Віцебскі трамвай

Віцебскі трамвай
Віцебскі трамвай
Трамвайная сістэма
Краіна	Беларусь
Горад	Віцебск
Тып сістэмы	пасажырская
Дата адкрыцця	30 чэрвеня 1898 года
Колькасць маршрутаў	7
Даўжыня кантактнай сеткі	36,1 км
Агульная даўжыня маршрутаў	119,3 км
Колькасць трамвайных паркаў	1
Колькасць вагонаў	88
Мадэлі эксплуатаваных трамваяў	КТМ-8; АКСМ-60102; АКСМ-62103
Шырыня каляіны	1524 мм ; да 1933 — 1000 мм
Тып сілкавання	электрычнае ; ад паветранай кантактнай сеткі
Напружанне кантактнай сеткі	600 В
Рэгламентаваная вышыня падвешвання кантактнай сеткі	5,5м
Працягласць самага доўгага маршруту	№ 1 (27,4 км)
Кампанія-перавозчык	УКТП «Віцебскае трамвайна-тралейбуснае ўпраўленне»
Сайт кампаніі	http://vttu.by
	Віцебскі трамвай на Вікісховішчы

Віцебскі трамвай — сістэма электрычнага трамвая ў горадзе Віцебску. Адкрыта 30 чэрвеня 1898 года. Першая ў Беларусі трамвайная сістэма, адзінай у БССР заставалася да 1929 года, пакуль не была адкрыта сістэма трамвая ў Мінску.

Гісторыя

Дарэвалюцыйны перыяд

Дагавор паміж Віцебскай гарадской управай і французскім грамадзянінам Фернанам Гільёнам пра пабудову ў Віцебску электрычнай чыгункі — трамвая быў заключаны 4 лютага 1896 г. Дагавор прадугледжваў перадачу канцэсіі на будаўніцтва і эксплуатацыю трамвая ў Віцебску Гільёну на тэрмін 40 гадоў. Гільён абавязаўся на ўласны кошт і рызыку пабудаваць электрычную чыгунку разам з усім належным да яе і рухомым саставам, у тым ліку электрастанцыю магутнасцю 425 кВт.

Электрастанцыя ўведзеная ў эксплуатацыю ў лістападзе 1897 г., энергія на ёй выпрацоўвалася трубчастымі паравымі катламі сістэмы «Бабкокс і Вілкокс», паліва да катлоў — нафта і дровы. Тры паравыя машыны «Кампаўнд» (у два цыліндры кожная) перадавалі энергію тром дынама-машынам пастаяннага току сістэмы «Шукерт» напружаннем 500—600 В. Электрастанцыя, апроч сілкавання трамвая, асвятляла губернатарскі палац, штаб Дзвінскай ваеннай акругі, суд, гасцініцу, лазарэт і тэатр. Пасля рэвалюцыі, у пач. Электрастанцыя працавала да запуску Беларускай ДРЭС — першай электрастанцыі, пабудаванай паводле плану ГОЭЛРО, т.б. да 1931 г. — года ўтварэння Беларускай энергасістэмы.

У маі 1898 г. віцебскі трамвай быў уведзены ў эксплуатацыю — на год раней чым у Маскве і на 9 год раней чым у Санкт-Пецярбургу. Адлегласць паміж рэйкамі тыпу «Фенікс» складала 3,3 футы. Рэйкі злучаліся металічнымі папярэчынамі, замацаванымі нітамі, і клаліся на друз і пясок без шпалаў. Зварот току ажыццяўляўся праз рэйкі, для гэтага яны злучаліся меднымі стрыжнямі. Апроч таго, была зробленая адмысловая каналізацыя зваротнага току, якая складалася са старых рэек, пакладзеных на некаторай глыбіні пад брукам, што стварала ўмовы для адводу зваротнага току ад перакрыжавання двух ліній на Саборнай плошчы да адмоўнага полюсу электрычных генератараў. Тралейны дрот сячэннем 84 мм быў падвешаны на ізалятарах праз кожныя 16 сажняў. Уся лінія падзялялася на ўчасткі па 230 сажняў. Кожны ўчастак сілкаваўся ад электрастанцыі асобна. Віцебскі трамвай даваў сваім акцыянерам па 20 тыс. франкаў прыбытку штогод.

