Іван Станіслававіч Тэртэль , або Церцель (нар. 8 верасня 1966 Прывалкі , Гродзенскі раён , Гродзенская вобласць , БССР ) — старшыня Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь (з 2020), старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю Беларусі (2020). Генерал-лейтэнант (2020)[ 1]
Нарадзіўся ў каталіцкай сям’і Станіслава Янавіча, які працаваў кінамеханікам, і Анастазіі Казіміраўны, якая працавала загадчыцай клуба[ 2]
Вучыўся ў сярэдняй школе ў Прывалках, потым у Друскеніках . У 1989 годзе скончыў Разанскае вышэйшае паветрана-дэсантнае каманднае вучылішча , у 1994 годзе — Інстытут нацыянальнай бяспекі КДБ Рэспублікі Беларусь , у 1996 годзе — Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт , у 2017 годзе — Акадэмію кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь . У 1993—2007 гадах праходзіў службу ў органах пагранічнай службы . З лістапада 2008 года — намеснік старшыні Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь . Генерал-маёр (2010).
Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 203 ад 4 чэрвеня 2020 года прызначаны старшынёй Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь . У час яго кіравання гэтае ведамства стала больш шырока займацца палітычнымі справамі, была ініцыявана крымінальная справа супраць былога кіраўніка Белгазпрамбанка і імавернага кандыдата ў прэзідэнты Віктара Бабарыкі [ 2]
3 верасня 2020 года Аляксандр Лукашэнка прызначыў Івана Тэртэля старшынёй Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь [ 3]
У студзені 2021 года Ігар Макар, былы намеснік камандзіра баявой групы падраздзялення па барацьбе з тэрарызмам МУС «Алмаз », заявіў, што Тэртэль быў адным з распрацоўшчыкаў плана замаху на Паўла Шарамета , які адбыўся ў 2016 годзе[ 4]
Іван Тэртэль неаднаразова станавіўся суб’ектам забароны на паездкі і замарожвання актываў Еўрапейскім Саюзам як частка Чорнага спісу Еўрасаюза : пасля прэзідэнцкіх выбараў 2010 года як намеснік старшыні КДБ [ 5] Еўрапейскага савета ад 15 кастрычніка 2012 года, у якасці намесніка старшыні Тэртэль быў «адказны за рэпрэсіі КДБ супраць грамадзянскай супольнасці і дэмакратычнай апазіцыі »[ 6] [ 7] [ 8]
31 жніўня 2020 года Іван Тэртэль быў уключаны ў спіс асоб, на якіх накладзена бестэрміновая забарона на ўезд у Латвію , пяцігадовая забарона на ўезд у Эстонію і забарона на ўезд у Літву ў сувязі з тым, што «сваімі дзеяннямі ён арганізаваў і падтрымаў фальсіфікацыю прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня і наступнае гвалтоўнае задушэнне мірных пратэстаў » [ 9]
6 лістапада 2020 года быў зноўку дададзены ў спіс беларускіх чыноўнікаў, якім забаронены ўезд на тэрыторыю ЕС [ 10] КДБ і экс-старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю адказны за кампанію рэпрэсій і запалохванняў дзяржаўнага апарату пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года , у прыватнасці, адвольныя арышты і жорсткае абыходжанне з мірнымі дэманстрантамі, у тым ліку катаванні, а таксама запалохванне і гвалт у дачыненні да журналістаў[ 11] Вялікабрытанія [ 12] Канада [ 13] Швейцарыя [ 14] [ 15] ЕС далучыліся Албанія , Ісландыя , Ліхтэнштэйн , Нарвегія , Паўночная Македонія , Чарнагорыя [ 16]
Таксама Тэртэль з 2021 года знаходзіцца ў санкцыйным спісе спецыяльна прызначаных грамадзян і заблакіраваных асоб ЗША [ 17] [ 18]
У сакавіку 2022 года ён трапіў пад санкцыі Японіі [ 19] [ 20] Украіны [ 21]
Сын Міраслаў вучыўся на факультэце міжнародных адносін БДУ [ 2]
Брат — Юрый Станіслававіч Тэртэль (нар. 1967) — начальнік Дзяржаўнай інспекцыі аховы жывёльнага і расліннага свету пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь , раней — камандзір Асобнай службы актыўных мерапрыемстваў (АСАМ)[ 2]
Прозвішча паходзіць ад балцка-літоўскага імя тыпу Tertelis . Таго ж паходжання сучаснае літоўскае прозвішча Tertelis , літоўскі тапонім Terteliai Tert- літоўскае адыменнае прозвішча Tertenis , з утваральнікам -el - імя Vertelis , ад якога сучаснае літоўскае прозвішча, тапонім Верцялішкі . [крыніца?
Узнагароджаны ордэнамі «За службу Радзіме » III (2012) і II ступені, медалём «За адзнаку ў ахове дзяржаўнай мяжы » (2001).
Старшыня Прэзідыум Члены
