Будынак былой прыватнай жаночай гімназіі (Магілёў)

Славутасць
Будынак былой прыватнай жаночай гімназіі
53°54′11″ пн. ш. 30°20′11″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Магілёў, вул. вул. Першамайская, 24
Архітэктурны стыль	класіцызм
Дата пабудовы	1875 год
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Е000001шыфр 513Е000001
Глобус Беларусі	globustut.by/mogilev/ind…
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Будынак былой прыватнай жаночай гімназіі — помнік архітэктуры позняга класіцызму. Узведзены ў 1875 з цэглы на Дняпроўскім праспекце (сучасная вул. Першамайская, 24).

Быў узведзены па Дняпроўскім праспекце ў 1875 г., як аднапавярховы. У 1872^{[удакладніць]} г. мураваны будынак набыла Магілёўская жаночая (Марыінская) гімназія, якая з 1865 года працавала за горадам, на правым беразе Дняпра на дачы Піпенберг. Пазней дабудаваны яшчэ два паверхі і ў 1877 г. 2-павярховы флігель для лазні, пральні і памяшканняў для аканомкі, кашталяншы і фельчара. Пазней яны былі аб’яднаны ў адзін будынак^[1], які набыў форму літары П^[2].

31 сакавіка 1918 г. у памяшканні гімназіі адбыўся сход Магілёўскага Беларускага камітэта. Каля 400-х дэлегатаў з’езда, якія прадстаўлялі разнастайныя губернскія і мясцовыя арганізацыі і ўстановы, падтрымалі на ім абвяшчэнне Беларускай народнай рэспублікі^[2].

Пазней тут месцілася «1-я Беларуская школа». Цяпер у будынку — ДУА «Сярэдняя школа № 1 г. Магілёва». У сярэдняй школе № 1 да вайны вучыўся двойчы Герой Савецкага Саюза, ураджэнец Магілёўшчыны, Іосіф Гусакоўскі, Герой Савецкага Саюза Л. Дз. Лорчанка^[3]. У 1941 гэту школу скончыла падпольшчыца Таццяна Карпінская, заслужаная артыстка РСФСР Тамара Талахадзэ^[1].

Трохпавярховы Г-падобны ў плане будынак са скошанай плоскасцю вуглавой часткі. Паверхі аддзеленыя прафіляванымі паяскамі. Сцены першага паверху пакрытыя рустам, астатніх — гладкія, завершаныя шырокім прафіляваным карнізам. Аконныя праёмы прамавугольныя ў простых ліштвах, на другім і трэцім паверхах дэкарыраваны сандрыкамі.

У 1964 г. на будынку ўстаноўлена мемарыяльная дошка Таццяне Раманаўне Карпінскай. Камсамолка Таня Карпінская ў 1941 г. скончыла сярэднюю школу № 1. У Вялікую Айчынную вайну член падпольнай групы (кіраўнік К. Ю. Мэтэ). Кватэра Карпіпскіх па вул. Вялікая Грамадзянская, 66, была асноўнай яўкай падпольшчыкаў. Тут Таня і яе маці В. М. Карпінская друкавалі ўначы па пішучай машынцы падпольную газету «За Родину» (пазней — «За Советскую Родину»), лістоўкі і зводкі Саўінфармбюро, захоўвалі боепрыпасы і медыкаменты для партызан, данясенні разведкі. У сакавіку 1943 г. нацысты арыштавалі Карпінскіх і пасля жорсткіх катаванняў расстралялі. В. М. Карпінская пасмяротна ўзнагароджана ордэнам Леніна, Таня — ордэнам Айчыннай вайны 1-й ступепі. Імем Тані Карпінскай названы завулак у Магілёве і карабель^[3].

• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік / Беларус. Энцыкл.; Рэкал.: А. А. Воінаў і інш. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-078-5.
• 26.  // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Магілёўская вобласць. — 408 с., іл.

Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 513Е000001

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Будынак былой прыватнай жаночай гімназіі (Магілёў)
• Будынак былой прыватнай жаночай гімназіі (Магілёў) на сайце Глобус Беларусі (руск.)
• Будынак былой прыватнай жаночай гімназіі (Магілёў) на сайце «Архіварта»