Аляксандра Іванаўна Александровіч

Алеся Александровіч
Аляксандра Іванаўна Александровіч
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	12 ліпеня 1904(1904-07-12)
Месца нараджэння	Мінск, Мінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	25 жніўня 1947(1947-08-25) (43 гады)
Месца смерці	Мінск, БССР, СССР
Пахаванне	Вайсковыя могілкі
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Альма-матар	БДУ
Месца працы	Дзяржаўны літаратурны музей Янкі Купалы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	літаратуразнаўца, педагог
Гады творчасці	1920-я—1940-я
Грамадская дзейнасць
Член у	Беларуская хатка
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Алякса́ндра Іва́наўна Александро́віч (12 ліпеня 1904, Мінск — 25 жніўня 1947) — беларускі педагог і літаратуразнавец. Сястра паэта Андрэя Александровіча, жонка Міхася Мароза^[1].

У 1920 годзе прымала ўдзел у рабоце клуба беларускай мастацкай інтэлігенцыі. З 1920 года — у Беларускім дзяржаўным тэатры. Сябравала з Міхасём Чаротам і ў 1921 годзе стала першай выканаўцай ролі Алесі ў музычнай драме М. Чарота «На Купалле» ў БДТ-1^[2][3], гэтая роля была напісаная адмыслова для яе^[1].

Алеся Александровіч прымала актыўны ўдзел у рабоце «Беларускай хаткі», знакамітай наладжваннем беларускага жыцця, аб’яднаннем беларускай моладзі. Як адзначала Алеся ў анкеце пры паступленні ў БДУ^[1], яна на працягу некалькіх гадоў спявала ў Беларускім народным хоры пад кіраўніцтвам У. Тэраўскага, куды прыцягнула і свайго брата Андрэя^[4]. Слухаць сольнае выкананне Алесі вельмі любіў Янка Купала^[1]. Цёпла і пранікнёна яна спявала песні ў апрацоўцы Д. Агрэнева-Славянскага «Чалавек жонку б’е», а таксама «Каля хацінкі». Не праходзіла без бісаў, як успамінаў Кастусь Пуроўскі, і песня на словы Купалы «Шумныя бярозы», якую выконвалі Алеся Александровіч, Ганна Бялькевіч і Язэп Васілеўскі^[1].

Акцёр і тэатральны дзеяч Яўген Рамановіч пісаў^[5], што

[Алеся Александровіч] была ўжо добра вядомай у Мінску салісткай з непараўнанай дзявочай абаяльнасцю і рэдкім па чысціні лірычным сапрана. Усім нам Алеся ў тыя гады здавалася ідэальным увасабленнем беларускай дзяўчыны, якая нібы сышла са старонак паэзіі Янкі Купалы.

У 1928 годзе скончыла БДУ. Склала падручнікі «Родная краіна» (пазней «Роднае слова») для 4-га класа (вытрымаў 13 выданняў, 1945-57), «Кніга для чытання ў першым класе» (4 выданні, 1934-37). Перавыдаваліся «Хрэстаматыя па літаратуры» для 3-га і 4-га класаў (1938-41, сум. з О. Селіванавай) і чытанне для 7-га класа «Родная літаратура» (1945-47)^[2].

Пасля вайны яна працавала ў Літаратурным музеі Янкі Купалы^[6]. Пісала артыкулы, уступныя словы да выданняў, успаміны пра Я. Купалу, Цётку, Ф. Багушэвіча, М. Танка, А. Куляшова і інш. Перакладала на беларускую мову кнігі для дзяцей^[2].

Памерла 25 жніўня 1947 года ў Мінску. Пахаваная на Вайсковых могілках Мінска^[7].

Знаёмая з Я. Купалам з пачатку 1920-х гадоў. Часта бывала на кватэры паэта. Улетку 1933 года на яе запрашэнне Купала з жонкай адпачываў у Капылі ў доме Марозаў, бацькоў мужа Александровіч. Складальнік жыццёвага і творчага летапісу Янкі Купалы да 1917 году. Аўтар успамінаў пра Купалу^[6].

• «Іван Дамінікавіч Луцэвіч (Янка Купала)» («Савецкі селянін», 9 снежня 1945 года).
• «Сябра моладзі» («Сталинская молодежь», 29 чэрвеня 1945 года).
• «Аб дакастрычніцкай творчасьці Янкі Купалы» (часопіс «Полымя», 1947, № 6).
• «Паэма Янкі Купалы „Адвечная песьня“ ў ацэнцы дарэвалюцыйнай крытыкі» (часопіс «Беларусь», 1947, № 6).
• Успаміны ў зборніку «Янка Купала», Мн, 1952.

• Ватацы, Н. Б. Александровіч Алеся // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1984. — Т. 1. А капэла — Габелен. — С. 83. — 727 с. — 10 000 экз.

• Александровіч Алеся Іванаўна (1904—1947), літаратуразнаўца // Мінская раённая цэнтральная бібліятэка