Шушкава согласка

Шушкава согласка (сибилант)^[1] е струјна или слеана согласка чиј начин на творба е насочување на воздушниот тек по јазикот кој води до остриот раб на забите, кои се држат доближени. Примери за шушкави согласки во македонскиот јазик се с, з, ч, џ и ж. Меѓународната фонетска азбука (МФА) истите ги бележи со [s] [z] [ʃ] [tʃ] [dʒ] [ʒ]. Од нив, ч и џ се слеани, а останатите се струјни гласови. Шушкавите согласки имаат својствен силен звук, поради што се користат вонјазично за добивање на нечие внимание („пст!“) или замолчување („шшш!“).

Кај венечните с’скави шушкави согласки с и з, задниот дел од јазикот образува тесен премин (се „зажлебува“) за да го сосредоточи воздушниот тек, со што се добива висок тон. Кај ш’шкавите струјни согласки како ш ч ж и џ, јазикот е порамен, па затоа тонот е понизок.

Поради нивната карактеристичната сила, дури и малите измени во обликот и положбата на јазикот се забележливи, што дава голем број на шушкави согласки што се разликуваат во рамките на поединечните јазици.

Сите шушкави согласки се преднојазични, но нивната разновидност се должи на обликот на јазикот, местото на допир на јазикот и местото на допир на горниот дел од устата.

На звучна савојственост на шушкавите согласки влијаат следниве параметри:

• Облик на јазикот: зажлебени, венечно-преднонепчени, преднонепчено-венечни, свиени
• Место на творба (место на допир на горниот дел на устата): забни или забно-венечни, венечни, задновенечни, преднонепчени
• Место на допир на јазикот: рамнојазични затворени, рамнојазични незатворени, врвнојазични, подјазични

Ова се забележаните можности на парници наведени со некои јазици како пример. Дијакритичните знаци се упростени за читливост - на некои од паровите им требаат по два знака за точно да се опише нивната твроба.

^1 Овие гласови обично се претставуваат чисто како [ʂ ʐ]. Врвнојазичните задновенечни и подјазичните преднонепчени шушкави согласки не се разликуваат во ниеден јазик, но доколку се јави потреба, врвнојазичните заднонепчени гласови можат да се претстават со дијакритички знак за врвнојазичност како [s̠̺ z̠̺] или [ʂ̺ ʐ̺].

• Избувна согласка
• Пискава согласка

• Bright, William (1978), „Sibilants and naturalness in aboriginal California“, Journal of California Anthropology, Papers in Linguistics, 1: 39–63
• Dalbor, John B. (1980), „Observations on Present-Day Seseo and Ceceo in Southern Spain“, Hispania, American Association of Teachers of Spanish and Portuguese, 63 (1): 5–19, doi:10.2307/340806, JSTOR 340806
• Hualde, José Ignacio (1991), Basque phonology, London: Routledge, JSTOR 340806
• Ladefoged, Peter; Maddieson, Ian (1996). The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell. ISBN 978-0-631-19815-4.
• Obaid, Antonio H. (1973), „The Vagaries of the Spanish 'S'“, Hispania, American Association of Teachers of Spanish and Portuguese, 56 (1): 60–67, doi:10.2307/339038, JSTOR 339038
• Shosted, Ryan K. (2006) Just put your lips together and blow? The whistled fricatives of Southern Bantu Архивирано на 16 февруари 2012 г..