У лістападзе 2020 года ў рэгіёне Тыграй на поўначы Эфіопіі ўспыхнуў узброены канфлікт паміж мясцовай партыяй Народны фронт вызвалення Тыграя на чале з Дэбрэцыанам Гебрэмікаэлем і федэральным урадам прэм’ер-міністра Абія Ахмеда Алі. Напярэдадні вайны Дэбрэцыан правёў усеагульныя рэгіянальныя выбары ў Савет прадстаўнікоў Тыграя. Аднак яны не былі санкцыянаваны цэнтральным урадам, які адмяніў выбарчую кампанію ў сувязі з пандэміяй COVID-19. Гэтыя падзеі сталі падставай да пачатку ваенных дзеянняў. У канфлікт у той ці іншай ступені былі ўцягнуты суседнія Эрытрэя, якая падтрымала цэнтральныя ўлады і ўварвалася ў Тыграй, і Судан, якога Эфіопія абвінавачвала ў супрацоўніцтве з НФВТ, што прывяло да ўзброеных сутыкненняў на мяжы дзвюх краін.
2020
Лістапад
4 лістапада: Народны фронт вызвалення Тыграя здзейсніў серыю нападаў на часці ўрадавага войска ў Мэкэле і на мяжы з рэгіёнам Амхара. У выніку загінулі некалькі салдат, пашкоджанні атрымала бранятэхніка[1].
5 лістапада: самалёты ВПС Эфіопіі нанеслі авіяўдар па Мэкэле[2].
6 лістапада: самалёты ВПС Эфіопіі нанеслі новыя авіяўдары па рэгіёне Тыграй[3]. Улады Эфіопіі заявілі аб знішчэнні зенітных ракет, снарадаў і ПЗРК НФВТ.
7 лістапада: Абій Ахмед Алі заявіў, што сілы НФВТ атакавалі 22 аб’екты федэральнай паліцыі і эфіопскай арміі ў рэгіёне Тыграй[4]. Прэм’ер-міністр пацвердзіў, што па захопленай рэгіянальнымі войскамі артылерыі былі нанесены ўдары з дапамогай ВПС Эфіопіі. У той жа час парламент Эфіопіі прыняў рашэнне аб стварэнні часовай адміністрацыі на тэрыторыі рэгіёну Тыграй[5].
8 лістапада: Міністэрства замежных спраў Эфіопіі правяло прэс-канферэнцыю для замежных дыпламатаў у Адыс-Абебе з нагоды ўрадавай аперацыі ў рэгіёне[6]. МЗС Эфіопіі падкрэсліў, што мэты аперацыі — абарона часцей эфіопскай арміі і паліцыі ў Тыграі ад нападаў НФВТ і знішчэнне захопленай НФВТ зброі, якая можа быць прыменена супраць грамадзян. Прэм’ер-міністр краіны паведаміў, што пры нанясенні авіяўдараў па пазіцыях НФВТ эфіопскія ВПС ужылі беспілотныя лятальныя апараты[7]. У гэты ж дзень Нацыянальны банк прыняў рашэнне закрыць усе банкі ў Тыграі ў мэтах ціску на НФВТ[8]. Прэзідэнт мяцежнага рэгіёну паведаміў, што Тыграй будзе абараняцца ад УС Эфіопіі да гатоўнасці эфіопскага ўрада да мірных перамоваў[9]. У сваю чаргу, прадстаўнікі Мінабароны Эфіопіі заявілі, што лідары НФВТ выкарыстоўваюць апалчэнцаў узростам да 18 гадоў для ўдзелу ў баях супраць урадавай арміі[10].
9 лістапада: Федэральныя войскі Эфіопіі занялі аэрапорт Хамера на захадзе Тыграя, некалькі населеных пунктаў і дарогу, якая злучае Тыграй і Судан[11]. У сваю чаргу НФВТ паведаміў на сваёй афіцыйнай старонцы аб тым, што ў 5:00 раніцы тыграйскія войскі збілі над Мэкэле баявы самалёт ВПС Эфіопіі[12]. Было заяўлена, што ў эфіопскі самалёт трапіла зенітная ракета. Адначасова ў раёне плаціны Тэкэзэ 250—300 байцоў НФВТ атакавалі групу з 30 паліцэйскіх Эфіопіі, якія ахоўвалі плаціну, пры нападзе загінулі 19 паліцэйскіх[13]. У гэты ж дзень адбыліся масавыя забойствы ў Хамеры і Май Кадра.
10 лістапада: эфіопскія ўлады заявілі, што мірныя перамовы з Тыграем магчымы толькі пасля раззбраення рэгіянальных войск, арышту кіраўнікоў рэгіёну і НФВТ і вызвалення затрыманых чыноўнікаў[14].
11 лістапада: ВПС Эфіопіі нанеслі масіраваныя ўдары па складах зброі і гаручага НФВТ[15]. Увечары прэзідэнт рэгіёну Тыграй Дэбрэцыан Гебрэмікаэль і рэгіянальны ўрад абвясцілі ў Тыграі ўсеагульную мабілізацыю насельніцтва для супрацьстаяння эфіопскай арміі[16]. Разам з гэтым армія цэнтральных ўладаў канчаткова захапіла горад Хамера[17].
12 лістапада: УС Эфіопіі занялі Заходні Тыграй, атрымаўшы там перамогу над сіламі НФВТ[18]. У сваю чаргу, парламент Эфіопіі прагаласаваў за пазбаўленне 39 лідараў НФВТ, уключаючы прэзідэнта Тыграя Дэбрэцыана Гебрэмікаэля, парламенцкага імунітэту і за прад’яўленне ім крымінальнага абвінавачання за мяцеж супраць федэральных уладаў[19]. Адначасова ўлады Тыграя ў сувязі з працяглым эфіопскім наступленнем абвясцілі надзвычайнае становішча на тэрыторыі ўсяго рэгіёну[20]. Паліцыя горада Адыс-Абеба заявіла, што ў сталіцы Эфіопіі арыштаваны 242 прыхільнікі НФВТ і паўстанцкіх груповак з рэгіёну Аромія, у якіх канфіскаваны 700 адзінак агнястрэльнай зброі, 18 выбуховых прылад і больш за 4600 патронаў[21]. Было заяўлена, што яны нібыта планавалі дыверсіі і атакі ў Адыс-Абебе.
