Дидје Дешан
Дидје Клод Дешан (француски: Didier Claude Deschamps; роден на 15 октомври 1968, во Бајона) — француски фудбалски тренер и поранешен играч од средниот ред. Моментално е селектор на француската репрезентација. Како фудбалер, тој освоил три титули во француското првенство (од кои едната била одземена) и една во Лигата на шампионите со Олимпик Марсеј, потоа три титули во италијанското првенство, еден во Купот на Италија, два Суперкупа на Италија, една титула во Лигата на шампиони, еден Интерконтинентален куп и еден Суперкуп на УЕФА со Јувентус и еден ФА куп со Челси. Тој, исто така, бил прогласен за најдобар француски фудбалер од France Football за 1996 година. Во улога на тренер, тој го освоил Лига купот на Франција со Монако и уште три други Лига купови, една првенствена титула и два Суперкупа на Франција со Олимпик Марсеј. Тој, исто така, го водел Јувентус во Серија Б 2006-2007, постигнувајќи промоција во Серија А и математички го осигурал првото место во првенството.[1] Како светски шампион во 1998 и европски во 2000 со француската репрезентација, и во двата случаи како капитен, во 2012 година Дешан бил назначен за селектор на репрезентацијата и во ова својство ги предводел „триколорите“ до второто место на Европското првенство 2016 и до победата на Светското првенство 2018 — станувајќи на тој начин, заедно со Марио Загало и Франц Бекенбауер, еден од единствените тројца луѓе во светот на фудбалот што триумфирале на Светско првенство и како играчи и како тренери — и на УЕФА Лигата на нации во 2020-2021. БиографијаРоден во Бајона, Баскија област во јужна Франција,[2][3] денес живее во Кап д'Ај. Тој е прв братучед на поранешната тенисерка Натали Тозија.[4] Во 2004 година, бил избран од Пеле во најдобрите 125 живи играчи на сите времиња. Технички карактеристикиИграчДефанзивен играч за врска со голем карактер и темперамент,[2] што произлегува, според самиот Дешан, од неговото гранично потекло - „јас сум баскиец [...] и ја имам тврдоглавоста на мојот народ. Кога ќе ставиме нешто во главата, сакаме да дојдеме до целта“ -,[2] толку многу што бил споредуван со поранешниот играч на Јувентус Џузепе Фурино веднаш по неговото пристигнување во Торино.[2][3] Тој бил левак, со перфектна тактичката трудољубивост и брзината на движење што му овозможиле да биде многу ефикасен во фазата на одземање на топката, особено со навремени лизгачки стартови;[2] обдарен со одлична основна техника, која пак му овозможува да биде играчот кој ги започнува акциите и ако често знаел и да се понуди себеси напред, каде сепак неговата дефанзивна природа го довела до тоа повеќе да додава за неговите соиграчи отколку да се обиде самиот тој да ја погоди мрежата.[2] ТренерТој претпочита да користи модули засновани на одбрана со четири играчи, како што се 4-4-2, 4-3-3 или 4-2-3-1, каде карактеристично за сите нив е максималното искористување на страничните позиции.[5] Клупска кариераПочетоците во НантПо кратка проба во рагбито, тој почнал да игра фудбал во неговиот роден град, за екипата на Авирон Бајона, додека учел основно училиште. На 15-годишна возраст, додека играл во Лига д'Аквитанија, бил забележан од скаутите на Нант, со кој потпишал договор во април 1983 година. Потребни му биле само две години во младинскиот сектор на Нант, препознатлив како еден од најдобрите во Франција, за да го докаже својот талент. Тој бил промовиран во првиот тим во 1985 година и на 27 септември, на седумнаесетгодишна возраст, го направил своето деби во најсилната дивизија на Франција во победата на гостувањето кај Брест. Четирите сезони поминати во Нант биле одлучувачки за развојот на неговата кариера: тој не освоил трофеи, поради тоа што клубот од Западна Франција бил екипа од средината на табелата во тоа време, но Дешан созреал многу и собрал значително искуство, играјќи 111 натпревари во лигата. Понатаму, за време на неговата последна сезона во жолто-зелениот дрес, тој бил повикан за првпат во француската репрезентација чиј селектор бил Мишел Платини. Олимпик Марсеј и БордоВо 1989 година се преселил во Олимпик Марсеј за 17 милиони франци.