Зазер’е (Пухавіцкі раён)

Аграгарадок Зазер’е Краіна Беларусь Вобласць Мінская Раён Пухавіцкі Сельсавет Голацкі Каардынаты 53°39′40,50″ пн. ш. 27°48′04,10″ у. д.HGЯO Ранейшыя назвы Завозеры Насельніцтва ▼854 чал. (2019) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1713 Паштовыя індэксы 222842 Аўтамабільны код 5 СААТА 6244848051 Зазер’е на карце Беларусі ±

Зазер’е на Вікісховішчы

Зазе́р’е^[1] (трансліт.: Zazierje, руск.: Зазерье) — аграгарадок^[2] у Пухавіцкім раёне Мінскай вобласці. Уваходзіць у склад Голацкага сельсавета. Месціцца за 30 км на паўночны захад Мар’інай Горкі, 4 ад чыгуначнага прыпыначнага пункту Седча на лініі Мінск—Асіповічы. Размешчана на аўтамабільнай дарозе Н9354, на рацэ Свіслач.

Назва паселішча паходзіць ад вялікага возера на поўнач ад вёскі^[3], якое было асушана каналамі ў XIX стагоддзі. На плане генеральнага межавання Ігуменскага павета 1797 года возера названа Пярэжырскім возерам^[4].

У XVI стагоддзі сяло ў складзе Менскага павета Менскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага. У 1567 годзе шляхецкая ўласнасць, у 1590 годзе сяло на 9 дымоў, у складзе маёнтка Гатава. У XVIII стагоддзі валоданні Быкоўскіх^[5], потым Станкевічаў^[3].

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай 1793 года тэрыторыя апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У XIX стагоддзі ў Ігуменскім павеце Мінскай губерні, у валоданні Ваньковічаў.

У 1800 годзе была царква і вінакурня. У 1855 годзе царква перабудавана на сродкі Эдварда Ваньковіча^[6]. У 1866 годзе былі вадзяны млын, царква.

З другой паловы XIX стагоддзя ў Пярэжырскай воласці Ігуменскага павета, Заазерскае сельскае таварыства^[7].

У 1884 годзе адкрыта царкоўна-прыходская школа, у якой у 1890 годзе вучылася 46 хлопчыкаў. На 1886 годзе сяло было вядома пад назвай Заазёры (Завозеры), была праваслаўная царква, царкоўна-прыходская школа, пры царкве — папячыцельства. Праваслаўны прыход налічваў каля 960 вернікаў^[8]. Побач з сялом знаходзіўся аднайменны маёнтак, якім пасля смерці Эдварда Ваньковіча валодаў яго сын Зыгмунт (Сігізмунд)^[9].

У 1897 годзе ў сяле быў хлебазапасны магазін, піцейны дом, лаўка, царква, капліца.

З канца лютага 1918 года тэрыторыя акупаваная войскамі Германскай імперыі. 25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары Пярэжырскай воласці атрымалі пасведчанні Народнага Сакратарыята Беларусі^[10]. У снежні 1918 года занята Чырвонай Арміяй, з 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Савецкай Беларусі, з 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР. У час польска-савецкай вайны ў жніўні 1919 — ліпені 1920 гадоў пад акупацыяй Польшчы (Мінская акруга ГУУЗ).

З 31 ліпеня 1920 года ў Беларускай ССР. За савецкім часам царкоўна-прыходская школа пераўтворана ў школу 1-й ступені, у якой у 1922 годзе вучыліся 90 вучняў, працавала 2 настаўнікі. З 20 жніўня 1924 года ў Пярэжырскім сельсавеце Смілавіцкага раёна Менскай акругі (да 26 ліпеня 1930). З 8 ліпеня 1931 года ў Пухавіцкім, з 12 лютага 1935 года ў Рудзенскім раёне, з 20 лютага 1938 года ў Менскай вобласці.

У 1930-я гады вёска Зазер’е была выдзелена ў населены пункт Зазерка. Пры гэтым назву Зазер’е захавала частка, якая раней была маёнткам.

У 1929 годзе праведзена прымусовая калектывізацыя, створаны калгас «Барацьба», працавала кузня, вадзяны млын з лесапілкай, сталярная майстэрня, сыраварня. З 1938 года мае статус вёскі.

У Другую сусветную вайну з канца чэрвеня 1941 года да пачатку ліпеня 1944 года вёска пад акупацыяй Германіі. У ваколіцах вёскі дзейнічала савецкае падполле.

З 20 студзеня 1960 года ў Пухавіцкім раёне, у 1960 годзе цэнтр эксперыментальнай базы Зазер’е.

Да 2013 года Зазер’е ўваходзіла ў склад Пярэжырскага сельсавета^[11].

• 1800 год — 15 двароў, 116 жыхароў
• 1805 год — 989 душ
• 1812 год — 406 душ
• 1886 год — 57 двароў, 476 жыхароў; маёнтак, 6 двароў, 156 жыхароў
• 1897 год — сяло, 101 двор, 641 жыхар; маёнтак, 6 двароў, 156 жыхароў
• 1909 год — 111 двароў, 840 жыхароў; маёнтак, 6 двароў, 156 жыхароў
• 1917 год — 131 двор, 821 жыхар; маёнтак, 314 жыхароў
• 1960 год — 508 жыхароў
• 1971 год — 204 двары, 684 жыхары
• 2002 год — 314 двароў, 929 жыхароў
• 2007 год — 314 двароў, 901 жыхар
• 2010 год — 314 гаспадарак, 924 жыхары
• 2012 год — 318 гаспадарак, 905 жыхароў
• 2019 год — 854 жыхары^[12]

• Аркадзь Андрэевіч Моркаўка (1900—1957) — беларускі паэт.
• Аляксандр Вікенцьевіч Аўгустайціс (1905—1937) — дзеяч камуністычнай партыі ў БССР.

• Гаспадарчы двор Ваньковічаў, рэшткі.
• Маёнтак, цяпер у будынку месціцца школа.

• Царква Покрыва Прасвятой Багародзіцы.

• У вёсцы дзейнічаюць ДП «Эксперыментальная база «Зазер’е»^[13], конна-спартыўны клуб імя Дзяменцьева «Зазер’е»^[14]
• Крамы
• Дом быту
• Аддзяленне сувязі
• Сталовая

• Зазерская сярэдняя школа
• Конна-спартыўная школа
• Дзіцячыя яслі-сад

Дом культуры, бібліятэка

• Бальніца

• Зазер’е // Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 8: Мінская вобласць, кн. 4 / рэдкал.: Т. У. Бялова (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2013. — С. 141—142. — 2 000 экз. — ISBN 978-985-11-0735-9.
• Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Минская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2009. — С. 27. — 60 с. — 20 000 экз. — ISBN 978-985-508-174-7. (руск.)
• Памяць: Пухав. р-н: Гіст.-дак. хронікі гарадоў і р-наў Беларусі / Укл. А. А. Прановіч; Рэдкал.: А. М. Карлюкевіч і інш.. — Мінск: Беларусь, 2003. — 749 с. — ISBN 985-01-0251-9.
• Jelski A. Zazierje // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIV: Worowo — Żyżyn (польск.). — Warszawa, 1895. — S. 504.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Зазер’е (Пухавіцкі раён)
• Фота і апісанне помнікаў архітэктуры і культуры даўняга Вялікага княства