13 лістапада: урад Эфіопіі паведаміў, што прэзідэнт рэгіёну Тыграй афіцыйна адпраўлены ў адстаўку, а новым кіраўніком рэгіёну і часовай адміністрацыі Тыграя прызначаны Мулу Нега[22]. Партыя НФВТ адмовілася прызнаваць дадзенае рашэнне эфіопскіх уладаў. Яна таксама абвінаваціла федэральныя войскі Эфіопіі ў свядомым удары па плаціны на Тэкэзэ і гідратэхнічных збудаванняў у рэгіёне Тыграй, заявіўшы, што гэта выклікала праблемы з электрычнасцю ў Тыграі[23]. Урадавыя ВВС атакавалі вёску Тшафці[24]. Паведамлялася таксама аб удзеле беспілотных лятальных апаратаў з ААЭ[25]. Авіяўдар прывёў да гібелі ад 9[24] да 16[25] мірных жыхароў.
14 лістапада: у выніку ракетнага абстрэлу аэрадромаў у Гандэры і Бахр-Дар сіламі НФВТ загінулі 2 салдаты, яшчэ 15 параненыя. Адначасова з гэтым лідары Тыграя прыгразілі нанесці ўдары па гарадах ў суседней Эрытрэяй, паўторна абвінаваціўшы эрытрэйскія ўлады ў падтрымцы ўрада Эфіопіі[26]. Да гэтага часу баявыя дзеянні вымусілі тысячы чалавек пакінуць свае дамы. Многія з іх беглі ў суседні Судан, дзе для бежанцаў з Эфіопіі былі разгорнутыя лагеры часовага ўтрымання[27]. Адначасова сілы НФВТ у мінулы дзень нанеслі ракетны ўдар па Эрытрэі, як мінімум 2 ракеты трапілі ў аэрапорт горада Асмэра[28]. Як перадаў самалійскі навінавы партал Somali Guardian, пасля атакі на Асмэру на мяжы пачаліся баявыя дзеянні з выкарыстаннем цяжкай артылерыі. Па заяве журналістаў, з-за інтэнсіўных абстрэлаў жыхары памежных раёнаў Эрытрэі пакідалі свае дамы і шукалі прытулку ў горных пячорах. У той жа час лідары Народнага фронту заявілі, што эрытрэйскія матарызаваныя часці перайшлі мяжу[29].
16 лістапада: урадавая армія заняла горад Аламата на паўднёвым усходзе рэгіёну[30].
17 лістапада: прэм’ер-міністр Абій Ахмед Алі заявіў, што тэрмін яго ўльтыматуму аб капітуляцыі тыграйскіх войскаў скончыўся, таму эфіопская армія пачынае ў рэгіёне «вырашальнае наступленне»[31]. Пасля гэтага ўрадавыя войскі занялі горад Шырэ і раёны Чэрчар і Гагуфта-Механі ў Тыграі, разбурыўшы бетонныя ўмацаванні ворага і працягнуўшы наступленее на Мэкэле[32].
18 лістапада: эфіопскія войскі без якіх-небудзь баёў захапілі Шырэ і Аксум. Каля 9 гадзін раніцы яны пачалі прасоўвацца да Мэкэле па трох дарогах з поўдня, усходу і паўночнага захаду. Армія наблізілася на адлегласць каля 200 кіламетраў да горада. Начальнік штаба эфіопскіх сіл Берхану Джула абвясціў, што яны імкнуцца акружыць Мэкэле і выбіць адтуль ворага. НВФТ абвясціў, што страта кантролю над Шырэ і Аксумам была толькі часовай няўдачай і што Тыграй стане «пеклам» для ўрада[33][34].
19 лістапада: Дэбрэцыан Гебрэмікаэль заявіў, што ў цяперашні час ідзе бітва за кантроль над горадам Аксум паміж тыграйскімі і эфіопскім сіламі[35]. НФВТ на сваёй афіцыйнай старонцы заявіў аб тым, што за два тыдні баявых дзеянняў войскі Тыграя захапілі шмат танкаў, цяжкай артылерыі і РСЗА варожай арміі[36].
20 лістапада: тыграйскія сілы выпусцілі 3 ракеты па горадзе Бахр-Дар, 2 ракеты ўпалі побач з мясцовым аэрапортам, а трэцяя ракета ўпала на кукурузнае поле[37]. Тым часам урад Эфіопіі заявіў аб узяцці федэральнай арміяй гарадоў Адуа і Аксум у рэгіёне Тыграй і аб наступленні на горад Адыграт[38]. Прадстаўнікі НФВТ заявілі, што ў выніку жорсткіх баёў за апошні дзень загінулі 9 мірных жыхароў[39]. Разам з тым па Мэкэле быў нанесены авіяўдар, які нанёс значны ўрон мясцоваму ўніверсітэту. Паведамлялася, што некалькі мірных жыхароў атрымалі раненні[40][41].
21 лістапада: УС Эфіопіі заявілі аб поўным кантролі над гэтым горадам[42].
22 лістапада: эфіопскае міністэрства абароны заявіла аб тым, што федэральныя войскі ўзялі горад Ідага-Хамус за 97 км ад Мэкэле[43]. Увечары прэм’ер-міністр Абій Ахмед Алі даў тыграйскім сілам 72 гадзіны на здачу горада Мэкэле[44]. У выпадку, калі горад не будзе здадзены, Абій Ахмед Алі паабяцаў штурм. Хутка верталёты ВПС Эфіопіі праляцелі над Мэкэле і скінулі ўлёткі з заклікамі да мясцовых жыхароў у бліжэйшы час не пакідаць сваіх дамоў[45].
