Легіянерская авіяцыя

Легіянерская авіяцыя
Краіна	Каралеўства Італія
Падпарадкаванне	Нацыяналістычная фракцыя (Іспанія)
Уваходзіць у	Каралеўскія ваенна-паветраныя сілы Італіі[d], Aviación Nacional[d], Нацыяналістычная фракцыя (Іспанія) і Іспанскі легіён
Тып	Ваенна-паветраныя сілы
Складаецца з	spanish legionary[d]
Удзел у	грамадзянская вайна ў Іспаніі

Легіянерская авіяцыя або Легіянерскія ВПС (італ.: Aviazione Legionaria, ісп.: Aviación Legionaria) — экспедыцыйны авіяцыйны корпус Каралеўскіх ВПС Італіі, які знаходзіўся з 1936 па 1939 год у Іспаніі і прымаў удзел у грамадзянскай вайне на баку нацыяналістаў генерала Франсіска Франка. Разам з нямецкім добраахвотніцкім авіяцыйным легіёнам «Кондар», легіянерская авіяцыя ваявала супраць Рэспубліканскай Іспаніі і падтрымлівала з паветра сухапутны італьянскі экспедыцыйны корпус. Пастаянным месцам дыслакацыі з’яўляўся аэрадром на востраве Мальёрка, які быў акупаваны італьянскімі войскамі.

Легіянерскія ваенна-паветраныя сілы былі названы па аналогіі з легіёнамі часоў Рымскай імперыі.

У ліпені 1936 года ў Іспаніі пачалася грамадзянская вайна. Генерал Франсіска Франка, лідар іспанскіх нацыяналістаў, падняў ваеннае паўстанне ў Іспанскім Марока супраць рэспубліканскага ўрада. Мэтай Франка быў захоп улады ў краіне. Аднак, для перакідання паўстанцкай арміі (30 тыс. салдат і некалькі артылерыйскіх падраздзяленняў) на Кантынентальную Іспанію, Франка патрабавалася транспартная авіяцыя. Іспанская армія ж і асабліва армія Франка ў Марока была даволі дрэнна абсталявана ў ваенна-тэхнічным стаўленні.

24 ліпеня нацыяналісты звярнуліся да італьянскага консула ў Танжэры і італьянскага ваеннага аташэ маёра Лукардзі з просьбай да Беніта Мусаліні даць больш за два дзесяткі транспартных самалётаў, знішчальнікі для іх прыкрыцця, а таксама транспартныя караблі. Першапачаткова, нягледзячы на спачуванне да паўстанцаў, Мусаліні не хацеў адпраўляць самалёты яму на дапамогу, але перадумаў. 27 ліпеня ён загадаў ВПС адправіць 12 транспартных самалётаў Savoia-Marchetti SM.81 Pipistrello з італьянскімі экіпажамі. Прыбыўшы ў Іспанію, яны сфармавалі падраздзяленне, якое першапачаткова атрымала іспанскую назву Aviación del Turco (Авіяцыя Тэрцыі)^[1].

Паколькі Італія афіцыйна не ўдзельнічала ў грамадзянскай вайне ў Іспаніі, на ўсіх самалётах былі прыбраны знакі ВПС Італіі, а экіпажы атрымалі падробленыя іспанскія дакументы на выпадак, калі ім давядзецца здзейсніць вымушаную пасадку па шляху іх руху. З 12 адпраўленых з Сардзініі самалётаў берагоў Марока дасягнулі толькі 9; астатнія тры пацярпелі крушэнне. Размясціўшыся на аэрадроме Тэтуан, гэтыя самалёты аказвалі садзейнічанне па перакідцы франкістаў на мацерыковую Іспанію. Паступова колькасць італьянскай авіяцыі расла. Мусаліні адпраўляў туды ўжо і бамбардзіроўшчыкі, і знішчальнікі.

У канцы 1936 года Aviación del Tercio перайменавана ў Aviazione Legionaria і размешчана на аэрадроме Сан-Банет у Пальме-дэ-Мальёрцы, акупаванай італьянскімі войскамі. На італьянскія самалёты, як і ў выпадку з нямецкім легіёнам «Кондар», наносіліся апазнавальныя знакі Ejército del Aire ВПС франкістаў.

Акрамя ваенных аб’ектаў, легіянерская авіяцыя ажыццявіла вялікую колькасць стратэгічных налётаў на гарады ў тылавой зоне Іспанскай Рэспублікі, каб запалохаць грамадзянскае насельніцтва і прымусіць іх здацца. Самым значным з іх была бамбардзіроўка Мадрыда ў 1936 годзе па загадзе генерала Франка, падчас якой жылыя раёны горада падвергліся моцнай бамбардзіроўцы — за выключэннем раёна Саламанка, дзе пражывалі прадстаўнікі вышэйшага класа. Сярод іх, як меркавалася, было шмат прыхільнікаў нацыяналістаў. Тры самалёта атакавалі мост Рэнтэрыя на ўскраіне Гернікі^[2] да бамбардзіроўкі самой Гернікі легіёнам «Кондар» 26 красавіка 1937 года, пасля чаго рушыла ўслед атака на Альмерыю^[3].

