Першыя сутыкненні адбыліся 15 красавіка 2023 года ў горадзе Эль-Генейна. Населены пункт быў захоплены Сіламі аператыўнай падтрымкі амаль без баёў[1]. Адначасна зафіксаваны баі ў Залінгеі[2] і Эль-Фашыры[3]. У апошнім паўстанцкія сілы спрабавалі захапіць мясцовы аэрапорт і астатнія важныя аб’екты[4]. Перамога ў Эль-Генейне дазволіла мяцежнікам узяць і іншыя гарады Дарфура[5]. Так, 16 красавіка ў Ньяле каля 18:30 САП узялі пад свой кантроль базу 16-й пяхотнай дывізіі[6] і мясцовы аэрапорт[7]. 20 красавіка прыхільнікі Дагала, пасля разлютаваных сутыкненняў, усталявалі поўны кантроль над Ньялой[8], а хутка атрадам паўстанцаў удаецца захапіць амаль увесь Паўднёвы Дарфур[9]. На наступны дзень 21-й брыгадай САП захоплена Кабкабія. Тут таксама адбыліся жорсткія сутыкненні[10].
24[11]—25 красавіка[12] нечакана аднавіліся баі ў Эль-Генейне. У пачатку мая сутычкі спыніліся. Кантроль над горадам захавалі атрады САП[13][14]. У маі з новай сілай разгарнуліся баі за Эль-Генейне[15] і Эль-Фашыр[16].
3 чэрвеня паведамлялася, што ў Кутуме (Паўночны Дарфур) за два дні баёў загінулі 40 чалавек[17]. Як стала вядома 6 чэрвеня, падчас баёў у Генейне паўстанцы нанеслі буйнамаштабныя разбурэнні гораду, у выніку чаго загінула не менш за 500 чалавек (па даных Médecins Sans Frontières)[18]. 14 чэрвеня губернатар Заходняга Дарфура Хаміс Абакар быў выкрадзены і забіты невядомымі ўзброенымі людзьмі. За некалькі гадзін да гэтага ў тэлеінтэрв’ю чыноўнік абвінаваціў армію Дагала ў генацыдзе і заклікаў да міжнароднага ўмяшання. УСС усклалі віну за забойства на САП[19]. 19 чэрвеня паўстанцы разграмілі гарнізон УСС у Тавіле. Па меншай меры сем мірных жыхароў загінулі, а большая частка горада была разбурана[20]. Хутка, 22-га, пад кантроль войск Дагала цалкам перайшоў горад Эль-Генейна[21]. 16 ліпеня атрады САП заявілі пра захоп горада Кас (Паўднёвы Дарфур)[22].
22 ліпеня 16 мірных жыхароў загінулі падчас ракетных абстрэлаў у Ньяле[23]. 26 ліпеня байцы Дагала захапілі горад Серба ў Заходнім Дарфуры, у 23 км на поўнач ад Генейны, пасля двухдзённых баёў, падчас якога горад быў спалены дашчэнту[24].
4 жніўня САП заявілі, што ўзялі пад поўны кантроль увесь Цэнтральны Дарфур[25].
3 верасня ў Заходнім Дарфуры САП і саюзныя апалчэнцы атакавалі гарады Гарні і Абу-Скрудж[26]. 23 кастрычніка два чалавекі загінулі ў выніку нападу войск Дагала на лагер бежанцаў Аль-Хасахіса ў Залінгеі[27]. 24 кастрычніка трое байцоў Аб’яднаных сіл абароны Дарфура былі забітыя ў выніку нападу САП на іх базу ў Ньяле[28]. 26 кастрычніка паўстанцы захапілі штаб 16-й дывізіі ў Ньяле[29]. 31 кастрычніка прыхільнікі генерала Дагала заявілі пра захоп штаба 21-й пяхотнай дывізіі ў Залінгеі[30].
