley Allen[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Міжнародная Навуковая Эсперантыстская Асацыяцыя[d] Пецярбургская акадэмія навук Акадэмія навук СССР Шведская каралеўская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Пруская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук Італіі[d] Баварская акадэмія навук Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Турынская акадэмія навук[d][12] Гётынгенская акадэмія навук
Узнагароды	Каралеўскі медаль[d] (1894) медаль Х’юза (1902) Медаль Фарадэя[d] (1925) медаль Альберта[d] (1915) медаль Франкліна[d] (1922)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сэр Джозеф Джон Томсан (18 снежня 1856 — 30 жніўня 1940) — англійскі фізік, які адкрыў электрон, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1906). Заснавальнік міжнароднай навуковай школы фізікаў-эксперыментатараў^[13]. Бацька Д. П. Томсана.

Томсан нарадзіўся ў Чытэм-Хіле (Cheetham Hill) паблізу Манчэстэра. Вывучаў фізіку ў лабараторыі Бальфура Сцюарта ў Оўенс-каледжы ў Манчэстэры, затым ў 1876 годзе выйграў стыпендыю на навучанне ў Кембрыджы, дзе правучыўся да 1880 года. З 1882 года лектар па матэматыцы ў Трыніці-каледжы (Кембрыдж). З 1884 года замясціў Рэлея, стаўшы прафесарам фізікі на кафедры эксперыментальнай фізікі ў Кембрыджы. У 1882 годзе ўдастоены прэміі Адамса за сачыненне пра рух віхураў («Treatise on the motion of vortex rings»). У 1890 годзе ажаніўся з Розай Пейджт (Rose Paget), у іх было двое дзяцей. У 1918 годзе ўзначаліў Трыніці-каледж^[13].

У 1881 годзе Дж. Дж. Томсан увёў паняцце электрамагнітнай масы, назваўшы гэтак тую частку масы, якая абумоўлена энергіяй электрастатычнага поля зараджанай часціцы. Гэтая праца лічыцца першай працай, у якой абмяркоўваецца сувязь энергіі і масы.

У 1897 годзе адкрыў электрон, за што ў 1906 годзе быў удастоены Нобелеўскай прэміі па фізіцы з фармулёўкай «за даследаванні праходжання электрычнасці праз газы». Сын Томсана Джордж Паджэт Томсан (George Paget Thomson, 1892—1975) таксама з часам стаў Нобелеўскім лаўрэатам па фізіцы — у 1937 годзе за эксперыментальнае адкрыццё дыфракцыі электронаў на крышталях.

Дж. Дж. Томсан незалежна ад К. Браўна сканструяваў электронна-прамянёвую трубку (1897)^[13]. Прапанаваў прынцып дзеяння мас-спектрометра (1907), метад парабал для вызначэння мас часціц у іонных пучках (1911)^[13]. Атрымаў першыя эксперыментальныя звесткі аб існаванні ізатопаў і адкрыў два ізатопы неону^[13].

• Болсун А. І. То́мсан Джозеф Джон // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 484. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Храмов Ю. А. Томсон Джозеф Джон // Физики : Биографический справочник (руск.) / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М.: Наука, 1983. — С. 263. — 400 с. — 200 000 экз.
• То́мсон (Thomson) Джозеф Джон / Рожанский И. Д. // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 67. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)