[6] За време на неговата прва сезона во клубот од Јужна Франција, тој честопати останувал на клупата: одиграл само 17 натпревари, со еден постигнат гол на неговата сметка (во 35-тото коло од првенството во победата со 3-1 на домашен терен над Мулуз), од кои во повеќето се појавил во самиот тек на натпреварите влегувајќи како замена од клупата. Како и да е, тој бил избран за откровение на годината од France Football и ја освоил својата прва првенствена титула, и покрај тоа што претрпел проблеми со адаптацијата во клубот. На крајот на сезоната, исто така, за да не го загрози своето место во репрезентацијата, тој прифатил да отиде на позајмица во Бордо.[6] Сезоната играна со жирондинците е одлучувачка за неговата кариера: тој имал можност да игра редовно, така што на крајот од сезоната, откако одиграл 29 натпревари, во летото 1991 година можел да се врати во клубот чии претседател бил Бернар Тапи. Првично, Тапи сакал да го искористи Дешан како пион во евентуалната размената со Париз Сен Жермен со кои Олимпик бил во преговори за доведување на Жослен Англома во своите редови, но младиот играч од средниот ред бил цврсто против такво нешто; на крајот тој останува во Марсеј и, навистина, станува важен шраф во тимот. Во сезоната 1991-1992 Дешан одиграл 36 првенствени натпревари, постигнал 4 гола и ја освоил својата втора национална титула, но првата како протагонист. Сезоната 1992-1993 била онаа на славата. Тој го освоил своето трето француско првенство и второ по ред, иако последователно одземено по аферата Валенсиен-Oлимпик Марсеј, но пред сè, на 26 мај 1993 година, тој и целиот Олимпик Марсеј влегле во историјата на францускиот фудбал со освојувањето на нивната прва континентална титула, Лигата на шампионите: во финалето во Минхен, иако сметани за аутсајдери во пресрет на истото, фудбалерите на Марсеј го поразиле со 1-0 Милан на Фабио Капело, и со тоа Дешан, како капитен на тимот, бил почестен да го подигне пехарот кон небото.[3][7] Олимпик Марсеј станал првиот трансалпски клуб кој бил европски шампион.[7] Во следната сезона, 1993-1994, тој одиграл 34 натпревари во првенството во кое клубот завршил на второто место. Сепак, на крајот на сезоната, француската федерација, откако ја утврдила вмешаноста на Тапи во организирањето на сканадалот со поткуп во натпреварот Валенсиен-Oлимпик Марсеј, автоматски го деградирала тимот во Дивисион 2:[8] оваа ситуација, во комбинација со желбата да се натпреварува во поконкурентно првенство, го натерала Дешан да ги напушти Марсеј и Франција. ЈувентусВо април 1994 година, Јувентус, антиципирајќи ги идните настани, го блокирал Дешан кој по истекот на договорот би можел да биде привлечен од Олимпик Марсеј, но според параметрите на УЕФА кои важеле во ерата пред воведувањето на Босман правилото, на пазарот за слободните играчи на кои им истекува договорот требало да се плати компензација од околу три и пол милијарди лири;[9] следниот месец, играчот од средниот ред родум од Бајона официјално потпишал со италијанскиот клуб.[10][11] Новиот Јувентус во кој доаѓа Дешан, има за цел да го врати скудетото во своите витрини кое не го освојувале цели девет години и затоа клубот штотуку се променил многу, како меѓу играчите на теренот така и на клупата каде тренерската палка ја презел Марчело Липи. Дебитирал за Јувенус на 31 август 1994, во натпреварот против Кјево Верона во второто коло на Купот на Италија. Авантурата на французинот во црно-белиот дрес не започнала најдобро: во октомври му била оперирана левата ахилова тетива и така останал далеку од терените речиси половина сезона.[12] Откако ќе се опорави, тој веднаш станал незаменлив, формирајќи со другиот новајлија Пауло Соуса дуо во средниот ред со високи перформанси, што го води тимот од Торино до освојувањето на Серија А и Купот на Италија,[13][14] како и да се пласира во финалето на Купот на УЕФА каде загубиле од Парма.[15] Одличен во извршувањето на пресинг низ целиот терен, притоа подготвен и за извршување на тактички замисли, тој веднаш бил високо ценет од страна на тренерот Липи заради неговата флексибилност, пожртвуван дух и тактичка интелигенција. Tренерот му ги препушта клучевите од средниот ред на Јувентус за следната сезона во која клубот е на маргините на борбата за скудетото; Милан веќе на почетокот направил голема бодовна предност во однос на пиемонтезите, кои и покрај обидот да се приближат во завршницата од сезоната, ќе го затворат првенството на второто место. Приказната е различна во Лигата на шампионите: Дешан е стожерот на тимот кој, возбудливото патешествие во ова издание на турнирот го затворил на 22 мај 1996 година, со победата над Ајакс во финалето одиграно на Олимпико.