Створаны 9 студзеня 1969 года на базе сектара геахіміі, мінералогіі, петраграфіі, карысных выкапняў і сектара металагеніі Інстытута геалагічных навук Акадэміі навук УССР як Інстытут геахіміі і фізікі мінералаў АН УССР з мэтай вывучэння складу і эвалюцыі літасферы; выяўлення заканамернасцяў фарміравання і лакалізацыі радовішчаў карысных выкапняў; распрацоўкі геахімічных, мінералагічных і петралагічных крытэрыяў прагназавання і пошукаў радовішчаў і рудапраяўленняў; сінтэзу мінералаў і выяўлення новых відаў мінеральнай сыравіны.
18 лютага 1993 года ў сувязі з узмацненнем рудна-металагенічнага напрамку Пастановай Прэзідыума АН Украіны быў перайменаваны ў Інстытут геахіміі, мінералогіі і рудаўтварэння.
