Станіслаў Солтан

Станіслаў Солтан
Ян Рустэм. «Партрэт Станіслава Солтана»
Солтан[d]
Надворны маршалак літоўскі 1791 — 1792
Папярэднік	Ігнацы Патоцкі
Пераемнік	Міхал Гелгуд
Нараджэнне	27 жніўня 1756(1756-08-27)[1] Бярдзічаў, Брацлаўскае ваяводства, Малапольская правінцыя, Карона Каралеўства Польскага, Рэч Паспалітая, Польшча
Смерць	1836[2][1][…] Мітава, Курляндская губерня, Расійская імперыя
Род	Перасвет-Солтаны
Бацька	Станіслаў Солтан[d]
Маці	Алена з Ромераў[d]
Жонка	1) князёўна Францішка Тэафілія Радзівіл 2) Канстанцыя Тапліцкая
Дзеці	ад 1-га шлюбу: 1) Адам Леан Людвік Солтан, 2) Караліна Солтан, 3) Ганна Солтан, 4) Алена Солтан ад 2-га шлюбу: 5) Станіслаў Солтан, 6) Уладзіслаў Солтан, 7) Алена Солтан
Веравызнанне	каталік
Член у	Руплівы ліцвін Дасканалая еднасць[d] Масонства
Званне	генерал
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Станіслаў Солтан (27 жніўня 1756, Бярдзічаў — 1836, Мітава) — дзяржаўны і вайсковы дзеяч Вялікага Княства Літоўскага. харунжы (з 1782) і падкаморы вялікі літоўскі (з 1790), маршалак надворны літоўскі (1791—1792), староста слонімскі; генерал-ад’ютант літоўскай польнай булавы.

Паходзіў з роду Перасвет-Солтанаў герба «Солтан» («Сыракомля» зменены), прадстаўнікі якога займалі дзяржаўныя і адміністрацыйныя пасады ў Вялікім Княстве Літоўскім. Сын Станіслава і Алены з Ромераў.

У 1782 годзе Станіслаў Солтан стаў харунжым вялікім літоўскім. У 1790 годзе яго прызначаюць на пасаду падкаморага вялікага літоўскага. У 1791 годзе ён становіцца маршалкам надворным літоўскім — найвышэйшай службовай асобай у ВКЛ.

Пасля прыняцця ў Рэчы Паспалітай Канстытуцыі 3 мая 1791 года, Станіслаў Солтан увайшоў у склад групоўкі «Згуртаванне прыяцеляў Уставы аб кіраванні 3 мая». Актыўна ўдзельнічаў у падрыхтоўцы паўстання Т. Касцюшкі, пасля падаўлення якога расійскія ўлады выслалі яго ў Казань. Вызвалены расійскім імператарам Паўлам I.

У сваім мястэчку Дзятлава ён пабудаваў у пачатку XIX ст. папяровую фабрыку, цагельны завод і паштовую станцыю. Зямлі меў Станіслаў Солтан 5300 дзесяцін, з якіх 1671 былі ў карыстанні сялян, 1200 — у карыстанні жыхароў мястэчка. Астатнімі распараджаўся сам граф.

У 1806—1807 гадах разам з палкоўнікам Ф. Патоцкім рыхтаваў новае паўстанне ў колішнім Вялікім Княстве Літоўскім, у 1808 годзе выехаў у Герцагства Варшаўскае.

У канцы 1811 года ўдзельнічаў у мінскім з’ездзе арыстакратаў літоўска-беларускіх губерняў Расійскай імперыі, скліканым князем Міхалам Клеафасам Агінскім (1765—1833), на якім абмяркоўвалі праект аднаўлення Вялікага Княства Літоўскага (1811) на чале з расійскім манархам Аляксандрам I і на якім адбылося прымірэнне былых прыхільнікаў Канстытуцыі 3 мая 1791 года і былых таргавіцкіх канфедэратаў.

У расійска-французскую вайну (1812) Напалеон прызначыў яго старшынёй часовага ўраду Вялікага Княства Літоўскага (1812); адначасова ўзначаліў камітэт харчавання і магазінаў. Прыбыў у Вільню 18 ліпеня 1812 года, аднак з прычыны кепскага стану здароўя з 24 жніўня да 6 лістапада не выконваў абавязкаў. Па сканчэнні вайны эміграваў.

Памёр у Мітаве (цяперашняя Елгава), Курляндская губерня, Расійская імперыя.

Першы раз ажаніўся з Францішкай Тэафіліяй з Радзівілаў, другі — з Канстанцыяй з Тапліцкіх. У першым шлюбе меў сына Адама Леана Людвіка і дачок Караліну, Ганну і Алену, у другім — сыноў Станіслава і Уладзіслава, дачку Алену.

• Ерашэвіч А. Солтан Станіслаў // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 620. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• Ерашэвіч А. А. Солтан Станіслаў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 80. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Anusik, Z. Sołtan (Pereświet-Sołtan) Stanisław h. własnego (1756—1836) / Z. Anusik // Polski Słownik Biograficzny. — t. XL/2000-2001.
• Kowecki J. Konstytucja 3 maja 1791. Statut Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji / E. Kowecki. — Warszawa : PWN, 1991. — 151 s.

• Stanisław Sołtan — Sejm-Wielki.pl