23 лістапада: афіцыйны прадстаўнік урадавай мэтавай групы па надзвычайным становішчы ў штаце Тыграй Рэдван Хусейн заявіў, што ўрадавыя сілы завяршаюць працэс поўнага акружэння горада. Паводле яго слоў, войскі знаходзяцца за 50 кіламетраў ад цэнтра Мэкэле[46]. Тым часам да сталіцы Тыграя падцягвалася цяжкая артылерыя і танкі. Улады заклікалі мясцовае насельніцтва самастойна арыштоўваць членаў партыі і выдаваць ураду[47]. У той жа час падчас баявых сутыкненняў тыграйскія войскі збілі 1 верталёт ВПС Эфіопіі і знішчылі 2 танкі ўрадавага войска[48].
24 лістапада: ВПС Эфіопіі знішчылі рэактыўныя гранатамёты тыграйскіх паўстанцаў у Мі-Медэне, недалёка ад Мэкэле[49].
26 лістапада: эфіопскія ўрадавыя войскі пачалі штурм наваколля Мэкэле[50]. Лідар паўстанцаў Дэбрэцыан Гебрэмікаэль заявіў, што яго сілы «гатовыя стаяць да смерці» для абароны горада[51].
27 лістапада: сілы НФВТ выпусцілі па меншай меры 4 ракеты па горадзе Асмэра ў Эрытрэі, усе ракеты ўпалі паблізу жылых кварталаў[52].
28 лістапада: горад Мэкэле падвергнуўся інтэнсіўнай бамбардзіроўцы з боку федэральных сілаў[53]. Адначасова камандаванне УС Эфіопіі заявіла аб тым, што Мэкэле знаходзіцца пад поўным кантролем урадавай арміі[54]. Абій Ахмед Алі заявіў пра завяршэнне ваеннай аперацыі ў Тыграі і перамозе ўрадавых сіл[55]. Увечары сілы НФВТ выпусцілі яшчэ па меншай меры 6 ракет па горадзе Асмэра ў Эрытрэі[56].
29 лістапада: сілы НФВТ збілі баявы самалёт ВПС Эфіопіі[57]. Паводле заявы лідара Тыграя Дэбрэцыяна Гебрэмікаэля для агенцтва Reuters, пілот знішчальніка трапіў у палон да тыграйскіх сіл. Увечары сілы НФВТ заявілі, што вярнулі кантроль над горадам Аксум[58].
4 снежня: Эфіопскія федэральныя ўлады заявілі, што многія камандзіры тыграйскага апалчэння і эфіопскія афіцэры, якія перайшлі на бок НФВТ у пачатку канфлікту, арыштаваны альбо забіты[60]. У адказ на гэтую заяву Дэбрэцыан Гебрэмікаэль абвінаваціў эфіопскі войска і УС Эрытрэі ў масавых рабаваннях на тэрыторыі рэгіёну Тыграй.
7 снежня: На поўначы рэгіёну Тыграй, пры спробе наведаць лагер бежанцаў з Эрытрэі, была заблакавана і абстраляна група супрацоўнікаў ААН[44].
8 снежня: Эфіопскія ўлады выдалі ордэры на арышт 10 афіцэраў федэральнай паліцыі, якія перайшлі на бок НФВТ падчас правядзення ваеннай аперацыі ў рэгіёне Тыграй[61]. Таксама яны заявілі, што на тэрыторыі рэгіёну працягнулі супраціў рэшткі тыграйскага спецназа і апалчэння[62].
10 снежня: Міжнародная група дапамогі бежанцам у рэгіёне Тыграй паведаміла, што адзін яе супрацоўнік быў забіты ў горадзе Шырэ. Адначасова ў тыграйскіх СМІ і эфіопскіх сацсетках з’явілася інфармацыя аб тым, што сілы НФВТ збілі знішчальнік МіГ-23 ВПС Эфіопіі, аднак гэтая інфармацыя не была пацверджана[63].
12 снежня: Следчая камісія па надзвычайнаму становішчу Эфіопіі (SoE) абвінаваціла супрацоўнікаў Службы бяспекі Судана ў здзяйсненні нападаў на грамадзянскіх асоб пасля атрымання хабараў ад членаў партыі НФВТ. Афіцыйны Хартум абверг гэтую заяву[64].
15 снежня: Падчас патрулявання на мяжы Судана і рэгіёну Тыграй суданскія вайскоўцы падвергліся нападу салдат УС Эфіопіі, у выніку чаго некалькі суданскіх афіцэраў былі забіты і паранены[65]. У той жа час 750 чалавек, якія хаваліся ў царкве Марыі Сіёнскай (царква Марыям Цыён) у Аксуме, былі гвалтоўна выгнаны з храмы і расстраляны на суседняй плошчы. Паступалі паведамленні аб цяжкіх баях у Мэкэле і яго ўскраінах, а таксама аб артылерыйскіх абстрэлах[66].
16 снежня: Са спасылкай на высокапастаўленых паўднёвасуданскіх чыноўнікаў, з’явілася інфармацыя аб тым, што Дэбрэцыан Гебрэмікаэль запытаў палітычны прытулак у дзяржаве Паўднёвы Судан[67].
19 снежня: У выніку новага сутыкнення на мяжы з эфіопскім апалчэннем забіта чацвёра суданскіх вайскоўцаў, паранены яшчэ 12. Акрамя таго, эфіопы змаглі захапіць ваенную тэхніку суданцаў[68].
