Дом Бенуа (Санкт-Пецярбург)

Архітэктурны помнік
Дом Бенуа
Дом Бенуа
Дом Бенуа з боку Каменнаастроўскага праспекта
59°57′45″ пн. ш. 30°18′46″ у. д.HGЯO
Краіна	Расія
Санкт-Пецярбург	Каменнаастроўскі праспект, дом № 26—28; Кронверкская вуліца, дом № 29; Вялікая Пушкарская вуліца, дом № 37
Архітэктар	Л. М. Бенуа, Ю. Ю. Бенуа, А. М. Бенуа, А. І. Гунст (1911—1914)
Будаўніцтва	1911—1914 гады
Статус	Аб’ект культурнай спадчыны РФ № 7810368000№ 7810368000
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дом Бенуа (руск.: Дом Бенуа; існуе таксама назва Дом трох Бенуа^[1][2]) у Санкт-Пецярбургу — помнік гісторыі і культуры рэгіянальнага значэння. Гэты даходны дом быў пабудаваны па заказе Першага Расійскага страхавога таварыства ў стылі неакласіцызму па праекце Л. М. Бенуа, Ю. Ю. Бенуа і А. М. Бенуа пры ўдзеле А. І. Гунста.

Праект будынка па адрасе Каменнаастроўскі праспект, дом № 26—28, быў зацверджаны ў красавіку 1911 года. Будаўніцтва было скончана ў 1912 годзе.

Мяккая пластыка фасадаў, абліцаваных светла-шэрым гаршковым каменем (талькахларытам), які спецыяльна дастаўляўся для будоўлі са Швецыі, падкрэслена вытанчанымі дэкаратыўнымі дэталямі, невысокімі каланадамі і скульптурай. Уезд у адкрыты парадны двор-курданёр аформлены двухрадовай дарычнай каланадай з чырвонага гангуцкага граніту. Гэтым жа каменем абліцавана цокальная частка будынкаў, а дробнымі яго абломкамі, выкладзенымі ў выглядзе мазаікі, аздоблены сцены першага паверху ва ўнутраным дворыку.

Іншая частка дома, якая выходзіць на Кронверкскую (дом № 29) і Вялікую Пушкарскую (дом № 37) вуліцы, пабудавана ў 1913—1914 гадах.

Усе карпусы велізарнага комплексу злучаны пасродкам цэлай сістэмы двароў, якіх налічваецца больш як дзесяць. Комплекс дамоў быў забяспечаны ўсімі сучаснымі для таго часу камунікацыямі: паравое ацяпленне, убудаваныя ліфты, электрычнасць, гаражы, тэлефоны. Меліся свая электрастанцыя, кацельня, пральня, печ для спальвання смецця, снегатопка. У той час гэта быў самы вялікі жылы комплекс у Санкт-Пецярбургу. У цокальным паверсе размяшчаліся розныя крамы.

Унутраная планіроўка карпусоў вылучаецца сваёй прадуманасцю і функцыянальнасцю. Нягледзячы на тое, што парадныя лесвіцы дома былі выведзены ў адкрытыя двары-курданёры, многім кватэраздымшчыкам прыходзілася карыстацца чорнымі лесвіцамі, якія выходзілі ў класічныя пецярбургскія замкнёныя двары. Такім чынам, праблема вузкіх «двароў-студняў» у шматкватэрных дамах Санкт-Пецярбурга ў гэтым праекце так і не была вырашана. Аднак гэта «новабудоўля» ўяўлялася сучаснікам ледзь не ідэальным узорам будучых шматкватэрных будынкаў у горадзе. Гэта быў адзін з самых добраўпарадкаваных дамоў пачатку XX стагоддзя.

Да 1917 года ў корпусе з боку Кронверкскай вул. знаходзіліся тры лазарэты, кантора пошукаў Арала-Каспійскай чыгункі.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі, у лістападзе 1918 года, частка кватэр дома была «ўшчыльнена» і пераўтворана ў камунальныя, а некаторыя кватэры падаваліся партыйным дзеячам, у тым ліку кіраўнікам горада. Пасля многія з іх былі рэпрэсаваны. Так, у 1934—1938 гадах у корпусе па Каменнаастроўскім праспекце адбыліся арышты ў 55 са 123 кватэр.

