Малагская аперацыя

Малагская аперацыя
Асноўны канфлікт: Грамадзянская вайна ў Іспаніі
Карта-схема бітвы пры Малазе.
Дата	з 14 студзеня па 8 лютага 1937 года
Месца	Малага, Іспанія
Вынік	перамога нацыяналістаў і іх саюзнікаў
Праціўнікі
Рэспубліканцы Нацыяналісты Італія
Камандуючыя
Хасэ Вільяльба Гансала Кейпа дэ Льяна, Марыа Раата
Сілы бакоў
12 000 рэспубліканскай міліцыі[1][2] 16 адзінак артылерыі[2] 10 000 мараканцаў[3] 5000[3]-10 000 італьянцаў[4][5] некалькі танкаў[6] 100 самалётаў[7] 3 крэйсеры[8][9]
Страты
3000-5000 загінулых[10] 3600[11]—17 000[12][13] расстраляных 130 забітых і 424 параненых італьянцаў[14] страты нацыяналістаў невядомы

Малагская аперацыя — кульмінацыя студзеньска-лютаўскага наступленнея сумесных італьянска-нацыяналістычных сіл для захопу порта Іспанскай Рэспублікі Малагі падчас грамадзянскай вайны ў Іспаніі. Удзел мараканцаў і італьянскіх танкаў з нядаўна прыбылага італьянскага экспедыцыйнага корпуса прывёў да поўнага разгрому рэспубліканскай арміі і здачы горада.

Галоўная ўвага рэспубліканскага камандавання была звернута на цэнтральны фронт і на абарону Мадрыда. Паўднёвая армія мяцежнікаў не мела дастатковых сіл для наступлення на сталіцу і змагла арганізаваць аперацыю толькі пасля высадкі італьянскіх экспедыцыйных войскаў у паўднёвых партах Іспаніі. Аб гэтых планах рэспубліканцы мелі звесткі ўжо да пачатку студзеня, але намеры інтэрвентаў для рэспубліканскага камандавання яшчэ былі няясны.

План мяцежнікаў і інтэрвентаў — на першым этапе аперацыі авалодаць Эстэпанай, Сан-Пэдра і Марбелья, а затым правесці адначасовае наступленне на Малагу з захаду, поўначы і паўночна-усходу.

14 студзеня нацыяналісты пачалі наступленне ўздоўж берага пры садзейнічанні флоту. З захопам Сан-Пэдра і Марбельі 17 студзеня мяцежнікі выканалі першую частку плана, пасля чаго 23 студзеня занялі Альхаму.

24 студзеня — 1 лютага актыўных дзеянняў не было.

1 лютага паўстанцы павялі наступленне з захаду. 5 лютага караблі мяцежнікаў абстралялі Малагу, знішчыўшы тэлеграфную сувязь з цэнтральным камандаваннем. 5-6 лютага наступленне на поўначы, дзе ўведзены ў бой шматлікія танкеткі і самалёты. Да вечара 6 лютага заняты горад Кальменары. Флот абстраляў аэрадром ля Малагі і знішчыў частку рэспубліканскіх самалётаў^[15].

7 лютага танкі паўстанцаў падышлі ўшчыльную да горада з поўначы, флот мяцежнікаў працягваў абстрэльваць Малагу. Рэспубліканцы пачалі эвакуацыю.

8 лютага нацыяналісты працягвалі наступленне, нанёсшы галоўны ўдар з поўначы ад Кальменары і Антэкеры італьянскімі войскамі. У той жа дзень паўночная група інтэрвентаў і мяцежнікаў заняла Малагу.

Большая частка афіцэраў штаба рэспубліканскай арміі засталася ў Малазе і перайшла на бок праціўніка, аддаўшы перад гэтым панічныя загады аб паспешным адыходзе. Адыход звярнуўся ў бязладнае адступленне дэмаралізаваных войскаў.

Толькі прыбыццё з Цэнтральнага фронту інтэрнацыянальнай і адной іспанскай брыгады затрымала далейшае наступленне праціўніка^[15].

У выніку аперацыі мяцежнікі значна скарацілі працягласць фронту і вызвалілі 15 тысяч войскаў для аперацыі на іншых участках. Для рэспубліканцаў страта тэрыторыі і берагавой паласы з портам Малага была сур’ёзным ударам.

Малагская аперацыя стала першай, у якой у масавай колькасці былі ўведзены ў бой агульнавайсковыя злучэнні рэгулярных часцей італьянскай арміі^[16].

Грамадзянскае насельніцтва паспрабавала эвакуявацца з Малагі ў Альмерыю па прыбярэжнай дарозе, пры гэтым некалькі тысяч загінула пад абстрэламі і бамбардзіроўкамі, а выжылыя былі сустрэты ў Альмерыі варожа, паколькі там асцерагаліся помсты з боку нацыяналістаў. Тыя, што засталіся ў Малазе падвяргаліся забойствам і здзекаванням з боку паўстанцаў, у горадзе было некалькі брацкіх магіл.

• Шталь, Александр Викторович. Малые войны 1920—1930-х годов. М: ACT; СПб. Terra Fantastica, 2003. 544 с.: ил. (Военно-историч библка). Тираж 5000 экз.
• Beevor, Antony. The Battle for Spain; the Spanish Civil War, 1936—1939. Penguin Books. London. 2006. p. 200, 201
• Diario Sur. Sabemos nombres y apellidos de 3.600 fusilados en Málaga/ GEMA MARTÍNEZ MÁLAGA, 23 mayo 2006
• Preston, Paul. The Spanish Civil War. Reaction, Revolution&Revenge. Harper Perennial. London. 2006. p. 193
• Thomas, Hugh. The Spanish Civil War. Penguin Books. 2001. p. 566, 567, 569

• CNT: Monumento en memoria de las Víctimas de la Caravana de la MuerteАрхівавана 15 ліпеня 2009.
• Sabemos nombres y apellidos de 3.600 fusilados en MálagaАрхівавана 15 ліпеня 2009.
• Málaga 1937, nunca más
• Málaga XX, Historia de un siglo: La Segunda República y la Guerra Civil