22 снежня: Прэс-сакратар НФВТ Гетачу Рэда заявіў у сваім Твітэры, што сілы ўрада Эфіопіі былі адкінуты ў Медэбай-Зана, страціўшы пры гэтым сотні салдат у Надэры Адэце і Асгедэ Цымбла. Ён таксама сцвярджаў, што паўстанцы збілі адзін варожы самалёт ля Бэт-Мара[69]. Адначасова міністр замежных спраў Эфіопіі Дэмеке Меканен заявіў, што Судан і Эфіопія пачалі перамовы аб дэмаркацыі сваёй мяжы. Пры гэтым ён абвінаваціў суданскія войскі ў нападах на мяжы, рабаванні пасеваў фермераў, вандалізме, абцяжарванні ўборкі ўраджаю, забойстве мірных жыхароў[70].
31 снежня: Урадавая армія і эрытрэйскі падраздзяленні былі выбіты сіламі НФВТ з гарадоў Агула і Май Мэкдэн[71]. Лаялістамі абстраляны Мідры Хамшо — загінула па меншай меры шэсць чалавек[24][25].
2021
Студзень
2 студзеня: Шматлікія крыніцы паведамлялі, што з-за баёў эрытрэйскія войскі былі паралізаваны, спрабуючы пакінуць Тыграй. Сілы арміі Эрытрэі меркавана акапаліся ў гарадах Шырэ і Эгэла Варэда[72].
3 студзеня: Europe External Programme with Africa (EEPA) паведаміла аб актывізацыі аперацый арміі Эфіопіі супраць паўстанцаў у горных раённых правінцыі. Урадавыя сілы дамагліся нязначных поспехаў, паколькі байцы НФВТ аказалі моцны супраціў і добра трымаюць абарону. Гэтая ж крыніца заявіла аб шэрагу артылерыйскіх абстрэлаў і шматлікіх ахвярах сярод мірнага насельніцтва. Так, па даных EEPA, з пачатку года абстрэлам падвергліся Хумера, Шырэ, Аксум, Адва, Адыграт, Вукро, Мэкэле, Хэване, Варкамба, Абі Ады і Хагэрсэлам[73].
4 студзеня: Europe External Programme with Africa (EEPA) паведаміла, што вялікая колькасць жанчын падвергнулася сексуальнаму гвалту як індывідуальна, так і ў групах. Многія жанчыны ў Мэкэле, сталіцы рэгіёну Тыграй, пасля запыталі экстраныя супрацьзачаткавыя таблеткі. Некаторыя былі выкрадзены ўрадавымі сіламі[74].
6 студзеня: УКГЧ ААН паведаміла, што паступаюць паведамленні аб баявых дзеяннях у сельскай мясцовасці і на перыферыі Мэкэле, Сірара, Шырэ і іншых гарадоў[75].
7 студзеня: Камандаванне эфіопскай арміі заявіла, што ў выніку аперацыі ўзброеных сіл і органаў бяспекі Эфіопіі былі забіты чатыры высокапастаўленых члена НФВТ: кіраўнік бюро па сувязях з грамадскасцю Секатурэ Гетачу, былы дырэктар эфіопскага вяшчальнага агенцтва Зэра Асгэдам, кіраўнік фінансавага бюро рэгіёну Тыграй Даніэль Асефа і кіраўнік тыграйскага СМІ «Dimtsi Woyane» Абебе Асгэдам[76]. Таксама яны арыштавалі 9 вышэйшых членаў партыі, сярод якіх экс-спікер тыграйскага рэгіянальнага савета Кідусан Нега і экс-кіраўнік гандлёвага бюро рэгіёну Гебрэмедхін Тэвольдэ[77].
8 студзеня: Стала вядома пра спецаперацыю ў раёне Кола Тэмбеін, у выніку якой быў арыштаваны Себхат Нега, адзін з заснавальнікаў НФВТ і галоўны ідэолаг арганізацыі[78]. У ходзе мерапрыества былі таксама арыштаваны два палкоўнікі тыграйскіх войскаў і жонка Себхата, а некалькі яго целаахоўнікаў і жанчына-актывістка НФВТ былі забіты ў перастрэлцы з урадавай арміяй[79].
10 студзеня: У выніку спецаперацыі ў горных раёнах эфіопскія ўзброеныя сілы арыштавалі 7 вышэйшых членаў НФВТ, сярод якіх Абай Велду, былы старшыня партыі (2012—2017) і былы прэзідэнт рэгіёну Тыграй (2010—2018), і Абрахам Тэкэзэ, былы віцэ-прэзідэнт рэгіёну Тыграй і былы міністр фінансаў Эфіопіі[80]. У ходзе спецаперацыі былі забіты 15 паўстанцаў, сярод якіх генерал-маёр Ібрагім Абдулджэліл, што раней кіраваў аддзяленнем матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння эфіопскай арміі і перайшоў на бок НФВТ падчас канфлікту. Адначасова Europe External Programme with Africa (EEPA) заявіла, што бежанцы з Хітсата былі вымушаны вярнуцца ў Эрытрэю. EEPA таксама распавяла пра лагер «Шымельба», які быў цалкам знішчаны, а людзі адтуль вярнуліся ў Эрытрэю[81].
13 студзеня: Падчас баявых дзеянняў забіты былы міністр замежных спраў Сеюм Месфін, былыя міністры федэральных спраў Абая Цэхае і Асмелаша Валдэсласі. Трое чыноўнікаў былі забіты пасля адмовы здацца[82][83]. У дадатак былі затрыманы яшчэ пяць членаў партыі НФВТ[84].
17 студзеня: Адбыліся ўзброеныя сутыкненні ў Дэбрэ-Абай і Ваджыраце. У апошнім, па паведамленнем паўстанцаў, у палон трапілі 30 эрытрэйскіх вайскоўцаў[85]. Днём раней аб прысутнасці замежных войскаў у рэгіёне заяўлялі прадстаўнікі ААН[86].
