Інстытут біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў НАН Беларусі

Інстытут біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў НАН Беларусі (Інстытут біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў НАНБ)
Заснаваны	1970
Дырэктар	Ігар Мікалаевіч Семяненя[1]
Супрацоўнікаў	65
Аспірантура	03.01.04 Біяхімія
Размяшчэнне	Гродна
Юрыдычны адрас	230023, Гродна, плошча Антонія Тызенгаўза, 7
Сайт	ibiochemistry.by

Інстытут біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў НАН Беларусі (ІББАЗ НАНБ) — другая (пасля Інстытута біяарганічнай хіміі) профільная арганізацыя навукі Беларусі ў галіне біяхіміі. Месціцца ў Гродне.

Датай заснавання Інстытута лічыцца 1970 год, калі пастановай Прэзідыума АН БССР у Гродне быў створаны Аддзел рэгуляцыі абмену рэчываў АН БССР з правамі юрыдычнай асобы. На новаствораны Аддзел, які ўвайшоў у склад Аддзялення хімічных і геалагічных навук АН БССР, былі ўскладзены наступныя абавязкі:

• правядзенне даследаванняў у галіне вывучэння малекулярных механізмаў каталітычнага ўздзеяння тыаміндыфасфату і ролі вітамінаў у рэгуляцыі абмену рэчываў, уключаючы біяхімічныя асновы;
• распрацоўка навуковых асноў ужывання антыметабалітаў вітамінаў, якія атрыманы шляхам сінтэзу, і натуральных антывітамінных чыннікаў у медыцыне і ветэрынарыі.

У 1985 годзе Аддзел быў пераўтвораны ў Інстытут біяхіміі АН БССР^[2] (з 1992 — АН Беларусі, з 1997 — НАН Беларусі). Інстытуту былі вызначаны наступныя напрамкі навуковай дзейнасці:

• вывучэнне механізму абмену рэчываў на ўзроўні цэлага арганізму, асобных органаў, тканак, клеткі і ферментатыўных рэакцый і яго рэгуляцыя;
• карэкцыя парушэння абмену рэчываў з дапамогай прыродных злучэнняў і іх сінтэтчыных аналагаў.

У 1995 Інстытут быў пераведзены ў склад новастворанага Аддзялення медыка-біялагічных навук, дзе прабыў амаль дзесяцігоддзе.

Новым этапам развіцця Інстытута можна лічыць 2006—2011 гг. Пастановай Прэзідыўма НАН Беларусі 19.01.2006 № 9 і Бюро Прэзідыўма НАН Беларусі 12.05.2006 № 245 была ўтворана Дзяржаўная ўстанова "Навукова-вытворчы цэнтр «Інстытут фармакалогіі і біяхіміі НАН Беларусі». Установа ўвайшла ў склад Аддзялення хіміі і навук аб Зямлі і ёй былі вызначаны наступныя напрамкі дзейнасці:

• эксперыментальная і клінічная фармакалогія, фармацыя і тэхналогія лекаў, таксікалогія, біяхімія чалавека і жывёл, біямедыцынская і фармацэўтыная хімія;
• даследаванні і распрацоўка лекаў і другіх фармацэўтычных прадуктаў;
• даклінічныя, біяэквівалентныя і фармацэўтычныя іспыты;
• даследаванні і распрацоўкі ў галіне абмену рэчываў і сродказ метабалічнай тэрапіі, біяфармакалогіі і клетачнай тэрапіі.

Са стварэннем Навукова-вытворчага цэнтра асноўныя даследаванні перамясціліся ў Мінск; у Гродне застаўся філіял Інстытута. Сталі праяўляцца крызісныя з’явы.^[3] 30 снежня 2011 г.^[4] Навукова-вытворчы цэнтр быў рэарганізаваны: арганізацыя ліквідавана, прадпрыемства «АКАДЕМФАРМ» увайшло на правах юрыдычнай асобы ў склад Аддзялення хіміі і навук аб Зямлі НАН Беларусі, астатнія мінскія падраздзяленні Цэнтра — у склад Інстытута біяарганічнай хіміі НАН Беларусі. Гродзенскія падраздзяленні былі аб’яднаны ў Гродзенскі філіял Інстытута біяарганічнай хіміі НАН Беларусі, які ўвайшоў у склад Аддзялення хіміі і навук аб Зямлі.