4 лістапада байцы Дагала заявілі, што захапілі штаб 15-й дывізіі ў Генейне[31]. 7 лістапада САП захапілі паўночнадарфурскі горад Ум-Кедада[32]. 20 лістапада на ўсходзе Дарфура яны пачалі штурм горада Эд-Даэн, захапіўшы мясцовы аэрапорт[33].
3 снежня прыхільнікі генерала Дагала захапілі Дэрыбат (Паўночны Дарфур)[34]. 29 снежня суданская авіяцыя атакавала Ньялу. Загінула 118 чалавек[35].
2024
14 студзеня ў выніку бамбардзіроўкі Эль-Генейны загінулі сем чалавек[36]. 17 студзеня дванаццаць чалавек загінулі пры ўрадавай бамбардзіроўцы горада Эль-Зуруг (Паўночны Дарфур)[37]. 24 студзеня адзін чалавек загінуў у ходзе сутыкненняў у лагеры для ўнутрана перамешчаных асоб Абу-Шук[38]. 22 лютага чатырнаццаць чалавек загінулі ў выніку нападу на гандлёвы канвой недалёка ад Тартахана, Усходні Дарфур[39].
7 сакавіка пяць чалавек былі забітыя падчас рэйду мяцежнікаў на вёску Эль-Дудыя ў Заходнім Кардафане[40]. 22 сакавіка тры чалавекі загінулі ў выніку авіяўдару ВПС Судана па Шуаа, Заходні Кардафан[41]. 25 сакавіка дзевяць чалавек загінулі пры ўрадавых бамбардзіроўках Эль-Фашыра[42]. 27 сакавіка войскі Бурхана нанеслі авіяўдар па канвоі праціўніка недалёка ад Меліта (Паўночны Дарфур)[43].
3 красавіка ўлады нанеслі авіяўдары па кантраляваным САП камандаванні 16-й пяхотнай дывізіі і некалькіх кварталах у Ньяле[44]. На наступны дзень мяцежнікі атакавалі шэсць вёсак, населеных народам загава ў Паўночным Дарфуры, забіўшы па меншай меры 15 чалавек[45]. 13 красавіка ў Эль-Фашыры ўспыхнулі баі паміж варагуючымі фракцыямі ВРС, у выніку чаго некалькі чалавек загінулі[46]. Атрады САП атакавалі 16 вёсак на захад ад Эль-Фашыра[47], забіўшы па меншай меры 10 чалавек[48]. 14 красавіка САП узялі пад кантроль Мілет у Паўночным Дарфуры, недалёка ад лівійскай мяжы[49]. 16 красавіка ў ходзе сутыкненняў каля Эль-Фашыра сем чалавек былі забітыя і яшчэ 45 атрымалі раненні[50].
1 мая Аб’яднаныя сілы абароны Дарфура абвінавацілі УСС у забойстве двух сваіх байцоў у Эль-Фашыры[51]. 12 мая прынамсі 27 чалавек былі забітыя ў выніку двухдзённых сутыкненняў у Эль-Фашыры[52]. 19 мая дзевяць чалавек атрымалі раненні ў выніку абстрэлу САП жаночай бальніцы ў Эль-Фашыры[53]. 22 мая прынамсі 16 чалавек, у тым ліку 12 дзяцей, загінулі ў выніку авіяўдараў УСС па Кабкабіі, Паўночны Дарфур[54]. 24 мая прынамсі 22 чалавекі загінулі ў сутыкненнях у Эль-Фашыры[55]. 27 мая мяцежнікі ўсталявалі кантроль над вадасховішчам на захад ад Эль-Фашыра[56].