18 студзеня: Калона ўрадавай арміі трапіла ў засаду паўстанцаў у раёне Сера, нясучы пры гэтым значныя страты. Байцамі НФВТ было знішчана 10 грузавікоў, 4 браневіка і 1 зенітная гармата. Разам з тым у Хамеры адбылася масавая разня, падчас якой апалчэнцы Фано (народнасць амхара) забілі 92 мясцовых жыхароў, разрабавалі дамы, прадпрыемствы і склады для захоўвання прадуктаў[87].
21 студзеня: Спецыяльны прадстаўнік Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па пытанні аб сексуальным гвалце ва ўмовах канфлікту Праміла Патэна выказала «вялікую заклапочанасць» з нагоды заяў мужчын з Мэкэле, вымушаных гвалтаваць членаў сям’і. Яна выказа ўдзячнасць за расследаванні і даклады Эфіопскай камісіі па правах чалавека і гатоўнасць устаноў ААН аказваць падтрымку эфіопскім уладам у «папярэджанні магчымых парушэнняў і рэагаванні на іх»[88].
23 студзеня: Невядомая бежанка з Тыграя, апытаная агенцтвам Reuters, заявіла, што яе згвалтавалі пад пагрозай пісталета. Гвалтаўнік быў апрануты ва ўніформу ўрадавай арміі і казаў, што прэзерватыў не патрэбны. Супрацоўнікі гуманітарных арганізацый і лекары апісалі шматлікія выпадкі згвалтаванняў з боку апалчэння Фано і лаялістаў у такіх гарадах, як Рав’ян, Вукро, Адыграт і Мэкэле[89]. EEPA, спасылаючыся на невядомага тыграйскага лекара, паведаміла, што ў гарадах Адва і Аксум салдаты Эфіопіі і Эрытрэі стралялі ў людзей, якія былі сведкамі згвалтаванняў або спрабавалі дапамагчы ахвярам. У выніку жыхары перасталі рэагаваць на крыкі жанчын аб дапамозе[90].
25 студзеня: Упраўленне Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па каардынацыі гуманітарных пытанняў паведаміла аб «трывожным росце колькасці паведамленняў аб сексуальных злачынствах у Тыграі»[91].
30 студзеня: У сваёй заяве Дэбрэцыан Гебрэмікаэль, лідар паўстанцаў, пацвердзіў паведамленні аб сексуальных злачынствах урадавай арміі[92].
31 студзеня: Філсан Абдулахі, федэральны міністр Эфіопіі па справах жанчын, дзяцей і моладзі, заявіў у адказ на згадванне Дэбрэцыана Гебрэмікаэля аб сексуальным гвалце падчас вайны ў Тыграі, што федэральны ўрад «праводзіць палітыку нулявой цярпімасці да любой формы сексуальнага гвалту», гэта значыць карае злачынцаў[93]. Для раследвання злачынстваў была створана спецыяльная група на чале з былым генеральным пракурорам Аданах Абібі[94].
Люты
1 лютага: «Аль-Джазіра» паведаміла, што сотні бежанцаў з Хітсата прыбылі ў Май-Айні, яшчэ адзін лагер для эрытрэйцаў. Сведка паведаміў AFP, што 26 або 27 бежанцаў былі вывезены ваеннымі ў невядомым кірунку.
2 лютага: Вярхоўны камісар Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па справах бежанцаўФіліпа Грандзі заявіў пасля візіту ў Эфіопію, што эрытрэйскія бежанцы «патрапілі пад крыжаваны агонь, былі выкрадзены і вымушаны вярнуцца ў Эрытрэю пад ціскам эрытрэйскі сіл». Паводле афіцыйнай ацэнцы ААН, лік зніклых без вестак бежанцаў складаў 20 000 чалавек[95]. У сваю чаргу EEPA заявіла, што шасці маладым дзяўчатам з Мэкэле, згвалтаваным лаялістамі, пагражалі, каб тыя не паведамлялі пра здзейсненае і не звярталіся па медыцынскую дапамогу[96]. Муферыат Каміль, міністр міру Эфіопіі, дамовіўся з прадстаўнікамі Сусветнай харчовай праграмы дазволіць пашырэнне размеркавання прадуктаў харчавання ў рэгіёне Тыграй, дазволіўшы доступ 25 міжнародным структурам і арганізацыям, у той час як яшчэ 49 чакалі адабрэння[97].
7 лютага: Паведамлялася пра ўзмацненне замежных кантынгентаў у Тыграі, у тым ліку перакідцы механізаваных дывізій з Эрытрэі. У той жа час урадавыя сілы ажыццявілі некалькі рэйдаў на пазіцыі праціўніка. Нападам падвергнуліся такія гарады як Самрэ, Нэскегед і Карэм. У справаздачах федэральных уладаў за мінулы тыдзень загінула трое байцоў: палкоўнік Кедзір Бэкэле і сяржанты Зекарыс Гошу і Хусен, усе з 25-й дывізіі Узброены сіл Эфіопіі[98].
14 лютага: Адбыліся жорсткія баі паміж эфіопскай арміяй і сіламі НФВТ побач з Самрэ. Паўстанцы сцвярджалі, што 32-я дывізія федэральных войск была «знішчана»[99].
15 лютага: Тыграйскія апалчэнцы адваёўваюць Самрэ, Гіет і Майкінеталь. У гэты ж час урадавая армія прыступае да пабудовы абарончых збудаванняў вакол Мэкэле[100]. Адначасова «Бі-бі-сі Ньюс» паведаміла, што лекар і актывістка за правы жанчын сумесна зарэгістравалі 200 дзяўчынак ва ўзросце да 18 гадоў, якія сведчалі аб тым, што яны сталі ахвярамі згвалтавання ў медыцынскіх цэнтрах і бальніцах Мэкэле. 18-гадовая школьніца, апытаная журналістамі, распавяла, як яна перажыла спробу згвалтавання, але нападнік тройчы стрэліў ёй у руку, прымусіўшы лекара ампутаваць яе, калі тая пазней прыбыла ў бальніцу[101].