У 2012 годзе на базе Гродзенскага філіяла Інстытута біяарганічнай хіміі НАН Беларусі быў адноўлены Інстытут біяхіміі ў якасці самастойнай Дзяржаўнай навуковай установы «Інстытут біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў НАН Беларусі». У 2013 Інстытут быў вернуты ў склад Аддзялення медыцынскіх навук^[5]. Арганізацыі былі вызначаны наступныя напрамкі дзейнасці:

• правядзенне фундаментальных і прыкладных даследаванняў па вывучэнню механізмаў патагенезу захворванняў печані, сардэчна-сасудзістай і эндакрыннай сістэм, алкагольнай залежнасці, паталагічых станаў, звязаных з дэфіцытам незаменных мікранутрыентаў і дзеяннем стрэсу з мэтай распрацоўкі метадаў іх прафілактыкі, дыягностыкі і тэрапіі;
• лабараторная вытворчасць фармацэўтычных субстанцый;
• стварэнне інавацыйных лекавых сродкаў, вітамінных прэпаратаў, біялагічна актыўных дабавак.

• працы ў галіне нейрахіміі і нейрафармакалогіі, біяхіміі алкагольнай і наркатычнай залежнасці, вітаміналогіі, фармакалогіі метабатропных сродкаў і біярэгулятараў, сродкаў метабалічнай тэрапіі;
• даследаванні некаферментных функцый вітаміну В, вітаміналогіі, фармакалогіі метабатропных сродкаў і біярэгулятараў, сродкаў метабалічнай тэрапіі;
• працы па фармакалогіі паводзінаў, кардыяфармакалогіі, біяхіміснай фармакалогіі, таксікалогіі, тэхналогіі лекаў;
• стварэнне ў 2009 першай інавацыйнай фармацэўтычнай вытворчасці ў рэспубліцы — рэспубліканскага вытворчага ўнітарнага прадпрыемства «АКАДЕМФАРМ». За пяць год, што прайшли пасля стварэння, на прадпрыемстве вынайдзены і асвоены выпуск цэлага шэрагу лекаў, у т.л. супрацьпухлінных прэпаратаў, а таксама мінеральных, вітамінна-мінеральных і метабалічных комплексаў.

• Юрый Міхайлавіч Астроўскі — заснавальнік і першы дырэктар Інстытута, першы і адзіны загадчык Аддзела рэгуляцыі абмену рэчываў АН БССР
• Андрэй Георгіевіч Майсяёнак — біяхімік, вітамінолаг, загадчык аддзела Інстытута біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў НАН Беларусі

• Леанід Іванавіч Няфёдаў (1998-?)
• Уладзімір Валяр’янавіч Лялевіч (2002—2005)
• Ігар Мікалаевіч Семяненя (з 2018)

• Отчет о деятельности Академии наук Белорусской ССР в 1970 году. — Мн., 1971.
• Краткий отчет о деятельности Академии наук Беларуси в 1992—1996 годах. — Мн., 1997.
• Справаздача аб дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 1999 годзе. — Мн., 2000.
• Справаздача аб дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 2001 годзе. — Мн., 2002.
• Отчет о предварительных итогах деятельности Национальной академии наук Беларуси в 2004 году. — Мн., 2005.
• Отчет о деятельности Национальной академии наук Беларуси в 2011 году. — Мн., 2012.
• Отчет о деятельности Национальной академии наук Беларуси в 2012 году. — Мн., 2013.

• Афіцыйны сайт інстытута