Пцічанская

Пцічанская
Краіна	Беларусь
Вобласць	Мінская
Раён	Пухавіцкі
Сельсавет	Навасёлкаўскі
Каардынаты	53°27′54″ пн. ш. 27°51′36″ у. д.HGЯO
Першая згадка	канец XVII ст.
Ранейшыя назвы	Кабылічы (да 1964)
Вышыня цэнтра	168 м
Водныя аб’екты	Пціч
Насельніцтва	▼67 чал. (2019);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1713
Паштовыя індэксы	222860
Аўтамабільны код	5
	Пцічанская на Вікісховішчы

Пціча́нская^[1] (трансліт.: Pcičanskaja, руск.: Птичанская; да 1964 г. — Кабылічы) — вёска ў Пухавіцкім раёне Мінскай вобласці, на правым беразе ракі Пціч (прыток Прыпяці). Уваходзіць у склад Навасёлкаўскага сельсавета. Месціцца за 23 км на паўднёвы захад ад Мар’інай Горкі, 58 км ад Мінска, 20 км ад чыгуначнай станцыі Рудзенск на лініі Мінск — Асіповічы, каля аўтамабільнай дарогі Негарэлае — Пухавічы.

Гісторыя

Ранняя гісторыя

Пад назвай Кабылічы згадваецца ў канцы XVII ст. у складзе Менскага павета Менскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага.

У XVII ст. вёска належала Янушу Быхаўцу. Януш Быхавец быў забіты ў маёнтку Таўкачэвічы ў часе наезду суседам Андрэем Вінкам з Шацка ў 1620 годзе, фальварак быў разбураны. Маёмасць перайшла брату Януша Базылю Быхаўцу (?—1653), шляхецкага роду Быхаўцаў герба «Магіла», які паходзіў са Смаленскай зямлі. Базыль — віленскі гродскі пісар (1623—1632), меў братоў Януша і Аляксандра Пракопа (памёр 1646). Базыль быў апекуном дзяцей Януша. Валодаў маёнткамі Таўкачэвічы, Шацк, Грэбені, Дудзічы з вёскамі Церабелі, Сяргеевічы і Кабылічы, Бакшты, Сідаровічы ў Менскім ваяводстве, ды іншымі землямі ў Гарадзенскім, Троцкім і Лідскім паветах. Памёр без нашчадкаў.

У 1760 годзе (паводле іншых звестак у 1748) суддзя ваўкавыскі Уладзіслаў Быхавец перадаў правы на вечнае карыстанне Дудзічамі разам з фальваркамі Кавалевічы, Сяргеевічы і Кабылічі дачцэ Казіміра Аляксандры Заранак-Грабоўскай, якая разам з сястрой Альжбетай жыла ў Таўкачэвічах^[2]. Належалі да маёнтка Сяргеевічы. Праз вена належалі Прозарам, Францішку Букатаму^[d], Ліпскім.

Пасля Другога падзелу Рэчы Паспалітай 1793 года ў складзе Расійскай імперыі. У 1816 годзе уласнасць Ржавускіх, пазней належала Ельскім. У пачатку XIX ст. у Ігуменскі павеце Мінскай губерні, ёсць капліца і карчма. На карце Шуберта сярэдзіны XIX ст. на месцы сучаснай вёскі Пцічанская (Кабылічы) быў пазначаны маёнтак Кабылічы, а на месцы вёскі Прыстань была вёска Кабылічы. Пасля 1863 года валодае Пётр Папоў. У канцы XIX ст. у Цітвянскай воласці. У 1889 годзе маёнткам Кабылічы валодаў Іван Андрэевіч Бунге, шляхціц, лютэранін, было 400 дзесяцін зямлі^[3].

У 1910 годзе адкрытае народнае вучылішча.

