Старажоўскія могілкі

могілкі
Старажоўскія могілкі
Старажоўскія могілкі і брама, 1920-я гг. Фота Льва Дашкевіча
53°54′58″ пн. ш. 27°33′10,40″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Мінск
Статус	знішчаныя
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Старажо́ўскія мо́гілкі (таксама Пярэ́спінскія) — некропаль, што існаваў у XVIII—XX стагоддзях у горадзе Мінску.

У канцы XVIII стагоддзя, пасля таго як Мінск увайшоў у склад Расійскай імперыі, для яго стаў дзейнічаць указ Кацярыны II аб могілках. Цяпер хаваць памерлых у цэнтры горада і каля храмаў можна было толькі ў асаблівых выпадках. Для могілак былі адведзеныя спецыяльныя тэрыторыі: для праваслаўных — на Пярэспе (пазней гэтая мясцовасць пачала называцца Старажоўкай), уніятаў — на Залатой Горцы, каталікоў — на Кальварыі^[1]. Першыя магілы датуюцца 1795 годам^[2].

Могілкі закрылі ў 1937 годзе, але ў часе Другой сусветнай вайны пахаванні грамадзянскіх асоб працягваліся. У 1943 годзе тут было праведзенае пышнае пахаванне паліцыянта^[1]. Пахаванні адбываліся кароткі час і па вызваленні Мінска^[2].

Пасля вайны было прынятае рашэнне аб ліквідацыі могілак. Тады ж адсюль, са Старажоўкі, перанеслі на Вайсковыя могілкі прах Івана Пуліхава. Улады аб’явілі, што парэшткі з могілак можна выкопваць для перазахавання. Былі сваякі памерлых, якія мелі жаданне гэта зрабіць. Адабраныя труны складваліся ў сутарэннях Царквы Святой Марыі Магдаліны, адкуль іх пазней вывозілі, часам у іншыя гарады. Пахаванні святароў, якія месціліся перад царквой, былі раскапаныя рабочымі і ўскрытыя ў часе рэканструкцыі храма. Магілы, якія не былі перанесеныя, былі выраўненыя бульдозерам. Сярод іншых, былі выраўненыя магілы беларускіх дзеячоў Алеся Бурбіса і палітычнага дзеяча Сцяпана Булата^[1][3].

У 1950-я гады на месцы могілак паклалі асфальт (аўтамабільная дарога вуліцы Старажоўскай), пабудавалі кінатэатр «Спартак» (цяпер Моладзевы тэатр)^[1].

Цяпер пра колішнія могілкі нагадваюць Старажоўская брама і надмагіллі, перанесеныя сюды з тэрыторыі могілак. У 1993 годзе, да 200-годдзя Мінскай епархіі, побач з царквой быў усталяваны помнік паводле бласлаўлення мітрапаліта Мінскага і Слуцкага, Патрыяршага Экзарха ўсяе Беларусі Філарэта. На пліце помніка па-руску напісана: «Супакой, Госпадзе, душы памерлых рабоў тваіх усіх на месцы гэтым пахаваных»^[1]. У 2006 годзе скверу на тэрыторыі могілак была нададзеная назва Старажоўскі сквер. У часе рэканструкцыі Моладзевага тэатра неаднаразова выкапваліся чалавечыя астанкі^[2][4], 14 снежня 2015 года была адкапана труна з парэшткамі вайскоўца^[5].

Вядомы адзін выпадак, калі на тэрыторыі царквы, дзе стаіць мемарыял са знойдзеных надмагілляў ХІХ ст., быў пахаваны чалавек у ХХІ ст.: у лютым 2012 года тут пахавалі Вольгу Булгакаву^[1][6].

• Алесь Бурбіс
• Сцяпан Булат
• Іван Пуліхаў^[A]
• Леў Сцяпанавіч Шалканоўцаў^[B]
• Густаў Карлавіч Шмід^[ru] (1852—1909) — марскі афіцэр і грамадскі дзеяч, член III Дзяржаўнай думы ад Мінскай губерні.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Старажоўскія могілкі
• Сторожевское кладбище (руск.). minsk-old-new.com. Архівавана з першакрыніцы 22 снежня 2015. Праверана 22 снежня 2015.
• Мемарыяльныя могілкі Мінска. Частка 1 (нявызн.). berastouski.blogspot.com. Архівавана з першакрыніцы 10 ліпеня 2018. Праверана 10 ліпеня 2018.