1 чэрвеня адзінаццаць чалавек загінулі ў ходзе баёў у Эль-Фашыры. САП паведамлялі, што ўзялі раён Аль-Вахда[57]. 2 чэрвеня дванаццаць чалавек загінулі пры абстрэлах паўстанцамі Эль-Фашыра[58]. 4 чэрвеня па меншай меры 85 мірных жыхароў былі забітыя і больш за 110 атрымалі раненні ў ходзе сутыкненняў у Эль-Фашыры. Байцы САП ненадоўга ўвайшлі ў раёны Аль-Вахда і Аль-Салам на захад ад горада, але былі адкінутыя праціўнікам[59]. 8 чэрвеня войскі САП атакавалі паўднёвую бальніцу Эль-Фашыра, адзіную дзеючую ўстанову ў горадзе[60][61]. 14 чэрвеня ўрадавая армія заявіла, што адбіла напад праціўніка на Эль-Фашыр, у выніку чаго былі забітыя сотні чалавек, у тым ліку камандзір паўстанцаў Алі Якуб Джыбрыль[62]. 18 чэрвеня чатырнаццаць чалавек былі забітыя і яшчэ 25 атрымалі раненні ў выніку абстрэлу САП лагера для ўнутрана перамешчаных асоб Абу-Шук у Эль-Фашыры[63]. 21 чэрвеня адзін чалавек загінуў у выніку абстрэлу паўстанцамі клінікі акушэрства і гінекалогіі Эль-Фашыра[64]. 25 чэрвеня пяць чалавек загінулі ў выніку абстрэлу САП лагера для ўнутрана перамешчаных асоб Абу-Шук[65].
1 ліпеня дзевяць чалавек загінулі ў выніку абстрэлу мячэці Аль-Тыджані ў Эль-Фашыры сіламі Дагала[66]. 27 ліпеня прынамсі 25 чалавек загінулі ў выніку абстрэлаў артылерыі і дронаў САП у Эль-Фашыры. Прадстаўнік Міністэрства аховы здароўя заявіў, што падчас нападаў выкарыстоўвалася хімічная зброя[67].
3 жніўня дваццаць тры чалавекі загінулі ў выніку абстрэлу паўстанцамі Эль-Фашыра. Сем чалавек загінулі ў выніку авіяўдару ВПС Судана па лагеры перамешчаных асоб Эль-Салам Абуха на паўночным усходзе горада. Аб’яднаныя сілы абароны Дарфура заявілі, што адбілі найбуйнейшую наземную атаку САП на горад[68]. 4 жніўня ўрадавая авіяцыя атакавала лагер для ўнутрана перамешчаных асоб Замзам у Эль-Фашыры[69]. 26 жніўня дваццаць пяць чалавек загінулі і 40 атрымалі раненні ў выніку абстрэлу сіламі САП лагера для ўнутрана перамешчаных асоб Абу-Шук[70]. 31 жніўня чатыры чалавекі загінулі ў выніку авіяўдараў ВПС Судана Залінгеі[71].
8 верасня армія Судана заявіла, што прадухілілі найбуйнейшую атаку беспілотнікаў праціўніка на Эль-Фашыр, збіўшы 30 дронаў[72]. 11 верасня ў Эль-Фашыры тры чалавекі загінулі пасля траплення зенітнай ракеты ўрадавай арміі[73]. 12 верасня ўлады паведамілі, што адбілі напад паўстанцаў на Эль-Фашыр, забіўшы 80 баевікоў і знішчыўшы 20 транспартных сродкаў. Сярод загінулых быў бачны камандзір САП Абдул Рахман Карн Шата[74]. 13 верасня прыхільнікі Бурхана заявілі, што адбілі Паўднёвую бальніцу Эль-Фашыра[75]. 14 верасня шэсць салдат УСС загінулі ў выніку памылковага авіяўдару сваіх ВПС па гарнізону 6-й пяхотнай дывізіі ў Эль-Фашыры[76]. 20 верасня ў Эль-Фашыры загінулі тры чалавекі загінулі ў выніку абстрэлу з боку САП[77]. 21 верасня чатырнаццаць чалавек загінулі ў выніку абстрэлу САП у Эль-Фашыры[78], яшчэ чатыры — у Амдурмане[79]. 26 верасня прынамсі 18 чалавек загінулі ў выніку меркаванага абстрэлу жывёльнага рынку з боку САП у Эль-Фашыры[80]. На наступны дзень прынамсі 62 чалавекі загінулі ў выніку абстрэлу з боку САП у Эль-Фашыры[81].