Неўзабаве італьянцы пачалі здзяйсняць бамбардзіровачныя вылеты на іспанскія гарады, якія кантраляваліся рэспубліканцамі, прычым бамбардзіроўкам падвяргаліся жылыя кварталы гарадоў. Мэтай было пасеяць страх і паніку сярод праўрадавага насельніцтва. Бамбардзіроўкам Aviazione Legionaria падвергнуліся Барселона, Алікантэ і Валенсія. Усяго за тры гады выраблена 728 налётаў і скінута 16 558 авіяцыйных бомбаў.

У агульнай складанасці лётчыкі Aviazione Legionaria наляталі 135 265 гадзін у ходзе 5318 баявых аперацый і скінулі 11 524 тон бомбаў, знішчыўшы 943 самалёта рэспубліканцаў і 224 іх карабля. Італьянцамі ў Іспаніі было страчана 74 знішчальнікаў, 8 бамбардзіроўшчыкаў, 2 штурмавікоў, 2 самалётаў-разведчыкаў. Італьянскія пілоты атрымалі вялікі баявы вопыт, аднак авіятары не вынеслі ўрок з таго, што знішчальнікі-біпланы, якія яны выкарыстоўвалі, ужо пачалі састараваць. У прыватнасці, немцы ў сваім легіён «Кондар» выкарыстоўвалі найноўшыя знішчальнікі-манапланы Messerschmitt Bf.109, якія мелі для канца 1930-х бліскучыя тэхнічныя характарыстыкі. Аднак італьянцы нават у будучай Другой сусветнай вайне працягвалі выкарыстоўваць знішчальнікі-біпланы.

У небе Іспаніі італьянцам супрацьстаялі, у тым ліку і савецкія лётчыкі, якія змагаліся за рэспубліканскі ўрад. У прыватнасці, у паветраны бой з легіянерскамі самалётамі ўступалі савецкія лётчыкі-асы Уладзімір Баброў і Сяргей Грыцавец. Яны збілі некалькі дзясяткаў самалётаў праціўніка.

Мусаліні адпраўляў у Іспанію найноўшыя на той час тыпы італьянскіх самалётаў. Першапачаткова гэта былі транспартныя Savoia-Marchetti SM.81 Pipistrello. Для іх суправаджэння і абароны ў паветры ўжываліся знішчальнікі Fiat CR.32. У Іспаніі былі апрабаваны найноўшыя італьянскія штурмавікі Breda Ba.65. Як толькі ў Італіі з’яўляліся новыя тыпы ваенных самалётаў, яны тут жа адпраўляліся на вайну, дзе прама ў баявых умовах праходзілі практычныя выпрабаванні. Да 1939 года Легіён меў у сваім распараджэнні Fiat BR.20 Cicogna, Savoia-Marchetti SM.79 Sparviero, Fiat CR.32, Fiat G. 50, IMAM Ro.37 і Caproni Ca.310, усяго больш за 720 самалётаў.

У рамках ваенна-тэхнічнай дапамогі франкістам іспанскай кампаніяй Hispano-Suiza пачалася зборка італьянскіх знішчальнікаў Fiat CR.32, якія атрымалі ў іспанцаў пазначэнне Hispano Ha 132l Chirri; усяго ў Іспаніі было сабрана каля 100 такіх машын.

Грамадзянская вайна ў Іспаніі скончылася ў сакавіку 39-га перамогай франкістаў. Легіянерская авіяцыя італьянцаў у Іспаніі, якая выканала сваю місію, была расфармавана, італьянскія лётчыкі вярнуліся дадому. З Мальёркі, дзе раней размяшчалася база авіяцыі легіянераў, былі выведзены італьянскія войскі, а каля 200 пакінутых італьянскіх самалётаў былі перададзены іспанскім ВПС, дзе выкарыстоўваліся да 1950-х гадоў.

• Morten Heiberg. Emperadores del Mediterráneo: Franco, Mussolini y la guerra civil española. — Editorial Crítica, 2003. — 304 с. — ISBN 978-8484324706.
• Ferdinando Pedriali. Guerra di Spagna e Aviazione italiana. — Aeronautica militare italiana, Ufficio Storico, 1992. — 413 с.
• Enciclopedia. Enciclopedia ilustrada de la aviación. — Delta, 1982. — Т. 3. — ISBN 8485822382.