Мядзвежына (прадмесце)

Мядзве́жына, Мядзве́жынскае прадмесце — гістарычная мясцовасць Мінска, размешчаная ў заходняй частцы горада, на паўночны захад ад Лютэранскіх могілак. Часта месцічы блыталі гэты раён з Тучынкай.

На поўначы ад Мядвежына месціцца Тучынка, на паўднёвым захадзе — Пляшчанка, на поўдні — Грушаўка^[1][2].

У гістарычных дакументах мясцовасць згадваецца пад назвай Мядзведжы Лог. У 1759 годзе сустракаюцца звесткі пра «цагельню на Мядзвежыне», якая належала менскаму манастыру Святых Пятра і Паўла^[3].

Калісьці ў ваколіцах Менска існавала некалькі вёсак, фальваркаў і хутар, што мелі назву Мядзвежына (Нядзвежына). Адна з вёсак знаходзілася на тэрыторыі сучаснага жылога раёна па вуліцы Адоеўскага і ў 1959 годзе была ўключаная ў межы горада, іншая — на рагу вуліцы Харкаўскай і праспекта Пушкіна. Таксама існавала Малое Мядзвежына (сквер каля вуліцы Волаха) і Вялікае Мядзвежына (вёска захавалася каля вуліцы Панамарэнкі). Хутар Мядзвежына быў размешчаны ў раёне вуліцы Карла Лібкнехта, Волаха і Харкаўскай, каля Лютэранскіх могілак^[4].

Паводле беларускага падарожніка і краязнаўца Паўла Шпілеўскага ў сярэдзіне XIX ст. хутар Мядзвежына быў адметны «сваімі гарыстымі палямі, між якіх прыкметны дзве глыбокія даліны, падзеленыя ручаямі і ўпрыгожаныя квяцістымі травамі, што даюць добрае лугавое сена»^[5].

У пачатку XX ст. Мядзвежына ўваходзіла ў чацвёртую паліцэйскую часць горада. Праз прадмесце праходзілі Ковенская, Малалютэранская (Лібкнехта), Дамашэўская (Волаха), што падыходзіла да фальварка Дамашэўка Гераніма Дамашэвіча, і Страёвая вуліцы^[1][6].

На пасяджэнні 6 мая 2009 годзе Камісія па найменні і перайменаванні праспектаў, вуліц і іншых частак Мінска прыняла рашэнне па наданні безыменнаму скверу ў межах вул. Купрыянава — жылая забудова — вул. Волаха назвы «Маламядзвежынскі»^[7]. Назва Мядзвежына і цяпер замацавана за жылым раёнам (адсунутым на захад ад гістарычнага), таксама ў Мінску ёсць аднайменная вуліца, завулак і Маламядзвежынскі сквер.

• Лютэранская. Мылаварны завод Ш. І. Данішэўскага. Дзейнічаў з 1895 годзе. У 1904 на яго базе была створаная «Суполка парфумавай фабрыкі „Вікторыя“», прадстаўніцтвы якой дзейнічалі ў Рызе, Пецярбургу, Маскве, Кацярынаслаўлі. Завод месціўся паблізу Лютэранскіх могілак, цяпер гэта раён вуліцы Волаха. У 1920-я гады ў тым будынку месціўся анатамічны тэатр БДУ (да 1928 года, калі быў узведзены адмысловы корпус БДУ)^[8].

• Малое Мядзвежына
• Вялікае Мядзвежына

• Шыбека З. В., Шыбека С. Ф. Мінск: Старонкі жыцця дарэв. горада/ Пер. з рускай мовы М.Віжа; Прадмова С. М. Станюты. — Мн.: Полымя, 1994. — 341 с. [1] асобн. арк. карт.: іл. ISBN 5-345-00613-X.
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, П15 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1.
• Гісторыя Мінска. 1-е выданне. Мінск. БелЭн. 2006. — 696 с. ISBN 985-11-0344-6.
• Іван Сацукевіч. Тапанімія вуліцы і плошчаў Менска ў ХІХ — пачатку ХХ стст. // «Беларускі калегіюм», 4 чэрвеня 2008.
• Ростислав Боровой. Минские пригороды XVI — начала XX века(недаступная спасылка) // Архитектура и строительство. — 2008. — № 11. — С. 46—50.