Мертатово

Мертатово Ξηρότοπος
Мертатово
Местоположба во областа Мертатово Местоположба на Мертатово во општината Сер и областа Централна Македонија
Координати: 41°12′N 23°33′E / 41.200°N 23.550°E / 41.200; 23.550
Земја	Грција
Област	Централна Македонија
Округ	Серски
Општина	Сер
Општ. единица	Сер
Надм. вис.	&10000000000000720000000720 м
Население (2021)[1]
• Вкупно	106
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Мертатово (познато и како Мертатево или Мертат; грчки: Ξηρότοπος, Ксиротопос; до 1927 г. Μερτάτη, Мертати^[2]) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Сер на Серскиот округ, Грција. Населението брои 106 жители (2021) и до денес е целосно населено со Македонци.^[3]

Селото се наоѓа во јужните падини на планината Шарлија, на 15 км северно од градот Сер, во долината на реката Серовица, на надморска височина од 720 м.^[3]

Во XIX век Мертатово бил македонско село во Серската каза на Серскиот Санџак. Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. во Мертат (Mertate) имало 68 домаќинства и 230 жители Македонци.^[4][5]

Според Стефан Верковиќ во 1889 г. во селото имало 95 македонски домаќинства.^[4][6] Тој пишува за Мертатово:

Во 1891 година Георги Стрезов за селото напишал:

На почетокот на XX век целото население на Мертатово било под врховенството на Цариградската патријаршија, но по Илинденското востание на почетокот од 1904 г. прешло под врховенството на Бугарската егзархија.^[9] Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 г., во селото Мертатово имало 500 жители, сите Македонци.^[4][10] По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Мертатово имало 680 Македонци под врховенство на егзархијата и во селото работело бугарско училиште.^[4][11]

Во Првата балканска војна, 1 лице од селото се вклучило во Македонско-одринските доброволни чети.^[12]

За време на Првата балканска војна селото е окупирано од Бугарија, но по Втората балканска војна во 1913 г. е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година селото броело 331 жител, кои поради војните во 1920 г. се намалиле на 243 лица.^[3]

Под притисок од грчките власти, 70 Македонци принудно биле иселени во Бугарија. Во селото никогаш не биле сместена бегалци, така што останало чисто македонско.^[3] Во 1927 година, името на селото било променето во Ксиротопос (Ξηρότοπος), во превод „суво место“.^[2]

Селото прилично настрадало за време на Граѓанската војна (1946 - 1949), кога населението се повлекло во полските села.^[3] Исто така неколку семејства побегнале во внатрешноста на Пиринска Македонија и Бугарија (во Свети Врач, Атолово и Асеновград).^[13]

Населението произведува компири, жито и други земјоделски производи, а внимание му се посветува и на сточарството.^[3]

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Во 1920 година, селото станало самостојна општина. Општината Мертатово била приклучена во општината Сер во 1947 година.^[3]

Селото припаѓа на општинската единица Сер со седиште во истоимениот град, која припаѓа на поголемата општина Сер, во округот Сер. Воедно, селото е дел од општинскиот оддел Сер, во кој е влегуваат истоимениот град и селата Заба и Метох.

Родени во Мертатово

• Никола Димитров (1891 - ?) — борец во Македонско-одринските доброволни чети, во четата на Стефан Чавдаров, III чета на XV Штипска дружина^[14]

1. ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
2. ↑ ^{2,0 2,1} „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 22 март 2024.
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6} Симовски, Тодор (1998). Населените места во Егејска Македонија : географски, етнички и стопански одлики. II дел. Скопје: Институт за национална историја. стр. 260–261.
4. ↑ ^{4,0 4,1 4,2 4,3} Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
5. ↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 116–117. ISBN 954-8187-21-3.
6. ↑ Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 228–229.
7. ↑ Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 62.
8. ↑ Стрезов, Г. Два санджака от Източна Македония. Периодично списание на Българското книжовно дружество в Средец, кн.XXXVII-XXXVIII, 1891, стр. 837.
9. ↑ Силяновъ, Христо (1943). Освободителнитѣ борби на Македония (PDF). II. Следъ Илинденското възстание. София: Издание на Илинденската Организация. стр. 126.
10. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 176. ISBN 954430424X.
11. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 198–199.
12. ↑ Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 224 и 863. ISBN 954-9800-52-0.
13. ↑ Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 23.
14. ↑ Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 224. ISBN 954-9800-52-0.