Вызваленне сялян (верш)

«Вызвале́нне сяля́н» (польск.: Wyzwolenie włościan) — антыпрыгонніцкі верш Уладзіслава Сыракомлі. Пры жыцці аўтара ніколі не публікаваўся, хаця меў вялікую папулярнасць і хадзіў у рукапісах^[1].

20 лістапада 1857 года цар Аляксандр II зацвердзіў рэскрыпт з праектам сялянскай рэформы і даслаў яго віленскаму губернатару Уладзіміру Назімаву. На сходзе 1858 г. у Вільні беларуская шляхта абмяркоўвала гэты праект, аднак не падтрымала нават замену паншчыны чыншам, што ўразіла Уладзіслава Сыракомлю і ён напісаў свой верш^[2].

Эліза Ажэшка ўспамінала:^[3]

Яго [Сыракомлі] творы, не столькі апублікаваныя, колькі тыя, што разыходзіліся ў рукапісах, мелі ў гады, якія непасрэдна папярэднічалі 1863-му, вялікі ўплыў на адносіны так званага класа землеўласнікаў да пытання аб вызваленні з-пад паншчыннай сістэмы і распрыгоненні сялян. Дык вось, як звычайна бывае, на вялікае хваляванне грамадскай думкі ўплывалі шматлікія фактары, у тым ліку і літаратура. Сялянскія аповесці Крашэўскага чыталіся, расхопліваліся, развозіліся… але самае моцнае ўражанне тут, на Літве, выклікалі вершы Сыракомлі. Памятаю пра адзін. Напісаны з выпадку нейкіх ваганняў камітэта Віленскай губ., ён меў у кожнай страфе канцоўку: „Ганьба мне, што я ліцвін, што маю герб у пячатцы!“ Верш гэты хадзіў у рукапісах, у мностве спісаў; яго дэкламавалі на імянінах і іншых сходах моладзі.

Адзін з рэвалюцыянераў таксама ўключыў гэты твор у свой сшытак патрыятычных вершаў (разам з «Гутаркай двух суседаў»)^[4].

1882 г. Дзмітрый Мінаеў апублікаваў свой пераклад на рускую мову ў маскоўскім часопісе «Русская Мысль»^[5]. Пазней на рускую перакладаў таксама Марк Жываў^[6].

На беларускую мову гэты верш пераклаў Максім Лужанін^[7].

• Мархель, У. І. Лірнік вясковы (бел.). — Мінск: Навука і тэхніка, 1983. — 192 с.
• Сыракомля, У. Выбраныя творы (бел.). — Мінск: Беларуская навука, 2010. — 584 с. — (Беларускі кнігазбор). — 1 000 экз. — ISBN 978-985-6976-06-6.