16 лютага: Адбыліся ўзброеныя сутыкненні ў гарадах Шырэ і Ваджырат, а Самрэ і Гіет падвяргліся паветраным налётам ВПС Эфіопіі. У НФВТ заявілі, што збілі два самалёты праціўніка[102].
18 лютага: Сілы НФВТ засяродзіліся на наступленні ў раёне населеных пунктаў Тэмбейн, Ады-Хіла і Джувамарэ. Паводле заяваў прадстаўнікоў партыі, у выніку баявых дзеянняў тыграйскія войскі захапілі 5 танкаў, 22 вайсковыя аўтамабілі, 177 ракетных снарадаў РСЗА і некалькі артылерыйскіх гармат эфіопскай федэральнай арміі. Са слоў прэс-сакратара паўстанцаў Гетачу Рэда, эфіопская армія страціла ў тыднёвых баях з НФВТ больш за 500 чалавек забітымі і больш за 200 чалавек параненымі[103].
19 лютага: НФВТ выказаў сваё жаданне правесці мірныя перамовы, абвясціўшы восем папярэдніх умоў[104].
20 лютага: У распаўсюджаных паведамленнях EEPA гаворыцца, што ў раёне Гіета, у вёсцы Хісрэт, адбылося масавае забойства больш за 100 мірных жыхароў. Злачынства здзейснена пасля масіраванага контрнаступлення НФВТ. Кадры з месца падзей паказваюць трупы маладых людзей, якія былі забіты, і шакаваных жанчын. Меркавана злачынцамі былі байцы ўрадавай арміі[104]. У той жа дзень Нацыянальны кангрэс Вялікага Тыграя, Партыя незалежнасці Тыграя і Сальсай Веане Тыграй апублікавалі шэсць патрабаванняў да міжнароднай супольнасці, звязаных з мірным працэсам па ваеннаму канфлікту[105].
21 лютага: Праваабарончая арганізацыя «Себ Хідры» падтрымала патрабаванні мірнага працэсу ад трох тыграйскіх партый, а таксама дадаткова запатрабавала размяшчэння міратворчых сіл ААН па назіранні за выкананнем правоў чалавека і падтрыманні міру і правядзення пад кіраўніцтвам ЮНЕСКА расследавання знішчэння культурнай спадчыны[106].
27 лютага: Па ўсяму Тыграю, асабліва ў цэнтральных раёнах, актывізаваліся баі[107].
28 лютага: Некалькі жанчыны з клініцы «Айдэр» у Мэкэле былі згвалтаваны байцамі ўрадавай арміі па шляху з бібліятэкі ў свае спальні[108].
Сакавік
2 сакавіка: Паводле EEPA, за папярэднія дні апалчэнцы Фано забілі 250 чалавек блізу Хамеры[109].
4 сакавіка: НФВТ заявіў аб адлюстраванні наступлення праціўніка ў раёне Алае, падчас чаго 640 байцоў арміі Эфіопіі загінулі і яшчэ 1000 атрымалі раненні рознай цяжкасці[110]. У той жа дзень эфіопіскі канвой трапіў на варожую міну ў раёне Май Мэгэльтэ. Быў падарваны адзін грузавік «Урал», 8 байцоў урадавай арміі загінулі і 9 паранены[111].
9 сакавіка: Пад націскам паўстанцаў войскі ўрада адступілі з Абій-Ады. У той жа час крыніцы ў НФВТ паведамлялі, што эрытрэйскія сілы таксама пакінулі шэраг сваіх пазіцый, заняўшы новыя рубяжы ў гарах ля Адыграта, папярэдне канфіскаваўшы жывёлу і прадукты харчавання ў мясцовых жыхароў[112].
10 сакавіка: налёт эфіопскай або эрытрэйскай авіяцыі на вёску Май Маідо. Авіяўдар прывёў да гібелі 5 мірных жыхароў, яшчэ 15 атрымалі раненні[24].
11 сакавіка: Паводле EEPA, адбылася разня ў горадзе Энкікумель, паміж Шырэ і Эндабагунай, дзе больш за 100 маладых людзей былі пакараны смерцю эфіопскімі і эрытрэйскімі войскамі[113].
14 сакавіка: Па даных EEPA, салдаты федэральных войск расстралялі 5 грамадзянскіх асоб, забіўшы 3 з іх у горадзе Вукро. Па словах мясцовых жыхароў, гэтыя забойствы былі адказам на нядаўнія напады паўстанцаў[114].
23 сакавіка: Разгарнуліся баі за раён Негаш на ўсходзе Тыграя. Заходнія крыніцы паведамлялі аб разні ў вёсцы Тэка-Тэсфай ва Усходнім Тыграі, дзе дзесяткі мірных жыхароў былі забіты эрытрэйскімі і эфіопскімі салдатамі[115]. У той жа дзень прэм’ер-міністр Эфіопіі Абій Ахмед Алі пацвердзіў, што эрытрэйскія войскі ўвайшлі ў Тыграй падчас ваеннага канфлікту[116].
24 сакавіка: EEPA паведаміла аб забойстве ўрадавай арміяй больш за 20 мірных жыхароў недалёка ад горада Фрэвейні. Як сцвярджалася, вайскоўцы выцягнулі мірных жыхароў з грамадскага аўтобуса і пасля пакаралі смерцю[117].
27 сакавіка: У Тыграй перакінуты дадатковыя сілы з Эрытрэі. Паведамлялася аб прыбыцці 37 грузавікоў з вайскоўцамі эрытрэйскіх узброеных сіл у раён Адыграта[118].
Красавік
5 красавіка: эрытрэйцы забілі 30 мірных жыхароў у Май Када на Усходзе Тыграя[119].
8 красавіка: EEPA паведаміла аб серыі масавых забойстваў, учыненых эрытрэйскімі і эфіопскімі войскамі, падчас якіх загінула больш за 230 мірных жыхароў[120].
12 красавіка: EEPA паведаміла аб серыі масавых забойстваў, за якія, меркавана, стаяць апалчэнцы Фано і федэральная армія. Было забіта больш за 330 мірных жыхароў[121].