Найноўшы час

З канца лютага 1918 года тэрыторыя акупаваная войскамі Германскай імперыі. 25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай воласць абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. У снежні 1918 года занята Чырвонай Арміяй, з 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Савецкай Беларусі, з 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР. У час польска-савецкай вайны ў жніўні 1919 — ліпені 1920 гадоў пад акупацыяй Польшчы (Мінская акруга ГУУЗ).

З 31 ліпеня 1920 года ў Беларускай ССР. Працавала працоўная школа 1-й ступені, было 50 вучняў у 1922 годзе. У 1930-х гадах праведзена прымусовая калектывізацыя, створаны калгас «Полымя», была кузня.

У Другую сусветную вайну з канца чэрвеня 1941 года да пачатку ліпеня 1944 года пад акупацыяй Германіі. У 1943 годзе вёска была спалена^[4].

30 ліпеня 1964 года вёска Кабылічы праз «немілагучнасць» была перайменавана ў вёску Пцічанская^[5].

Да 29 чэрвеня 2006 года вёска ўваходзіла ў склад Гарэлецкага сельсавета^[6].

Насельніцтва

1816 год — 12 двароў, 80 жыхароў
1858 год — 45 рэвізскіх душ
1897 год — 75 двароў, 229 душ мужчынскага полу, 215 душ жаночага полу
1910 год — 101 двор, 613 жыхароў
1917 год — 112 двароў, 599 жыхароў
2002 год — 70 двароў, 131 жыхар
2009 год — 104 жыхары
2012 год — 45 гаспадарак, 85 жыхароў
2019 год — 67 жыхароў^[7]

Галерэя

Хата на Цэнтральнай вуліцы, 2018 г.
Вясковыя могілкі
Карта ваколіц Шацка 1927 года, на якой пазначана вёска Кабылічы

Спіс вуліц

Новая вуліца
Садовая вуліца
Цэнтральная вуліца^[8]

Крыніцы

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU). Сустракаецца таксама варыянт Пціча́нскае, н.; Пціча́нка, ж.
↑ Музей Дудутки (нявызн.). dudutki.by. Праверана 5 чэрвеня 2024.
↑ Памяць 2003, с. 79.
↑ Поиск - Белорусские деревни, сожжённые в годы Великой Отечественной войны (нявызн.). db.narb.by. Праверана 5 чэрвеня 2024.
↑ Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 30 ліпеня 1964 года «Аб перайменаванні некаторых населеных пунктаў Беларускай ССР»
↑ Решение Минского областного Совета депутатов от 29 июня 2006 года № 222 "Об упразднении Горелецкого, Краснооктябрьского, Селецкого, Сергеевичского сельсоветов и изменении границ Новоселковского, Пуховичского, Ветеревичского сельсоветов и Правдинского поссовета Пуховичского района" (нявызн.).
↑ Belarus (нявызн.). pop-stat.mashke.org. Праверана 26 красавіка 2024.
↑ Спіс вуліц і іншых элементаў ўнутранага адраса (нявызн.). Нацыянальнае кадастравае агенцтва Рэспублікі Беларусь.(недаступная спасылка)

Літаратура

Пцічанская // Гарады і вёскі Беларусі. Т. 8 : Мінская вобласць, кн. 4 / Т.У. Бялова (галоўны рэдактар) і інш. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2013. — С. 171. — 528 с. — 2 000 экз. — ISBN 978-985-11-0735-9.
Вялікае княства Літоўскае: энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я / рэдкал.: Т. У. Бялова (гал.рэд). — Мінск: Беларус. Энцыклапедыя імя П.Броўкі, 2010. — С. 91.
Памяць: Пухавіцкі раён: Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / Укл. А. А. Прановіч; Рэдкал.: А. М. Карлюкевіч і інш.. — Мінск: Беларусь, 2003. — 749 с. — ISBN 985-01-0251-9.
Jelski A. Kobylicze // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. — Tom IV: Kęs — Kutno. — 1883. — С. 215. — 963 с.