30 верасня Аб’яднаныя сілы абароны Дарфура захапілі Джэбель-Авум[82].
1 кастрычніка паводле САП, імі забіты 450 байцоў АСАД каля н. п. Мелха, Паўночны Дарфур. Самі апалчэнцы абверглі гэтыя заявы[83]. 2 кастрычніка Аб’яднаныя сілы абароны Дарфуры захапілі базу мяцежнікаў Бір-Маза[84][85]. 4 кастрычніка прынамсі 59 чалавек загінулі ў выніку авіяўдараў ВПС Судана па галоўным рынку Аль-Кума ў Паўночным Дарфуры[86]. 8 кастрычніка Аб’яднаныя сілы абароны Дарфура абвінавацілі войскі Дагала ў пакаранні смерцю двух байцоў, захопленых у палон у Паўночным Дарфуры[87]. 21 кастрычніка байцы Дагала заявілі, што адбілі Кулбус у АСАД[88]. 27 кастрычніка дванаццаць чалавек загінулі ў выніку абстрэлу з боку САП у Эль-Фашыры[89].
2 лістапада прынамсі 12 чалавек загінулі ў выніку нападу мяцежнікаў на Бірэйдзік, Паўночны Дарфур[90]. 7 лістапада мяцежнікі збілі БПЛА праціўніка над Эль-Фашырам[91]. 11 лістапада дзевяць чалавек загінулі ў выніку абстрэлу з боку САП у Эль-Фашыры[92]. 29 лістапада ўлады заявілі, што зншчылі некалькі беспілотнікаў, запушчаных войскамі Дагала на Эль-Фашыр[93][94]. 30 лістапада атрады АСАД заявілі, што разграмілі калону забеспячэння САП каля Ньялы. Было забіта да 30 байцоў Дагала, знішчаны 8 транспартных сродкаў. Трафеямі апалчэнцаў сталі дзевяць беспілотнікаў, вырабленых кампаніяй, зарэгістраванай у Чэхіі. Байцы сцвярджалі, што калона прыбыла з Чада[95].
1 снежня неадзначаная колькасць людзей загінула ў выніку ракетнага ўдару САП па лагеры ўнутрана перамешчаных асоб Замзам[96]. 2 снежня шэсць чалавек загінулі ў выніку абстрэлу САП Эль-Фашыра[97]. Яшчэ восем чалавек загінулі ў выніку абстрэлу паўстанцамі лагера ўнутрана перамешчаных асоб Замзам[98]. 4 снежня дзевяць чалавек загінулі ў выніку авіяўдараў СВС у Эль-Коме, Паўночны Дарфур[99]. 5 снежня дваццаць чалавек загінулі ў выніку нападу САП на Абу-Хурэйру, недалёка ад лагера для перамешчаных асоб Замзам. Яшчэ чацвёра былі забітыя ў выніку абстрэлу лагера сіламі паўстанцаў[100]. 9 снежня больш за 100 чалавек загінулі ў выніку авіяўдару ўрадавых ВПС па рынку ў Кабкабіі[101]. Авіяўдар суданскай авіяцыі па аэрапорце Ньялы знішчыў узлётна-пасадачную паласу, дыспетчарскія вышкі і месца пастаноўкі перашкод[102]. УС Судана заявілі, што збілі некалькі беспілотнікаў над аэрапортам Атбара[103]. 10 снежня дзевяць чалавек загінулі ў выніку абстрэлу САП лагера для ўнутрана перамешчаных асоб Замзам[104]. На наступны дзень пятнаццаць чалавек загінулі ў выніку абстрэлу лагера ўнутрана перамешчаных асоб сіламі САП у Замзаме[105]. Шэсць чалавек загінулі пры ўрадавых бамбардзіроўках Ньялы[106]. 12 снежня ў Эль-Фашыры пад абстрэлам прыхильнікаў Дагала загінула 16 чалавек[107]. 13 снежня пры абстрэле фашырскай бальніцы дронам паўстанцаў загінулі 9 чалавек. 15 снежня 38 чалавек загінулі пры абстрэлах САП Эль-Фашыра[108].