15 красавіка: Марк Лаўкок, намеснік Генеральнага сакратара ААН па гуманітарных пытаннях і каардынатар надзвычайнай дапамогі, паведаміў у справаздачы, што гуманітарная сітуацыя пагаршаецца. У той жа дзень у Офле каля Мэкэле зафіксаваны 150 выпадкаў галоднай смерці[122].
16 красавіка: Эрытрэя ўпершыню публічна прызнала свой удзел у канфлікце. Міністр інфармацыі апублікаваў у Інтэрнэце ліст прадстаўніка Эрытрэі пры ААН, у якім пацвярджалася ваенная прысутнасць у Тыграі[123][124]. Акрамя таго, пастаянны прадстаўнік Эрытрэі Сафія Тэсфамарыям рэзка адмаўляла абвінавачванні ў згвалтаванні разам з іншымі злачынствамі[125].
19 красавіка: федэральная армія і яе саюзнікі пачалі наступленне на паўстанцаў у Цэнтральным Тыграі на поўдзень ад Шырэ.
20 красавіка: паведамлялася аб баявых дзеяннях у цэнтральнай і паўночна-заходняй частках Тыграя. Акрамя таго, сіламі НФВТ каля Гуі быў збіты верталёт Мі-35, падчас чаго загінуў высокапастаўлены ваенны[126].
Май
1 мая: урад абвясціў НФВТ тэрарыстычнай групоўкай[127].
6 мая: кіраўнік пераходнага ўрада Тыграя Мулу Нега быў заменены Абрахамам Белаем[128].
30 мая: эфіопскія пратэстоўцы выйшлі на вуліцы Адыс-Абебы ў знак пратэсту супраць міжнароднага ўмяшання ў канфлікт[129]. У мітынгу ўзялі ўдзел больш за 10 000 чалавек[130]. Пратэстоўцы асудзілі ўмяшанне ЗША і іншых замежных сіл[131].
Чэрвень
1 чэрвеня: Сусветная харчовая праграма ААН папярэдзіла, што па меншай меры 90 адсоткаў насельніцтва ў ахопленым вайной рэгіёне востра маюць патрэбу ў харчовай дапамогі[132]. Па словах галоўнага каардынатара надзвычайнай дапамогі ААН Марка Лаўкока, калі дапамога не будзе павялічана ў бліжэйшыя два месяцы, паўстане небяспечная рызыка недахопу харчавання[133].
2 чэрвеня: Вялікабрытанія настойліва заклікала ўсе бакі канфлікту абвясціць аб спыненні агню, каб палегчыць гуманітарны доступ і пазбегнуць голаду ў рэгіёне[134].
3 чэрвеня: эрытрэйскія войскі, пасля афіцыйнага запыту ўрада Эфіопіі, пачалі вывад сваіх сіл з Тыграя[135]. Тым часам федэральныя ўлады праігнаравалі міжнародныя заклікі да спынення агню, заявіўшы, што армія завяршая аперацыі па ліквідацыі ўсёй узброенай апазіцыі[136].
18 чэрвеня: У пяць гадзін раніцы 3-я і 4-я арміі САТ у Агбе і на ўсім шляху да Хагеры Салама перайшлі ў наступленне. Пазней да іх далучыліся сілы 1-й арміі[137].
21 чэрвеня: Тыграйцы атакавалі Адыграт і Вукро знішчыўшы ваенную тэхніку і захапіўшы ў палон некалькіх салдат, а затым адступілі[138][139].
22 чэрвеня: У ходзе аперацыі «Алула» паўстанцы падышлі да ўскраін Мэкэле. Яны сцвярджаюць, што 10 000 эфіопскіх салдат былі забіты ў баях[140][141]. У той жа дзень у выніку авіяўдару ВПС Эфіопіі загінулі 64 мірных жыхары ў вёсцы Тагога (паўднёва-заходні Тыграй) і яшчэ 180 атрымалі раненні[142].
23 чэрвеня: Самалёт ВПС Эфіопіі Lockheed C-130 Hercules быў збіты недалёка ад Хіджэта. Па словах відавочцаў, ён разбіўся прыкладна за 15 міляў на поўдзень ад сталіцы Мэкэле[143][144].
24 чэрвеня: Трое супрацоўнікаў арганізацыі «Урачы без межаў» былі знойдзены мёртвымі пасля таго, як невядомыя іх выцягнулі з машыны. Сярод забітых супрацоўнікаў — каардынатар па надзвычайных сітуацыях Марыя Эрнандэс, памочнік каардынатара Ёханэс Халефам Рэда і дайвер Тэдрас Гебрэмарыям Гебрэміхаэль[145].
28 чэрвеня: Паўстанцы ўзялі Мэкэле. Улады Эфіопіі абвясцілі аб аднабаковым спыненні агню[146].
1 ліпеня: Мост, які ідзе праз раку Тэкэзэ, быў разбураны[148].
2 ліпеня: Захопленых эфіопскіх салдат правялі парадам праз Мэкэле, каб пасадзіць у турму на поўнач ад горада[149].
6 ліпеня: паўстанцы абвясцілі аб мабілізацыі з мэтай адваёвы Заходняга Тыграя ад Фано[150].
13 ліпеня: САТ узялі гарады Аламата і Карэм[151]. Пасля гэтага баевікі перасеклі раку Тэкэзэ і прасунуліся на захад, захапіўшы горад Май Цэбры[152].
17 ліпеня: тыграйцы вызвалілі каля 1000 палонных эфіопскіх вайскоўцаў[153].
20 ліпеня: рэгіянальныя сілы з Ароміі, Сідамы, Самалі мабілізуюцца для падтрымкі федэральных войск у Тыграі[154]. У гэты час паўстанцы пачалі пачалі ўварванне ў рэгіён Афар[155][156].