Рух па цяперашняй вуліцы Леніна быў адкрыты 30 чэрвеня 1898 года. Спачатку, з-за недастатковай шырыні Чырвонага моста лінія падзялалася на дзве часткі — па вуліцы Гогалеўскай (сёння — частка вуліцы Леніна ад сучаснай плошчы Перамогі да плошчы Свабоды) і вуліцы Смаленскай (ад плошчы Свабоды да плошчы Леніна). У лістападзе 1898 года лінія злучылася пабудаваным для трамвая драўляным мостам праз Віцьбу побач з Чырвоным мостам^[3]. Трамвай ішоў да Акопнай плошчы па Багадзельнай вуліцы. Лінія была першапачаткова двухпутнай, на сучаснай плошчы Леніна пуць дзяліўся на дзве часткі, агінаючы пятлёй Смаленскі рынак^[4].

Яшчэ адна лінія цягнулася па Замкавай і Пушкінскай вуліцах, да Дзвінскага моста і далей па вуліцы Вакзальнай^[5].

Акрамя ліній па сучасных вуліцах Леніна, Замкавай і Кірава, быў уведзены яшчэ адзін трамвайны маршрут — па Задуноўскай вуліцы (цяпер — праспект Фрунзэ), ад плошчы Свабоды да трамвайнага парку^[6].

12 мая 1905 года была абвешчаная забастоўка, спыніліся трамвайны рух і падача электраэнергіі. Страйкоўцы патрабавалі працоўны дзень у 16 гадзін летам і 15 — узімку, уключаючы 3 гадзіны на абед, падняць зарплату, увесці аплату падчас хваробы, забараніць неабгрунтаваныя звальненні і выплачваць звольненым 2-тыднёвыю дапамогу. 19 мая 1905 года бельгійскія прадпрымальнікі задаволілі патрабаванні страйкоўцаў і рух быў адноўлены. У ліпені 1905 года быў створаны прафсаюз — «Таварыства служачых віцебскага трамвая». 12 лістапада 1905 года з-за невыканання патрабаванняў першай забастоўкі працоўныя зноў забаставалі. Цяпер былі выстаўленыя новыя ўмовы: праца ў дзве змены, а таксама нацыяналізацыя прадпрыемства і перадача яго гораду. 7 снежня 1905 года патрабаванні былі выкананыя і забастоўка была скончана^[7].

У 1918 годзе пасажырскі рух па Задунаўскай вуліцы быў спынены, бо яна не карысталася папулярнасцю ў гараджан. Пуць стаў выкарыстоўвацца толькі для выезду і вяртання вагонаў у дэпо^[6].

1920-я—30-я гады

1940-я—80-я гады

Пасля Вялікай Айчыннай вайны трамвайны рух адноўлены ў 1947 годзе^[8]. 5 кастрычніка 1947 года быў адноўлены рух па маршруце «Смаленскі рынак — Маркаўшчына» праз плошчу Свабоды і мост Блахіна^[3]. У красавіку 1948 года трамвайныя лініі аднавілі ў Задзвінні^[5]. Пасажырскі рух на праспекце Фрунзэ быў адноўлены ў 1949 годзе^[6].

20 лістапада 1966 адкрыты Музей гісторыі віцебскага трамвая.

Сучаснасць

Агульная працягласць трамвайных ліній (2008) больш за 60 км (9 ліній). Праезд каштуе 55 капеек.

Вагон трамвая серыі Х у Музеі трамвая ў Віцебску
Беларускі трамвай АКСМ-62103
Вагон-рэйкашліфавальнік на базе ЛМ-68М

Маршруты Віцебскіх трамваяў (01.01.2022)

У Віцебску працуе 7 маршрутаў трамвая.

