Сяргей Пятровіч Новікаў (матэматык)

Сяргей Пятровіч Новікаў
руск.: Сергей Петрович Новиков
Род дзейнасці	матэматык, выкладчык універсітэта
Дата нараджэння	20 сакавіка 1938(1938-03-20)[1][2]
Месца нараджэння	Горкі, РСФСР, СССР
Дата смерці	6 чэрвеня 2024(2024-06-06)[3] (86 гадоў)
Месца смерці	Масква, Расія
Грамадзянства	Расія
Бацька	Пётр Сяргеевіч Новікаў
Маці	Lyudmila Keldysh[d]
Месца працы	Матэматычны інстытут імя У. А. Сцяклова РАН[d] механіка-матэматычны факультэт МДУ[d] Інстытут тэарэтычнай фізікі імя Л. Д. Ландау РАН[d] Мэрылендскі ўніверсітэт у Каледж-Парку
Альма-матар	механіка-матэматычны факультэт МДУ[d] (1960)
Член у	Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі (6 чэрвеня 2024)[4] Нацыянальная акадэмія навук ЗША (6 чэрвеня 2024) Расійская акадэмія навук Акадэмія навук СССР Папская акадэмія навук (6 чэрвеня 2024) Сербская акадэмія навук і мастацтваў (6 чэрвеня 2024)[5] Еўрапейская акадэмія[d] (6 чэрвеня 2024)[6] Чарнагорская акадэмія навук і мастацтваў
Узнагароды і прэміі	Філдсаўская прэмія (1970) Прэмія імя М. І. Лабачэўскага[d] (1980) Bogolyubov Gold Medal[d] (2009) залаты медаль імя Леанарда Эйлера[d] (2012) ганаровы доктар Тэль-Авіўскага ўніверсітэта[d] ганаровы доктар Афінскага ўніверсітэта[d] Прэмія Вольфа па матэматыцы (2005) Вялікі залаты медаль імя М. В. Ламаносава (2020)

Сяргей Пятровіч Новікаў (руск.: Серге́й Петро́вич Но́виков; нар. 20 сакавіка 1938, Горкі, РСФСР) — савецкі, расійскі матэматык, акадэмік РАН (з 1981 па 1991 — акадэмік АН СССР), доктар фізіка-матэматычных навук.

Нарадзіўся 20 сакавіка 1938 года ў Горкім у сям’і вядомых матэматыкаў: Пятра Сяргеевіча Новікава (1901—1975), акадэміка АН СССР з 1960 года, найбуйнейшага спецыяліста па матэматычнай логіцы, алгебры, тэорыі мностваў, тэорыі груп і тэорыі функцый, і Людмілы Усеваладаўны Келдыш (1904—1976), спецыяліста па геаметрычнай тапалогіі і тэорыі мностваў, сястры прэзідэнта АН СССР М. У. Келдыша.

У 1955 годзе скончыў сярэднюю школу № 330 і паступіў на механіка-матэматычны факультэт МДУ. Пасля заканчэння першага курса ён вырашыў спецыялізавацца ў галіне алгебраічнай тапалогіі; яго навуковым кіраўніком стаў прафесар М. М. Постнікаў. У 1960 годзе С. П. Новікаў скончыў мехмат МДУ, з таго ж года — аспірант Матэматычнага інстытута імя В. А. Сцяклова АН СССР (МІАН), з 1963 года — супрацоўнік гэтага інстытута. У 1964 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю (тэма — «Гладкія расслаенні на сферы»), у 1965 годзе — доктарскую дысертацыю (тэма — «Гоматапічна эквівалентныя гладкія разнастайнасці»).

З 1964 г. па сумяшчальніцтве працаваў таксама на кафедры дыферэнцыяльнай геаметрыі мехмата МДУ[3]. У 1967 годзе стаў прафесарам МДУ.

1 ліпеня 1966 г. абраны член-карэспандэнтам, а 29 снежня 1981 г. — правадзейным членам АН СССР (з 1991 года — РАН).

З 1971 г. загадваў аддзелам матэматыкі ў Інстытуце тэарэтычнай фізікі імя Л. Д. Ландау АН СССР (у 1975 годзе пераходзіць туды на асноўную працу, застаючыся пазаштатным супрацоўнікам МІАН і працягваючы па сумяшчальніцтве выкладаць у МДУ). З 1982 года, пасля смерці П. С. Аляксандрава, з’яўляўся загадчыкам кафедры вышэйшай геаметрыі і тапалогіі механіка-матэматычнага факультэта МДУ. Чытаў на мехмаце МДУ курсы «Дыферэнцыяльная геаметрыя і тапалогія», «Лінейная алгебра і геаметрыя», «Геаметрыя, тапалогія і матэматычная фізіка». З 1984 г. загадваў аддзелам геаметрыі і тапалогіі МІАН СССР.

З 1997 года — заслужаны ўніверсітэцкі прафесар (Distinguished University Professor) Мэрылендскага ўніверсітэта ў Каледж-Парку (ЗША).