Селото е сместено 4 км источно од градот Пазар (Ениџе Вардар).
Историја
Праисторија
Во месноста Тумба има праисториска населба, прогласена за споменик на културата во 1984 г.[4]
Во Отоманското Царство
Во XIX век Аларе е забележано како чисто македонско село во Ениџевардарската каза. Според Николаос Схинас во средината на 1880-тите Алари (Ααλάρη) било село со 20 христијански семејства.[5]
Во 1889 г. хрватскиот етнограф Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) напишал за Аларе:
„
Селото Алари лежи на шумовито место во соседство на селото Чаушли, од кое е оддалечено на четврт час. Жителите се Македонци и се занимаваат претежно со земјоделство и по малку со винарство. На југ од селото има рид, покриен со густа шума.[6][7]
Аларе било предмет на напади од андартски чети на 11/24 декември 1905 г. Обединетите грчки чети на Ставрос Ригас, Михаил Анагностакос и Христос Прандунас го нападнале селото, но селската милиција дала силен отпор, а ситуацијата за андартите се влошила со доаѓањето на редовниот аскер.[11] По иницијатива на Прандунас, грчките андарти го пробиле обрачот со само тројца загинати и тројца ранети.[12] Селото повторно е нападнато од андарти на 2 јуни 1906 г. Турската власт, за да пресече каналите на ВМРО до Ениџевардарското Езеро, ги преселила жителите на Аларе во Пазар; ним им било дозволено да се вратат во селото дури по Младотурската револуција. Тогаш во Аларе и блиските села учителствувал деецот Димитар Лешников[13].
Училишниот инспектор Никола Хрлев во 1909 г. напишал за селото:
„
Аларја, 28/II, 1 ч. од Апостол. Ова село е двапати горено од грчките чети, и во него се останати 16 куќи: 12 егзархиски и 4 унијатски. Црквата „Св. Атанасиј“ нема никакви имоти, засега е затворена. Училиштето (вакуф) е земјанка со таван, голема 4×4×3 метри, добро осветлена.[14]
“
Во 1910 г. Халкиопулос напишал дека во селото (Αγαλάρ) има 66 егзархисти.[5][15]
Според српскиот географ Боривое Милоевиќ, во периодот пред Балканските војни селото се состоело од 23 македонски куќи.[3][5]
Во Грција
Во 1912 г. Аларе е заведено како село со христијанска вероисповед и македонски јазик. По Балканските војни во 1913 г. селото е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Истата 1913 г. селото броело 154 жители (82 мажи и 72 жени),[5] а во 1920 г. нараснало на вкупно 165 жители.[3] Во 1924 г. сето население е протерано во Бугарија. Неколку семејства се населиле Горен Воден кај Асеновград, во Искра и Волчин кај Карнобат, Бургаско. Во селото останал само неговиот кмет, Трајо Гусков.[16] На нивно место властите доселиле грчки колонисти. Во 1926 г. селото е преименувано во Архондико. Во 1928 г. селото е претставено како чисто дојденско со 245 жители од 71 семејство.[17]
Во 1940 г. селото пораснало на 422 жители и се одржало устојчиво сè до 1960-тите, кога населението се смалило речиси наполу.[3]
Население
Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
Година
1940
1951
1961
1971
1981
1991
2001
2011
2021
Население
422
452
441
258
257
213
231
218
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Стопанство
Селото се смета за прилично богато бидејќи лежи во поле и земјиштето се наводнува. Се произведуваат овошје, памук, жито и тутун.[3]
Мицо Гусков (Мицо Ќаја) — крупен сточар и член на управното тело на ВМРО во Аларе, неколкукратно лежел во турски затвори. За кратко бил кмет на селото, но по 1922 г. е затворен на Крит каде умирел; неговите имоти ги прибрабиле грчки преселници[19].
Трифун Ќаев — раководител на селскиот комитет на ВМРО[20]
↑Бабев, Иван, „Македонска голгота – Спомени и изповеди от Ениджевардарско“, ТАНГРА ТанНакРа ИК, София 2009 г., стр. 210-223
↑Хърлев, Никола (1998). Рапорт по ревизията на селските бълтарски училища в Ениджевардарската кааза през м. март 1909 г. – Во: Извори за българската етнография, том 3: Етнография на Македония. Материали из архивното наследство. София: Македонски научен институт, Етнографски институт с музей, Академично издателство „Проф. Марин Дринов“. стр. 83.
↑Χαλκιόπουλος, Αθανάσιος (1910). Εθνολογική στατιστική των βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου. Αθήναι.