22 ліпеня: Рэгіянальны ўрад Афара паведаміў, што 20 грамадзянскіх асоб былі забіты ў выніку сутыкненняў паміж САТ і ўрадавымі сіламі ў рэгіёне[157].
Жнівень
1 жніўня: прасоўванне САТ было спынена ў Волдыа[158].
4 жніўня: Махмуд Махамед, намеснік камандуючага афарскім спецназам, перайшоў на бок баевікоў[159].
11 жніўня: САТ захопліваюць Вельдыю і Нэфас Мевчу ў рэгіёне Амхара[162].
15 жніўня: стала вядома, што паўстанцы кантралююць Дэбрэ-Зебіт, Нэфас-Мевча і Чэчаха, размешчаныя на галоўнай дарозе на ўсход ад Дэбрэ Табар[163].
16 жніўня: стала вядома, што Сілы абароны Тыграя кантралююць Секату[164].
18 жніўня: Сілы абароны Тыграя кантралююць Дэбрэ Табор[165].
Верасень
2 верасня: па выніках бою ў вёсцы Чэна загінулі 59 амхарскіх апалчэнцаў, якія падтрымлівалі ўлады краіны[166].
9 верасня: Урад Эфіопіі заявіў, што войскі мяцежнікаў сур’ёзна разбіты ў Афары. Прадстаўнік НФВТ Гетачу Рэда выступіў з аспрэчаннем дадзенай заявы[167].
19 верасня: улады рэгіёну Амхара паведамілі, што Сілы абароны Тыграя забілі 600 мірных жыхароў у вёсцы Забеле[168].
18 кастрычніка: паводле заявы прадстаўнікоў паўстанцаў, паветраным нападам падвергнулася тыграйская сталіца Мэкэле. У сваю чаргу федэральныя ўлады абверглі гэтую інфармацыю[170].
20 кастрычніка: эфіопскія ВПС правялі другую серыю авіяўдараў па Мэкэле[171].
22 кастрычніка: байцы Фано забілі прафесараў універсітэта Вало Бірхану Гідэй і Хайле Хабенам[172][173].
31 кастрычніка: паўстанцы захапілі горад Камбольча ў штаце Амхара, праз які праходзяць тры стратэгічныя аўтатрасы ў паўночна-ўсходняй частцы Эфіопіі[177].
Лістапад
1 лістапада: улады Эфіопіі паведамілі аб тым, што ў горадзе Камбольча прыхільнікамі руху НФВТ было пакарана больш за сто чалавек[178]. У той жа дзень сілы САТ злучыліся з атрадамі Арміі вызвалення арома[179].
2 лістапада: у сувязі з контрнаступленнем баевікоў, урад Эфіопіі аб’явіў надзвычайнае становішча тэрмінам на шэсць месяцаў[180].
25 лістапада: апазіцыйныя войскі падышлі да Дэбрэ Сіне.
28 лістапада: спецназ рэгіёну Афар аднавіў кантроль над Чыфрай[185].
Снежань
1 снежня: улады адбілі ў САТ горад Лалібэла ў рэгіёне Амхара[186].
5 снежня: федэральныя сілы заявілі аб узяцці Дэсэ і Камболчы[187].
12 снежня: атрады, лаяльныя НФВТ, адбілі горад Лалібэла[188].
17 снежня: урад Эфіопіі абвясціў, што федэральныя войскі цалкам кантралююць горад Вучале, размешчаны на поўнач ад Дэсэ.
18 снежня: стала вядома, што эфіопскія сілы ўзялі горад Волдзія. У гэты час НФВТ пачаў наступленне ля Абалы, невялікага гарадка на мяжы Тыграя і Афара.
20 снежня: Гетачу Рэда абвясціў, што тыграйскіх сілы сыходзяць з некалькіх раёнаў Амхара і Афара і адступаюць у Тыграй[189].
7 студзеня: у выніку авіяўдару федэральных ВПС па лагеры бежанцаў у горадзе Дэдэбіт загінула 56 чалавек[191].
10 студзеня: 7 чалавек, якія працавалі на мукамольным заводзе ў Май-Цэбры, загінулі падчас налёту беспілотнікаў. Таксама загінулі 16 аслоў[192].
11 студзеня: два чалавекі загінулі і дзясяткі атрымалі раненні ў выніку ўдару беспілотніка ў Хіване[192].
Люты
3 лютага: атрады НФВТ напалі на лагер эрытрэйскіх бежанцаў у Берхале, забіўшы па меншай меры пяць чалавек[193] і выкраўшы некалькі жанчын[194].
Сакавік
24 сакавіка: для пропуску гуманітарнай дапамогі бакі канфлікту дамовіліся аб спыненні агню[195][196].
Май
20 мая: НФВТ вызваліў з палону 4028 урадавых салдат[197].
Жнівень
24 жніўня: НФВТ абвінаваціў федэральныя ўлады Эфіопіі ў аднаўленні наступлення на іх пазіцыі. Паўстанцы вялі баі ў раёне гарадоў Фано і Вало супраць падраздзяленняў апалчэнцаў Амхара[198].
Верасень
1 верасня: Эфіопія і Эрытрэя абвясцілі аб наступленні на Паўночны Тыграй.
13 верасня: НФВТ заявіў, што Эрытрэя захапіла горад Шэрара[199].
Лістапад
2 лістапада: адбылася цырымонія падпісання пагаднення аб спыненні баявых дзеянняў[200].
↑Twitter message by BeniamTewolde, message No. 1381284866273255425 . Beniam Tewolde is mechanical engineer and staff of Grand Valley State University in the USA.
↑Ethiopia Map twitter account (@mapethiopia), 4 August 2021: "Since the end of July the TDF are in control of Muja and Kulmesk. There’s also claims that the TDF went as far south as Gashena but we haven't confirmed that. Hoping to get more information soon."
↑Tigray Television, 4 August 2021: Deputy Commander of Afar Special Forces has joined TDF