У 1918—1920 гадах у кватэры № 116 размяшчаўся клуб фінскіх камуністаў імя Куўсінена. 31 жніўня 1920 у выніку змовы так званай «рэвальвернай апазіцыі» ў гэтай кватэры былі расстраляныя члены кіраўніцтва КПФ, у тым ліку Юка Рах'я, які суправаджаў Леніна ў ноч на 25 кастрычніка 1917 з канспірацыйнай кватэры на Сердабольскай вуліцы ў «штаб рэвалюцыі» ў Смольны інстытут. У 1920-х гадах тут знаходзіліся рэдакцыя газеты фінскіх камуністаў «Вапаус» (яе галоўны рэдактар К. К. Лепала жыў у гэтым жа доме), Дом асветы і фінскі клуб «Кір'я» (у кватэры № 2).

З 1956 года ў доме працуе Музей С. М. Кірава (з 1991 — філіял Музея гісторыі Санкт-Пецярбурга)^[3].

З 1995 года ў доме знаходзіцца рэдакцыя газеты «Жаночае шчасце», якая мае некалькі дадаткаў («Чараўніца», «Здароўе і экалогія жанчыны», «Практычная гаспадыня»).

З 1999 года ў цокальным паверсе з боку Каменнаастроўскага праспекта дзейнічае тэатр «Востраў», у фае якога створаны музей пісьменніка і драматурга А. М. Валодзіна.

• Кампазітар Д. Д. Шастаковіч жыў і працаваў у кв. № 5 корпуса па Вялікай Пушкарскай вул. з 1937 года да эвакуацыі ў Куйбышаў (Самару) у 1941 годзе. У гэтым доме ім былі напісаны першыя тры часткі яго Сёмы (Ленінградскай) сімфоніі. У снежні 1945 года Д. Д. Шастаковічу падалі кватэру № 1 у першым паверсе вокнамі на Каменнаастроўскі інш., дзе ён да 1949 г. раз у месяц праводзіў дэпутацкія прыёмы; у гэтай жа кватэры некаторы час жылі бацькі жонкі Шастаковіча.

Мемарыяльная дошка з гарэльефам Д. Д. Шастаковіча ўсталявана з боку Вялікай Пушкарскай вуліцы, а ў курданёры, які адкрываецца на Кронверкскую вуліцу, усталяваны яго бюст.

• кампазітар Д. А. Талстой жыў у гэтым доме некаторы час са сваёй маці Н. В. Крандыеўскай-Талстой пасля 1935 года, а з 1950 па 1957 года — у кватэры № 1 (частка якой была яму прадстаўлена па хадайніцтве Шастаковіча).

• скульптар Барыс Аскаравіч Фрэдман-Клюзель.

Мансардны (шосты) паверх дома займалі дзве майстэрні мастакоў (кв. 44 і 100).

• мастак Канстанцін Макоўскі — яго майстэрня з 1912 да 1915 г. размяшчалася ў кв. 100. ^[4]
• мастак Я. А. Кібрык (у 1930-х займаў кватэру-майстэрню № 44).
• мастак А. А. Мыльнікаў з 1951 па 1967 год жыў і працаваў у кватэры-майстэрні № 44. 21 мая 2013 года на фасадзе дома, які выходзіць на Каменнаастроўскі праспект, была ўсталявана і адкрыта памятная дошка.
• мастак В. Д. Дваракоўскі (1904—1979) ^[5]
• мастак Л. А. Сяргеева (1980—1993 гг. займала кватэру-майстэрню № 22).

• акцёр Б. А. Бабачкін (у 1936—1937 гадах)
• кінарэжысёр, сцэнарыст і акцёр Г. Н. Васільеў (у 1920-х)
• оперная спявачка Я. І. Збруева
• акцёр, драматург і сцэнарыст К. С. Любашэўскі
• артыстка кардэбалета Марыінскага тэатра Антаніна Рафаілаўна Несцяроўская, якая пасля стала жонкай вялікага князя Гаўрыіла Канстанцінавіча
• акцёр М. К. Чаркасаў (у 1941—1942 гадах; пасля вяртання ў Ленінград у 1944 годзе пасяліўся ў суседнім доме па Кронверкскай вул.)
• актрыса Л. А. Уварава (у той жа кватэры, дзе і К. С. Любашэўскі)

• літаратурны крытык і літаратуразнавец Б. С. Вальбэ (з 1927 года)
• публіцыст У. М. Дарашэвіч (у корпусе па Кронверкскай вул.)
• паэт А. А. Пракоф'еў (з 1957 да сваёй смерці ў 1971 годзе)^[6]
• паэт і пісьменнік А. Д. Скалдзін (з 1913 года)
• пісьменнік М. П. Чэхаў (з 1914 года); тут жа ў кв. № 36 знаходзілася рэдакцыя яго часопіса «Золотое детство» («Залатое дзяцінства»)