18 снежня дваццаць восем чалавек загінулі ў выніку абстрэлаў паўстанцамі Эль-Фашыра. Чатыры чалавекі загінулі ў выніку авіяўдару ВПС Судана па школе у Ньяле, дзе хаваліся бежанцы[109]. 19 снежня больш за 50 чалавек загінулі ў выніку рэйдаў САП на Абу-Зарэйг, на поўдзень ад Эль-Фашыра[110]. 21 снежня Аб’яднаныя сілы абароны Дарфура заявілі, што захапілі Аль-Зур (Паўночны Дарфур) на мяжы трох краін: Судана, Чада і Лівіі. Горад быў адбіты ў САП[111]. 25 снежня саудаўская бальніца, апошняя дзеючая бальніца ў Эль-Фашыры, была разбурана ў выніку абстрэлу з боку САП[112]. 26 снежня тры чалавекі загінулі ў выніку абстрэлу баевікамі САП лагера для перамешчаных асоб Абу-Шук[113].
Інцыдэнты
На другі дзень баёў паведамлялася, што ў Кабкабіі трое супрацоўнікаў Сусветнай харчовай праграмы былі забіты ў выніку перастрэлкі на ваеннай базе. Два іншыя супрацоўнікі былі сур’ёзна паранены, а байцы САП разрабавалі некалькі аўтамабіляў арганізацыі[114]. У ходзе сутыкненняў пацярпела і арганізацыя «Save the Children», чый офіс у Дарфуры быў разрабаваны[115]. Тое ж самае там жа адбылося з офісам ААН па аказанні дапамогі[116] і з «Islamic Relief»[117]. 20 красавіка ў Эль-Фашыры быў здзейснены напад на аўтамабіль, у якім знаходзіліся супрацоўнікі Нарвежскага савета па справах бежанцаў, пацярпелых няма[118]. 3 мая разрабаваны шэсць грузавікоў Сусветнай харчовай праграмы[119].
2 мая 2024 года ў Паўднёвым Дарфуры забіты два кіроўцы Чырвонага Крыжа[120]. 11 чэрвеня восем валанцёраў былі забітыя ў выніку абстрэлу САП дабрачыннай кухні ў раёне Тамбосі горада Эль-Фашыр[121]. 26 лістапада ўрад абвінаваціў войскі Дагала ў рабаванні гуманітарнай дапамогі з канвою СХП, які рухаўся з Порт-Судана ў лагер для ўнутрана перамешчаных асоб Замзам, калі ён праязджаў праз Армель на мяжы паміж Заходнім і Паўночным Кардаанам, дадаўшы, што нарабаванае было перапраўлена ў Ньялу[122].
Ахвяры
22 ліпеня амерыканскі тэлеканал CNN са спасылкай на правадыроў мясцовых плямён заявіў, што з пачатку канфлікту толькі ў Заходнім Дарфуры загінула 10 000 чалавек[123].
Наступствы
Баі выклікалі гуманітарны крызіс у рэгіёне[124]. Вялікая колькасць дарфурцаў вымушаны былі бегчы ў суседні Чад. Жыхары Дарфура, нароўні з жыхарамі Хартума, склалі большую частку суданскіх бежанцаў за мяжой[125].
На фоне агульнасуданскіх падзей у цэлым і супрацьстаянні ў Дарфуры ў прыватнасці аднавіліся рэгіянальныя міжэтнічныя канфлікты. Так, 28 красавіка 2023 года тут адбыліся сутычкі паміж арабамі і масалітамі[126]. На 3 мая ў Эль-Генейне падчас міжэтнічнага супрацьстаяння загінула 200 чалавек[127].