№	Канцавы прыпынак 1	Маршрут руху	Канцавы прыпынак 2
1	вуліца Максіма Горкага	вуліца Максіма Горкага — Новалучоская вуліца — Зеленагурская вуліца — мост Шмырова — праспект Чарняхоўскага — Маскоўскі праспек — Смаленская вуліца — праспект Фрунзэ — праспект Генерала Люднікава	Смаленская плошча
2	вуліца Максіма Горкага	вуліца Максіма Горкага — вуліца Герцэна — вуліца Генерала Белабародава — Маскоўскі праспект — вуліца Петруся Броўкі	вуліца Петруся Броўкі
3	Смаленская плошча	праспект Генерала Люднікава — праспект Фрунзэ — Смаленская вуліца — Маскоўскі праспект — вуліца Петруся Броўкі	вуліца Петруся Броўкі
4	вуліца Цітова	закрыты пасля ўвядзення новага тралейбуснага маршруту № 13	СТАА «Марка»
5	вуліца Гагарына	закрыты пасля дэмантажу трамвайных шляхоў на вуліцы Гагарына	СТАА «Марка»
6	вуліца Цітова	вуліца Цітова — Полацкі шляхаправод — вуліца Касманаўтаў — вуліца Будзёнага — вуліца Акадэміка Паўлава — вуліца Герцэна — вуліца Максіма Горкага	вуліца Максіма Горкага
7	вуліца Максіма Горкага	вуліца Максіма Горкага — вуліца Акадэміка Паўлава — вуліца Герцэна — вуліца Генерала Белабародава — Маскоўскі праспект — Смаленская вуліца — праспект Фрунзэ	праспект Фрунзэ
8	вуліца Цітова	вуліца Цітова — Полацкі шляхаправод — вуліца Касманаўтаў — вуліца Будзёнага — вуліца Генерала Белабародава — Маскоўскі праспект — вуліца Петруся Броўкі	вуліца Петруся Броўкі
9	вуліца Цітова	вуліца Цітова — Полацкі шляхаправод — вуліца Касманаўтаў — вуліца Будзёнага — вуліца Генерала Белабародава — праспект Чарняхоўскага — мост Шмырова — Зеленагурская вуліца — Новалучоская вуліца — Пралетарская плошча — вуліца Максіма Горкага	вуліца Максіма Горкага

Музей

Музей створаны ў 1966 годзе. У яго залах прадстаўлены макеты розных мадэляў вагонаў, якія эксплуатаваліся ў Віцебску, дакументы і фатаграфіі розных этапаў развіцця транспарту ў Віцебску. У музеі захоўваюцца праязныя квіткі розных гадоў, касавыя апараты, элементы экіпіроўкі важатых і кандуктараў розных гадоў. На стэндах размешчаны схемы ліній трамвая ва ўсе перыяды працы. Ёсць у музеі і экспазіцыя, прысвечаная тралейбуснаму руху ў Віцебску.

Зноскі

↑ Гарэлектратранс // Віцебск (трамвай) (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 23 красавіка 2013. Праверана 21 красавіка 2013.
↑ УКТП ВТТУ 'Віцебскае трамвайна-тралейбуснае ўпраўленне' - main (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 23 красавіка 2013. Праверана 18 красавіка 2013.
↑ ^а ^б Как ходил трамвай на улице Ленина в Витебске и как город лишился старейшего маршрута (руск.). «Витебский курьер n» (20 мая 2020). Праверана 12 чэрвеня 2020.
↑ Как в Витебске трамвай ходил по улице Горовца и Смоленской площади (руск.). «Витебский курьер n» (12 чэрвеня 2020). Праверана 12 чэрвеня 2020.
↑ ^а ^б Как трамвай шел от площади Свободы к вокзалу. Фантастические маршруты Витебска (руск.). «Витебский курьер n» (27 мая 2020). Праверана 12 чэрвеня 2020.
↑ ^а ^б ^в Как появился трамвай на проспекте Фрунзе в Витебске. Самый аварийный маршрут города (руск.). «Витебский курьер n» (5 чэрвеня 2020). Праверана 12 чэрвеня 2020.
↑ 4 крупных забастовки в Витебске, которые закончились победой (руск.). «Витебский курьер n» (27 кастрычніка 2020). Праверана 11 лістапада 2020.
↑ Беларусь: Энцыклапедычны даведнік / Рэдкал.: Б. І. Сачанка і інш. — Мн.: БелЭн, 1995. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Літаратура

Віцебскі трамвай // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — С. 232. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).
Багдановіч С. В. Трамва́й // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 504. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).