Марыа Варгас Льёса

Марыа Варгас Льёса
ісп.: Mario Vargas Llosa
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	ісп.: Jorge Mario Pedro Vargas Llosa
Дата нараджэння	28 сакавіка 1936(1936-03-28)[1][2][…]
Месца нараджэння	Арэкіпа, Arequipa Province[d], Рэгіён Арэкіпа, Перу[3][4]
Дата смерці	13 красавіка 2025(2025-04-13)[5][6] (89 гадоў)
Месца смерці	Ліма, правінцыя Ліма[d], Ліма, Перу[7]
Грамадзянства	Перу  Іспанія  Дамініканская Рэспубліка[8]
Бацька	Ernesto Vargas Maldonado[d][9]
Маці	Dora Llosa Ureta[d][9]
Жонка	Julia Urquidi Illanes[d] і Patricia Llosa Urquidi[d]
Дзеці	Álvaro Vargas Llosa[d], Morgana Vargas Llosa[d] і Gonzalo Vargas Llosa[d]
Альма-матар	Нацыянальны ўніверсітэт Сан-Маркас (1958) Мадрыдскі ўніверсітэт (1971) Leoncio Prado Military Academy[d] (снежань 1951) Colegio La Salle[d] (снежань 1949) Colegio San Miguel de Piura[d] (снежань 1952)
Месца працы	Прынстанскі ўніверсітэт Кінгс-каледж[d] La Crónica[d][10] La Industria[d][11] Барселонскі аўтаномны ўніверсітэт Гарвардскі ўніверсітэт
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	раманіст, драматург, палітык, журналіст, эсэіст, літаратурны крытык, выкладчык універсітэта, празаік, драматург, філосаф, публіцыст, пісьменнік, кінарэжысёр, broadcaster
Гады творчасці	1959 — 2025
Кірунак	магічны рэалізм і Лацінаамерыканскі бум[d]
Мова твораў	іспанская
Грамадская дзейнасць
Партыя	Liberty Movement[d] (1993)[12] People's Liberty[d] (2025)[13]
Член у	Каралеўская акадэмія іспанскай мовы[d][14] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Бразільская акадэмія літаратуры[d] таварыства «Мон Пелерын»[d] Peruvian Academy of Language[d] (2025) Inter-American Dialogue[d] Французская акадэмія[15][16]
Прэміі	Нобелеўская прэмія па літаратуры (2010)
Узнагароды	ганаровы доктар Універсітэта Рэн II Верхняй Брэтані[d] (1994) Прэмія міру кнігагандляроў Германіі (1996) Mariano de Cavia' Price[d] (1997) Menéndez Pelayo International Prize[d] (1999) Ortega y Gasset Awards[d] (1999) Irving Kristol Award[d] (2005) ганаровы доктар Берлінскага ўніверсітэта імя Гумбальта[d] (13 кастрычніка 2005) Maria Moors Cabot Prizes[d] (2006) ганаровы доктар Універсітэта Алікантэ[d] (2008) Жывая легенда Бібліятэкі Кангрэса[d] (11 красавіка 2016) Caonabo de Oro Award[d] (2002) Freedom Prize[d] (2008) honorary doctorate of the National University of San Marcos[d] (2001) honorary doctorate of the University of Valladolid[d] (1995) honorary doctorate of the Bordeaux Montaigne University[d] (13 лістапада 2009) ганаровы доктар Гранадскага ўніверсітэта[d] (2009) honorary doctorate of the University of Las Palmas, Gran Canaria[d] (2012) honorary doctorate of the University of Murcia[d] (1995) Castilian Narrative Critic Award[d] (1964) Castilian Narrative Critic Award[d] (1967) National Culture Award[d] (1967) Scanno Prize[d] (1989) honorary doctor of the University of Pau[d] (23 кастрычніка 2001) honorary doctorate from University of French Polynesia[d] (15 чэрвеня 2001) honorary doctor of the Sorbonne Nouvelle University[d] (2005) honorary doctorate of the University of Reims[d] (19 верасня 2007) Q9052823? (2010) Don Quijote Journalism Prize[d] (2015) honorary doctorate of the University of Burgos[d] (2016) Ордэн Пабла Неруды за заслугі ў культуры і мастацтве[d] (2018) ганаровы доктар Універсітэта Маямі[d] (10 мая 2018) honorary doctorate from the Pontifical Catholic University of Peru[d] ганаровы доктар Оксфардскага ўніверсітэта[d] ганаровы доктар Лёвенскага каталіцкага ўніверсітэта[d] honorary doctor from the NOVA University Lisbon[d] ганаровы доктар Нацыянальнага аўтаномнага ўніверсітэта Мексікі[d] Hayek Medal[d] (2016)
Подпіс
Афіцыйны сайт
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Хорхе Марыа Педра Варгас Льёса (ісп.: Jorge Mario Pedro Vargas Llosa; 28 сакавіка 1936(1936-03-28)^[1][2][…], Арэкіпа^[3][4] — 13 красавіка 2025(2025-04-13)^[5][6], Ліма^[7]) — перуанскі празаік і драматург, публіцыст, палітычны дзеяч, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры 2010 года.

Кар’еру пісьменніка пачынаў як журналіст-аматар у гарадскіх газетах Лімы, а потым — у правінцыйнай газеце «La Industria» гарадка П’юра.

Вучыўся ў Нацыянальным універсітэце Сан-Маркас (ісп.: Universidad Nacional Mayor de San Marcos) на аддзяленні літаратуры і права, потым ва ўніверсітэце Камлутэнсе (Мадрыд). Плённая пісьменніцкая дзейнасць пачалася пасля пераезда з Мадрыда ў Парыж.

Першы раман «Горад і Сабакі» (La ciudad y los perros), надрукаваны ў 1963 г., прынёс Варгасу Л’ёсе поспех. Але ваенныя абвінавацілі пісьменніка ў тым, што гэты твор падрывае прэстыж перуанскай арміі^[17].

У 1990 г. ўдзельнічаў у прэзідэнцкіх выбарах ў якасці кандыдыта ў прэзідэнты Перу, атрымаў у першым туры 34 % галасоў выбаршчыкаў, але перамогі дамагчыся яму не ўдалося. Перамогу на выбарах атрымаў Альберта Фухіморы, які стаў аўтарытарным кіраўніком Перу. Марыа Варгас Льёса пасля паразы на выбарах эміграваў з краіны і прыняў іспанскае падданства^[18].

• Los jefes / Правадыры (1958)

• La huida del inca / Уцёкі інкі (1952)
• Kathie y el hipopótamo / Кэці і гіпапатам (1983)
• Odiseo y Penélope, teatro / Адысей і Пенелопа (2007)