[16] На тој начин, и Јувентус и францускиот играч од средниот ред стигнале до својата втора титула во најсилното европско клупско фудбалско натпреварување (Дешан бил шампион и со Марсеј три години порано).[3] Претходно, во текот на сезоната Дешан освоил уште еден трофеј со Јувентус, откако клубот бил победник на Суперкупот на Италија.[17] Тој бил протагонист и во сезоната 1996-1997, полна со трофеи за французинот и неговите другари од соблекувалната. На 27 ноември 1996 година, победувајќи го аргентинскиот Ривер Плејт во Токио, тој го освоил Интерконтиненталниот куп.[18] На 6 февруари 1997 година, откако го победиле Париз Сен Жермен во двомечот (1-6 на гости и 3-1 дома), тој го кренал и трофејот од Суперкупот на УЕФА.[19] Во првенството придонесува, со 26 настапи и 1 гол (во победата 1-4 против Удинезе),[20] за освојувањето на скудетото во сезоната на стогодишнината на клубот од Торино, а исто така помогнал неговиот клуб да стигне до финалето на Лигата на шампионите каде што бил поразен од Борусија Дортмунд.[21] Во следната сезона, тој го освоил своето трето скудето, второ последователно со бјанконерите и вториот суперкуп; учествувал и во третото последователно финале на Лигата на шампионите, негово петто финале во европските натпреварувања во шест години,[22] загубено од Реал Мадрид. Сезоната 1998-1999 била разочарувачка и за Јувентус и за играчот: резултатите не биле истите како во претходните сезони, и тоа го натерало Липи се почесто да прави промени во составот, вклучувајќи го и изоставувањето на Дешан од почетните единаесет.[23] Односите меѓу двајцата се влошиле, како и со останатиот дел од соблекувалната, што кулминирало со тежок судир меѓу тренерот од Вијареџо и францускиот играч за врска во пресрет на домашниот натпревар против Парма.[23][24][25] Кон крајот на сезоната, неговата единствена без успех во Торино, тој изразил желба да замине од Јувентус, сметајќи дека неговото искуство во клубот е веќе исцрпено.[26] По пет сезони го соблекол црно-белиот дрес, забележувајќи 4 гола во 178 вкупни настапи, освојувајќи сè: 3 скудета, 1 Куп на Италија, 1 Лига на шампиони, 1 Интерконтинентален куп, 1 Суперкуп на УЕФА и 2 Суперкупа на Италија. Последните години од кариерата со Челси и ВаленсијаНа 21 јуни 1999 година, тој склучил договор со Челси, чиј тренер бил неговиот пријател и поранешен соиграч во Јувентус, Џанлука Вијали;[27] во Лондон тој го пронашол и Марсел Десаи, негов близок пријател и соиграч од репрезентацијата. Во дресот на „сините“ одиграл 27 натпревари, постигнувајќи еден гол против Херта во Лигата на шампионите,[28] и во својата богата ризница на трофеи го додал и пехарот од ФА Купот.[29] Сепак, тој не успеал да се прилагоди на англискиот фудбал, па на крајот од сезоната се преселил во Валенсија за сума од приближно 2,7 милиони фунти.[30] Сепак, ниту искуството во Шпанија не било среќно: во Валенсија, чиј тренер бил Ектор Купер, тој одиграл само 8 натпревари поради бројните повреди, исто така, останувајќи на клупата во поразот на пенали од Бајерн Минхен во неговото петто финале во кариерата во Лигата на шампионите одиграно на Сан Сиро. Репрезентативна кариераТој бил повикан за првпат во француската репрезентација од селекторот Мишел Платини во 1989 година, а дебитирал на 20-годишна возраст на 29 април против Југославија во натпревар од квалификациите за Светското првенство 1990, заменувајќи го Даниел Ксуереб.