Долно Христос

Долно Христос
Долно Христос; Κάτω Χριστός
	Долно Христос
	Местоположба во областа Долно Христос Местоположба на Долно Христос во Серскиот округ и областа Централна Македонија
	Координати: 41°0.52′N 23°27.27′E / 41.00867°N 23.45450°E
Земја	Грција
Област	Централна Македонија
Округ	Серски
Општина	Сер
Општ. единица	Киспикеси
Надм. вис.	80 м
Население (2021)
• Вкупно	347
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Долно Христос, Христос или Ристос (грчки: Κάτω Χριστός, Като Христос) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Сер на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци.^[2]

Географија

Селото се наоѓа на 7 км северозападно од градот Сер и на 3 км северозападно од Каваклија. Лежи во Серското Поле, недалеку од југозападните падини на планината Шарлија. Низ атарот минува Европскиот пат Е79.

Историја

Во Отоманското Царство

Во минатото селото се нарекувало Долене и се наоѓало понасевер, на планината Шарлија. До средината на XVIII век било чифлик на манастирот „Св. Јован Претеча“, за кое имало султански ферман. Во 1770 г. чифликот е самоволно присвоен од бегот Возникоглу и неговите наследници. Негов последен стопан бил Сулејман-бег. На местото на денешното село имало друг чифлик.^[3]

Во XIX век Христос било чисто македонско село во Серската каза. Според „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ во 1873 г. во Христос (Christos) имало 34 домаќинства сочинети од 98 жители Македонци.^[4]^[5] В 1878 година поп Иван от Христос е затворен в Сяр, защото въвел българския език в богослужението.^[6]

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:

„

Ристос, чифлик на Ада-бег серјанин, на З од Вишен кај пазувите на една вейка от Бродска Планина. Од Сер патот е рамен и фаќа нешто околу 1¹⁄₂ час. Се зборува дека ова село било чифлик на манастирот Маргарит. Куќи 30 само македонски.^[7] Грчка црква „Св. Ѓорѓи“.^[8]

“

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 во Христосъ имало 240 жители Македонци христијани.^[4]^[9]

На почетокот на XX век селото било под врховенството на Бугарската егзархија и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Христос (Hristos) имало 200 Македонци егзархисти и во него работело бугарско основно училиште со 1 учител и 13 ученици.^[10]

Во Грција

За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а по Втората балканска војна во 1913 г. е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година населението броело 137 жители, а во 1920 г. нивниот број се накачил на 171 лице.^[2] Во 1924 г. властите довеле биле сместени грчки колонисти, од кои повеќето биле сместени на 1 км западно. Таа западна населба почнала да се нарекува Долно Христос, а старата Горно Христос. Во 1928 г. се попишани двете населби заедно (како Христос) со вкупно 450 жители,^[2] од кои 285 лица (79 семејства) биле грчки дојденци^[11].

Сè до 1940-тите Горно Христос останало македонско. До 1940 г. кмет на селото бил Тодор Печанов. Таа година броело 370 жители^[2] (54 семејства).

Во 1960-тите жителите на Горно Христос почнале да се иселуваат во Долно Христос. Во 1972 тоа веќе имало само 2 житела, а во 1981 г. се води како напуштено.^[2] Селаните си ги задржале имотите во старата населба и продолжуваат да ги обработуваат.

Според бугарски извори, со повлекувањето на бугарската војска во 1944 г. сите жители на Горно Христос се иселиле во Бугарија и денес нивните потомци живеат во Петрич, Петричко, Пловдив, Кнежа и други.^[3]

Во 1986 г. е изградена црквата „Св. Троица“.^[12]

Месности во Долно Христос преименувани со службен указ на 6 јули 1968 г.
Име	Грчки	Ново име	Грчки	Опис
Капсида^[13]^[14]	Καψίδα	Агона	Άγονα^[15]	ниви^[14] на Ј од Долно Христос;^[13]
Вишен^[13]	Βήσανη	Халасмата	Χαλάσματα^[15]	поранешно село на Шарлија на ИСИ од Долно Христос и на СЗ од Метох^[13]
Престо^[13]	Πρέστο	Птион	Πτύον^[15]	возвишение на Шарлија на З од Долно Христос^[13] (244 м)^[16]
Миш дере^[17] или Мишки дере	Μίσκι Ντερέ	Орајон Рема	Ώραΐον Ρέμα^[15]	дол на Ј от Мелникич

Население

Горно Христос (Христос)

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	370	318	313	2	0	—	—	—

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Долно Христос

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	246	239	388	486	462	470	405	386

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости

Црква „Св. Троица“ од 1986 г.

Наводи

↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 252–253, 268. ISBN 9989-9819-6-5.
↑ ^3,0 ^3,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 23.
↑ ^4,0 ^4,1 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 116–117. ISBN 954-8187-21-3.
↑ Кирил патриарх Български. Българската екзархия в Одринско и Македония след Освободителната война 1877-1878. Том първи, книга първа, стр. 354.
↑ Нарекувајќи ги „бугарски“ под влијание на бугарската пропаганда.
↑ Стрезов, Георги (1891). „Два санджака отъ Источна Македония“ (PDF). Периодическо списание на Българското книжовно дружество въ Средѣцъ. Средѣцъ: Държавна печатница. Година Седма (XXXVI): 840–841.
↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 176. ISBN 954430424X.
↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 198–199.
↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
↑ „Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος“. Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης. Посетено на 18 октомври 2019.
↑ ^13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 ^13,4 ^13,5 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
↑ ^14,0 ^14,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 134.
↑ ^15,0 ^15,1 ^15,2 ^15,3 „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 427. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 146): 1043. 1968. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
↑ Serrai GSGS (Series); 4439. 1st ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. London: War Office. 1944. Архивирано од изворникот на 2024-12-24. Text "610/10395." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University" ignored (help)
↑ Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 150.