Вртолом

Вртолом Άγιος Βαρθολομαίος
Вртолом
Местоположба во областа Вртолом Местоположба на Вртолом во општината Лерин и областа Западна Македонија
Координати: 40°45.65′N 21°31.66′E / 40.76083°N 21.52767°E / 40.76083; 21.52767
Земја	Грција
Област	Западна Македонија
Округ	Лерин
Општина	Лерин
Општ. единица	Кучковени
Надм. вис.	&10000000000000670000000670 м
Население (2011)[1]
• Вкупно	172
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Вртолом (грчки: Άγιος Βαρθολομαίος, Агиос Вартоломеос; до 1928 г. Βαρθολομαίος, Вартоломеос^[2], до 1926 г. Βαρθολώμ, Вартолом^[3]) — село во Леринско, Егејска Македонија, денес во општината Лерин на Леринскиот округ во Западна Македонија, Грција. Населението брои 172 жители (2011).

Селото е наречено според празникот Вртолом во чест на Свети Вартоломеј, кое подоцна е преосмислено според поимите врти и лом, поради врнежите што се случувале на тој ден.

Селото се наоѓа 9 км источно од Лерин и 5 км источно од Кучковени, во јужниот дел на Леринското Поле, на надморска височина од 670 м.^[4]

Според Тодор Симовски, селото било исклучиво македонско сè до почетокот на XIX век, кога месното население било истерано од Албанци муслимани, кои потоа им ги презеле имотите.^[4]

Во 1848 г. рускиот славист Виктор Григорович го опишал Вртолом како македонско^[5] село.^[6] Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Вртолом (Vrtolom) е село во Леринската каза со 300 домаќинства, од кои 540 жители Македонци^[7] и 500 жители муслимани.^[8] Според Стефан Верковиќ во 1889 г. во селото имало 125 македонски и 80 муслимански домаќинства,^[9] но Симовски смета дека Верковиќ е во грешка, бидејќи во ова време населението веќе било целосно албанско.^[4]

На почетокот на XX век Вртолом е заведено како чисто албанско село во Леринската каза. Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. селото имало 360 жители, сите Албанци муслимани.^[10]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Вртолом се води како чисто албанско село во Леринската каза на Битолскиот санџак со 60 куќи.^[11]

Со Букурешкиот договор во 1913 г. селото е припоено кон грчката држава, кога имало 434 жители.^[4] Според пописот од 1920 г., во Вртолом живееле 487 жители, но со Лозанскиот договор од 1924 г., но и пред него, целото население, како муслиманско, е преселено во Турција и на негово место се доведени грчки доселеници од Источна Тракија и Кавказ.^[12] Во 1928 г. Вртолом е преименуван во Агиос Вартоломеос.^[13] Истата 1928 г. селото е евидентирано како чисто доселеничко, со 353 жители (94 семејства).^[14]

Со истражувањето спроведено во 1993 г. утврдено е дека селото е чисто „бегалско“, а понтискиот грчки во него е слабо зачуван.^[15]

Во селото има повеќе цркви:^[16]

• „Свети Вартоломеј“ (главна)
• „Света Петка“
• „Свети Вартоломеј“ (друга со исто име)
• „Свети Архангел Михаил“
• „Вознесение Христово“

Со текот на децениите, селото покажува намалување на населението, што претежно се должи на иселувањето во големите градски центри и преселбата во странство.^[4] Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Селото припаѓа на општинската единица Кучковени со седиште во истоименото село, која припаѓа на поголемата општина Лерин, во округот Лерин. Воедно, селото е дел од општинскиот оддел Вртолом, каде спаѓа и селото Станица Баница.

Главни производи на населението се житото и тутунот.^[4]