[31] Својата репрезентативна кариера, Дешан ја започнал во многу лоши време кога репрезентацијата минува низ најтемните периоди од своето постоење: најпрвин „триколорите“ не успеале да се квалификуваат за Мундијалот 1990 во Италија, потоа да бидат елиминирани уште во групната фаза на Европското првенство 1992 без ниту една победа,[32] и конечно не успеале да освојат билет за Светското првенство 1994. Со доаѓањето на Еме Жаке на селекторската функција, започнал процес на обнова на репрезентацијата пред почетокот на Европското првенство 1996, а со тоа се менуваат работите и за репрезентацијата и за играчот од средниот ред од Бајона. На почетокот капитен на репрезентацијата требало да остане Ерик Кантона, но тој завршил засекогаш со репрезентацијата, откако во јануари 1995 година додека играл за својот клуб Манчестер Јунајтед удрил навивач кој го навредувал додека излегувал од теренот по што му била изречена деветмесечната суспензија. Поради тоа селекторот морал да тргне во голема реконструкција на екипата. Па така, постарите играчи како Кантона, Жан-Пјер Папен и Давид Жинола морале да ги отстапат своите места во репрезентацијата на младите ѕвезди предводени од Зинедин Зидан, кои што подоцна ќе ја формираат таканаречената златна генерација. Во исто време пак, заради искуството кое веќе го имал Дешан ја добил одговорноста од селекторот Жаке да ја носи капитенската лента на триколорите. За првпат капитенската лента на својата рака, Дешан ја носел против репрезентацијата на Германија, во пријателски натпревар одигран на 1 јуни 1996 година.[33] Моментално ги покажува својте лидерски способности и ја предводи својата земја до полуфиналето на Европското првенство 1996 во Англија, најголемиот фудбалски успех на французите во последните десет години.[32] Во 1998 година, сега како капитен и „сенатор“ во соблекувалната,[34] ја води својата репрезентација до титулата на Светското првенство 1998, нивна прва светска титула.[34] На првенството на кое токму французите биле домаќини, Дешан бил многу важна алка во играта на својата репрезентација носејќе смиреност и спокојство во организацијата на играта на својата репрезентација од првиот натпревар па сè до финалето во кое триколорите го уништиле бранителот на титулата Бразил со 3-0. Со ова Франција станува доминантна сила во фудбал, а потврдата за тоа стигнала две години подоцна: Франција е победник на Европското првенство 2000, а Дешан кој се уште е капитен на репрезентацијата го подигнал и овој трофеј, за да станат само втората репрезентација, по Западна Германија во 1974 година, која истовремено во своите витрини ги држела двата најважни репрезентативни трофеи оној на Светското првенство и Купот Анри Делоне.[35] За време на полуфиналето против Португалија, тој го достигнал својот стотти настап во дресо со националниот грб, станувајќи притоа првиот француски играч кој некогаш ја поминал оваа бројка.[36][37] На 2 септември 2000 година, го одиграл својот последен натпревар за репрезентацијата на Стад де Франс против Англија; натпреварот завршил 1-1, а тој бил заменет во 59-тата минута од Патрик Виера.[38] Се збогувал од репрезентацијата со 103 настапи и 4 гола. Хронологија на репрезентативните настапи
Тренерска кариераПо завршувањето на играчката кариера Дешан започнал со тренерска работа. Прв клуб кој го водел бил Монако. Веќе во 2003 година бил прогласен за тренер на годината во Франција. Својот прв трофеј како тренер го освојува во 2003 година триумфирајќи го францускиот Лига куп, а во 2004 година со екипата во која немало многу познати имиња стигнува до финалето на Лигата на шампионите каде Монако бил поразен од португалскиот Порто со 3-0. Во 2005 година го напуштил клубот. По кратка пауза без работа во 2006 година Дешан се фатил за многу тешка работа, да ја врати својата некогашна екипа Јувентус во самиот врв, откако овој поради скандали бил исфрлен во понизок ранг во италијанскиот фудбал. Од почетокот не му тргнало најдобро, бидејќи Јувентус рано бил елиминиран од Купот на Италија, а потоа во првенството се мачеле со воено настроените екипи од југот. Но, набрзо Јувентус почнал да победува и да се качува кон врвот во Серија Б, а на крајот завршува како прв и Дешпам уште еднаш успева во својата мисија (враќајќи го клубот во првата лига). На 5 мај 2009 Дешан бил назначен за тренер на Олимпик Марсеј и веќе во првата сезона на клубот му ја носи титулата првак на Франција после 18 години чекање. По завршувањето на Евро 2012 Дешан бил назначен за нов селектор на француската репрезентација. Неа ја одвел до финалето на Евро 2016 на домашен терен, каде биле поразени од Португалија со 1-0 по продолженија. Титули
Наводи
Надворешни врски
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Portal di Ensiklopedia Dunia
