Паводле слоўніка вайсковых тэрмінаў, фронт — аператыўна-стратэгічнаеаб'яднанне ўзброеных сіл, якое ствараецца звычайна з пачаткам вайны. Фронт прызначаецца для рашэння аператыўна-стратэгічных задач на адным стратэгічным або некалькіх аперацыйных кірунках кантынентальнага тэатра ваенных дзеянняў[1].
У гады Другой сусветнай вайны ў сістэме кіравання савецкімі узброенымі сіламі найважнейшым звяном быў фронт. Як правіла, у яго ўваходзілі некалькі армій, а таксама, у залежнасці ад перыяду вайны, розныя механізаваныя, танкавыя, авіяцыйныя, артылерыйскія і іншыя злучэнні. Звычайна, стратэгічныя аперацыі праводзіліся сіламі некалькіх (дзвюх-трох і нават чатырох) франтоў, і падчас вайны да 90 % наступальных і абарончых стратэгічных аперацый праведзена з удзелам менавіта такіх груповак войскаў. Франтавыя аперацыі праводзіліся сіламі аднаго фронту, часам з прыцягненнем часткі сіл іншага фронту.
Фронт з'яўляўся вышэйшай па ўзроўню аператыўна-стратэгічным згуртаваннем, выключаючы 5 упраўленняў напрамкаў, створаных у 1941 годзе і якія не апраўдалі сябе.
У пачатку вайны на савецка-германскім фронце было разгорнута 5 франтоў, у снежні 1941 года іх налічвалася 8, да канца 1942 года — 12, а ў 1943 годзе іх колькасць дасягнула 13. Гэтыя змены звязаныя з пашырэннем тэрыторыі вайны і неабходнасцю разузбуйнення груповак войскаў у інтарэсах паляпшэння кіравання імі.
У залежнасці ад існуючай стратэгічнай абстаноўкі асобныя франтавыя аб'яднання расфарміроўываліся, іншыя ствараліся зноў, некаторыя пераназываліся. Напрыклад, 12 ліпеня 1942 года было расфарміравана ўпраўленне Паўднёва-Заходняга фронту, а яго войскі ўвайшлі ў склад створанага Сталінградскага фронту. 7 жніўня 1942 года Сталінградскі фронт быў падзелены на два: уласна Сталінградскі і Паўднёва-Усходні, але ўжо 10 жніўня 1942 года Сталінградскі фронт, застаючыся пад сваім найменнем, быў падпарадкаваны Паўднёва-Усходняму фронту. 28 верасня 1942 года Сталінградскі фронт быў перайменаваны ў Данскі, а Паўночна-Усходні стаў Сталінградскім. Усяго за час вайны, не лічачы упраўленняў франтоў СПА, было створана 24 франтавых упраўлення.
У другой палове 1943 года колькасць франтоў стала памяншацца і да канца Вялікай Айчыннай вайны склала 8 фронтов (Ленінградскі, 1-ы, 2-і і 3-і Беларускія, 1-ы, 2-і, 3-і і 4-ы Украінскія). Гэта было абумоўлена і скарачэннем працягласці лініі фронту, і набыццём военачальнікамі вопыту кіраўніцтва больш буйнымі па сваім складзе франтавымі аб'яднаннямі.
Фронт, з пункту гледжання падначаленых войскаў, ніколі не меў пастаяннага складу на працягу больш ці менш працяглага часу, чаго нельга сказаць аб франтавым упраўленні, што ўтрымліваліся па зацверджанаму штату. Упраўленні франтоў у пачатку вайны ў асноўным разгортваліся з упраўленняў ваенных акругаў, а ў далейшым маглі фарміравацца на базе расфармаваных упраўленняў, на аснове палявых упраўленняў армій або нанова. Войскі, падначаленыя фронту, у залежнасці ад абстаноўкі на тэатры ваенных дзеянняў маглі быць адабраны і перададзеныя на іншы фронт або адпраўленыя ў рэзерв ВГК.
У табліцы пералічаныя ўсе ўпраўленні франтоў, якія існавалі ў час вайны, выключаючы ўпраўленні франтоў СПА.
Табліца
Слупок
Паказана
Аснова фарміравання
Прыводзіцца тое воінскае фарміраванне, на аснове асабістага складу ўпраўлення якога праведзена фарміраванне ўпраўлення фронту. Калі аснова фарміравання не паказаная, то ўпраўленне фронту было сфарміравана зноўку.
Дата фарміравання
Прыводзіцца дакладная дата фарміравання ўпраўлення фронту. Перадача кіравання фронту войскаў магла вырабляцца як у момант фарміравання, так і пасля. Як правіла, фарміраванне фронту адбывалася праз некалькі дзён пасля выхаду дырэктывы вышэйшага камандавання аб фарміраванні арміі.
Абарончыя аперацыі
Прыводзяцца тыя абарончыя аперацыі, у якіх фронт быў задзейнічаны (у тым ліку часткова).
Наступальныя аперацыі
Прыводзяцца тыя наступальныя аперацыі, у якіх фронт быў задзейнічаны (у тым ліку часткова).
Паказваецца дата спынення існавання ўпраўлення фронту пад названым найменнем. Пры гэтым трэба мець на ўвазе, што дата спынення баявых дзеянняў кіраваннем фронту і дата спынення існавання могуць адрознівацца, паколькі ўпраўленне фронту магло досыць доўга існаваць без войскаў.
Пераемнік
Паказваецца, што менавіта было сфарміравана на аснове ўпраўлення фронтам пасля спынення яго існавання пад названым найменнем.
Камандуючыя фронтам
Паказаны камандуючыя фронтам, размешчаныя ў храналагічным парадку.
Знакам пазначаны пераназваныя ўпраўленні франтоў, якія атрымалі ў ходзе арганізацыйна-штатных мерапрыемстваў іншую назву і ў асноўным захавалі асабісты склад.
Знакам пазначаны ўпраўленні франтоў, чый асабісты склад у большасці сваёй быў накіроўваны на фарміраванне ўпраўлення іншым фронтам (акругай ці іншым злучэннем).
Знакам пазначаны ўпраўленні франтоў, якія былі расфармаваныя ў ходзе арганізацыйных мерапрыемстваў. Нярэдка на аснове расфармаванага ўпраўлення фронту фармавалася новае ўпраўленне.
Кривошеев Г. Ф., Андроников В. М., Буриков П. Д. Гриф секретности снят: Потери Вооруженных Сил СССР в войнах, боевых действиях и военных конфликтах: Стат. исслед./ / Г. Ф. Кривошеев. — Москва: Воениздат, 1993. — 370 с. — ISBN 5-203-01400-0.
Феськов В.И., Калашников К.А., Голиков В.И. Красная Армия в победах и поражениях 1941-1945 гг. / Э.И. Черняк. — Томск: Томского университета, 2003. — 614 с. — ISBN 5-7511-1624-0.
Коллектив авторов. Великая Отечественная война 1941-1945 гг.: Действующая армия / В.А. Золотарев. — Москва: Animi Fortitudo, Кучково ноле, 2005. — 664 с. — ISBN 5-86090-114-3.
