Сцегнавая косць

Сцегнавая косць
Сцегнавая косць
	лац.: femur, os femoris
	; Від спераду
Адыходжанні	ікраножная цягліца , латаральная шырокая цягліца сцягна, медыяльная шырокая цягліца сцягна, прамежкавая шырокая цягліца сцягна
Прымацаванні	напружвальніца шырокай фасцыі, сярэдняя ягадзічная цягліца, малая ягадзічная цягліца, вялікая ягадзічная цягліца, падуздышна-паяснічная цягліца
Сучляненні	Сцягно: вяртлюжная западзіна таза ; Калена: вялікагалёнкавая косць і каленная рэпка
Каталогі
	MeSH; MeSH; FMA; TA98;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сцегнава́я ко́сць (лац.: femur) — самая доўгая і тоўстая трубчастая косць у целе чалавека. Даўжыня яе складае 1/4 даўжыні цела дарослага чалавека і ў сярэднім роўная 43 см^[1].

Праксімальны эпіфіз косці прадстаўлены галоўкай (лац.: caput femoris)^[2], якая злучае сцегнавую косць з лагвовай косцю^[1]. Уніз ад сярэдзіны на галоўцы знаходзіцца невялікая шурпатая ямачка (лац.: fovea capitis femoris) — месца прымацавання звязкі галоўкі сцегнавой косці. Галоўка злучана з астатняй косцю праз шыйку (лац.: collum femoris)^[2]. Галоўка злучаецца пад тупым вуглом: у мужчын ён складае каля 130°, у жанчын — набліжаецца да прамога^[1].

У месцы пераходу шыйкі ў цела сцегнавой косці выпінаюцца два касцявыя груды, якія называюцца вяртлюгамі (апофізы). Вялікі вяртлюг (лац.: trochanter major) і малы вяртлюг (лац.: trochanter minor) злучаюцца паміж сабой ззаду міжвяртлюжным грэбнем (лац.: crista intertrochanterica), а на пярэдняй паверхні — міжвяртлюжнай лініяй (лац.: linea intertrochanterica)^[2].

Цела сцегнавой косці трохі выгнута наперад і мае трохгранназакругленую форму; на заднім яго баку маецца след прымацавання цягліц сцягна — шурпатая лінія (лац.: linea aspera), якая складаецца з двух губ: латаральнай (лац.: labium laterale) і медыяльнай (лац.: labium mediate). Абедзве губы ў праксімальнай сваёй частцы маюць сляды прымацавання аднайменных цягліц, латаральная губа — крумянковую грудаватасць (лац.: tuberositas glutea), медыяльная — грабеньчатую лінію (лац.: linea pectinea). Унізе губы, разыходзячыся паміж сабой, абмяжоўваюць на задняй паверхні сцягна гладкую трохвугольную пляцоўку — падкаленную паверхню (лац.: facies poplitea)^[2].

Ніжні дыстальны эпіфіз сцегнавой косці ўтварае дзве акруглыя мышчалкі, якія загінаюцца назад (лац.: condylus medialis et condylus lateralis). З пярэдняга боку сустаўныя паверхні мышчалак злучаюцца, утвараючы надкаленіцавую паверхню (лац.: facies patellaris), да якой прылягае надкаленіца (лац.: patella). Ззаду мышчалкі падзелены глыбокай міжмышчалкавай ямкай (лац.: fossa intercondylaris). Збоку ад мышчалак знаходзяцца надмышчалкі (лац.: epicondylus medialis et lateralis) (апафізы)^[2], да якіх прымацоўваюцца звязкі^[3]. Гэтыя выступы, як і мышчалкі, лёгка намацваюцца пад скурай, асабліва калі галёнка сагнута ў каленным суставе^[3].

Трываласць сцегнавой косці вельмі вялікая. Пры сціску па падоўжнай восі яна можа вытрымаць нагрузку, якая перавышае 1500 кг^[3].

Галерэя

Анатамічнае размяшчэнне
Верхні ўскраек правага сцягна, паказаная ззаду і зверху
Правае сцягно. Пярэдняя паверхня (месцы прымацавання сухажылляў цягліц)
Правае сцягно. Задняя паверхня (месцы прымацавання сухажылляў цягліц)
Глыбокія цягліцы пасярэдняй поласці сцягна
Крывяносныя сасуды сцегнавой косці

Крыніцы

↑ ^а ^б ^в Пластическая анатомия: учебное пособие / А. П. Амвросьев, С. П. Амвросьева, Е. А. Гусева. — Минск: Вышэйшая школа, 2015. — С. 121. — 167 с. — ISBN 978-985-06-1737-8.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д Бедренная кость // Анатомия человека : учебное пособие / Е. С. Околокулак, Ф. Г. Гаджиева; под ред. Е. С. Околокулака. — Минск: Вышэйшая школа, 2020. — С. 54-55. — 383 с. — ISBN 978-985-06-3166-4.
↑ ^а ^б ^в Бедренная кость // Анатомия человека (с основами динамической и спортивной морфологии): Учебник для институтов физической культуры. — Изд. 16-е. / Под ред. Б.А. Никитюка, А.А. Гладышевой, Ф.В. Судзиловского. — М.: Спорт, 2022. — 624 с., ил. — ISBN 978-5-907225-77-0