• А. Л. Берлін
• І. Р. Лангбард, заслужаны дзеяч мастацтваў Беларускай ССР
• А. А. Оль (жыў у кватэры на першым паверсе з 1940 па 1958 год)

• нейрафізіёлаг, акадэмік АН СССР і АМН СССР, навуковы кіраўнік Цэнтра «Мозг» АН СССР, а з 1992 года — Інстытута мозгу чалавека РАН Н. П. Бехцерава (жыла ў кв. № 33);
• усходазнавец А. А. Васільеў (жыў у доме да 1925 года);
• палярны даследчык Р. Л. Самойлавіч (жыў у той жа кватэры, якую пазней займаў Д. Д. Шастаковіч);
• будучы фізік М. А. Талстой (некаторы час жыў тут са сваёй маці Н. В. Крандыеўскай-Талстой пасля 1935 года);
• вядомы фізік Ю. М. Дзямкоў большую частку жыцця жыў у кватэры на рагу Кронверкскай і Вялікай Пушкарскай вуліц (у кв. № 27);
• гісторык, філосаф і публіцыст І. С. Кніжнік (Ветраў) (жыў у кв. № 96 у 1930-х).
• навуковец, інжынер у вобласці радыётэхнікі М. С. Нейман (з 1929 па 1941 год жыў з сям'ёй у двух пакоях камунальнай кватэры: парадная № 2, 2-і паверх, кв. № 13)^[7].

• С. М. Кіраў жыў у гэтым доме з моманту пераезду ў Ленінград да смерці (у 1926—1934 гадах). На фасадзе з боку Каменнаастроўскага праспекта ў 1964 годзе ўсталявана мемарыяльная дошка з граніту з мармуровым барэльефам С. М. Кірава (скульптар Р. Д. Ястрабянецкі).
• Р. Я. Зіноўеў (у кв. № 118, у 1924—1926 гадах),
• С. П. Воскаў (у кв. № 44),
• І. І. Газа,
• М. П. Глебаў-Авілаў,
• А. П. Грычманаў (у кв. № 192 з верасня 1936 года),
• Р. Е. Еўдакімаў (у кв. № 23, а яго жонка — у кв. № 120; са студзеня 1923 года па 1926 год),
• І. П. Комараў,
• А. А. Кузняцоў (з 1937 па 1946 год)^[6],
• Ота Куўсінен,
• З. І. Ліліна,
• А. К. Бегуноў (у кв. № 87),
• П. С. Папкоў (у кв. № 108 з 1939 года па 1950 год),
• Б. П. Позерн,
• Эйна Рах'я (у кв. № 8 карпусы па Вялікай Пушкарскай вул., з 1918 года),
• Г. С. Ровіа (у кв. № 48, з 1918 года)
• Г. І. Сафараў,
• П. І. Смародзін,
• С. М. Собалеў,
• М. М. Швернік,

і іншыя.

• Маршал Савецкага Саюза Л. А. Говараў (з 1942 па 1946 год), камандуючы войскамі Ленінградскага фронту, а затым войскамі Ленінградскай ваеннай акругі^[6]
• У. М. Гіціс (у кв. № 119), камандуючы ваеннай акругай — з 25 жніўня 1921 года па 26 кастрычніка 1926 года,
• Б. М. Шапашнікаў, камандуючы ваеннай акругай — з 29 верасня 1935 года па май 1937 года,
• П. Я. Дыбенка, камандуючы ваеннай акругай — з 5 чэрвеня 1937 года па 27 студзеня 1938 года.

• Привалов В. Д. Каменноостровский проспект. Дом № 26-28.. — СПб.: ЗАО Петрополис, 2019. — С. 546. — 639 с. ^[8]
• Памятники архитектуры и истории Санкт-Петербурга. Петроградский район / Под ред. Б. М. Кирикова. — СПб.: Издательский дом «Коло», 2007. — 584 с. — ISBN 5-901841-21-2.
• Привалов В. Д. Каменноостровский проспект. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2005. — 639 с. — ISBN 5-9524-1882-1
• William Craft Brumfield The Origins of Modernism in Russian Architecture. Berkeley, Los Angeles, Oxford: University of California Press. — 1991. — P. 255^[9].
• Ленинград: Путеводитель / Сост. В.А. Витязева, Б.М. Кириков. — Издание 2-е, стереотипное, с изменениями. — Л.: Лениздат, 1988. — С. 203 — 248. — 366 с. — ISBN 5-289-00492-0.

• Даходны дом Першага Расійскага страхавога таварыства, Масква

• Дом Бенуа на сайце «Прагулкі па Пецярбургу»