គណៈកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិក

គណៈកម្មាធិការជាតិ​អូឡាំពិក (អង់គ្លេស: National Olympic Committees) ហៅកាត់ថា NOCs គឺជាស្ថាប័នតំនាងអោយប្រទេសជាតិនីមួយៗ​នៅក្នុងអូឡាំពិក​ពិភពលោក។ វាស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រង​របស់គណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកអន្តរជាតិ និងមានទំនួលខុសត្រូវ​ក្នុងការរៀបចំ​ប្រទេសរបស់ខ្លួន ក្នុងការចូលរួមកីឡាអូឡាំពិក។ ស្ថាប័នទាំងនេះ​មានលទ្ឋភាព​ឧទ្ទេសនាម​ក្រុងដែលស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសខ្លួន​អោយធ្វើជាបេក្ខជនក្នុងការជ្រើសរើស​ធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះកីឡាអូឡាំពិកនាពេលអនាគត។ NOCs ក៏មាននាទី​ជំរុញ​និងលើកស្ទួយ​កីឡាករ បណ្ដុះបណ្ដាលគ្រូបង្វឹកនិងមន្ត្រីកីឡា ទៅតាមស្ដង់ដារជាតិរបស់ប្រទេសពួកគេ។

គិតត្រឹមឆ្នាំ 2023 មានគណៈកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិកចំនួន 206។ ទាំងនេះរួមមានរដ្ឋជាសមាជិកនីមួយៗនៃ 193 របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ រដ្ឋអ្នកសង្កេតការណ៍អង្គការសហប្រជាជាតិមួយ (ប៉ាឡេស្ទីន) និងរដ្ឋពីរដែលមិនមានការទទួលស្គាល់ពីអង្គការសហប្រជាជាតិ (កូសូវ៉ូនិង តៃវ៉ាន់) និងរដ្ឋដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធមួយទៀតរបស់ប្រទេស នូវែលហ្សេឡង់ (កោះឃុក)។

ផ្នែកនេះរាយបញ្ជីបច្ចុប្បន្ន:

• គណៈកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិកចំនួន 206 ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកអន្តរជាតិ ហើយជាសមាជិកនៃសមាគមគណៈកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិកផងដែរ។
• គណៈកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិកចំនួន 7 ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយសមាគមអូឡាំពិកទ្វីបរបស់ពួកគេ ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកអន្តរជាតិ (ទ្រេត)។

សមាជិក ANOC គឺមានសិទ្ធិចូលលេងកីឡាអូឡាំពិក។ គណៈកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិកមួយចំនួនដែលជាសមាជិកនៃសមាគមអូឡាំពិកទ្វីប ប៉ុន្តែមិនមែនជាសមាជិក ANOC ប្រកួតប្រជែងក្នុងការប្រកួតកម្រិតទ្វីប និងកម្រិតអនុតំបន់។ ទោះ យ៉ាងណាក៏ដោយ គណៈកម្មាធិការទាំងនេះ មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលរួមក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកទេ។

សមាគមអូឡាំពិកទ្វីបទាំងប្រាំគឺមានដូចជា:

• ទ្វីបអាហ្វ្រិក – សមាគមនៃគណៈកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិកអាហ្វ្រិក (ANOCA)
• ទ្វីបអាមេរិក – អង្គការកីឡាប៉ានអាមេរិក (PASO)
• ទ្វីបអាស៊ី – ក្រុមប្រឹក្សាអូឡាំពិកអាស៊ី (OCA)
• ទ្វីបអ៊ីរ៉ុប – គណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកអឺរ៉ុប (EOC)
• ទ្វីបអូសេអានី – គណៈកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិកអូសេអានី (ONOC)

IOC ដំណើរការកីឡាអូឡាំពិករដូវក្តៅ និងកីឡាអូឡាំពិករដូវរងា ជាការប្រកួតដែល NOCs ទទួលស្គាល់ដោយ IOC ទាំងអស់អាចចូលរួមបាន។ ទ្វីបនីមួយៗក៏ដំណើរការជើងឯកផ្ទាល់ខ្លួនសម្រាប់សមាជិករបស់ពួកគេផងដែរ។:^{[ត្រូវការអំណះអំណាង]}

• ANOCA – កីឡាអាហ្វ្រិក
• PASO – Pan American Games and Pan American Winter Games
• OCA – កីឡាអាស៊ី and Asian Winter Games
• EOC – កីឡាអ៊ឺរ៉ុប
• ONOC – កីឡាហ្គេមប៉ាស៊ីហ្វិក

មកទល់នឹងឆ្នាំ២០០៨ NOCs មានចំនួន ២០៥ តំនាងរដ្ឋអធិបតេយ្យនានា និងតំបន់ភូមិសាស្ត្រនានា។ រដ្ឋជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិទាំង១៩២ និងដែនដី១៣ដូចខាងក្រោម មានគណកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិករៀងៗខ្លួន៖

• តៃវ៉ាន់ (សាធារណរដ្ឋចិន) ត្រូវបានដាក់ឈ្មោះជា ចិនតៃប៉ិ ដោយ IOC
• ដែនដីប៉ាឡេស្ទីន ត្រូវបានដាក់ឈ្មោះជា ប៉ាឡេស្ទីន ដោយ IOC
• ដែនដីទាំង៤របស់សហរដ្ឋអាមេរិក៖ សាម៉ូវអាមេរិក ហ្គាំ ព័រតូរីកូ និង កំរងកោះវឺជីនសហរដ្ឋ(ត្រូវបានដាក់ឈ្មោះត្រឹម កំរងកោះវឺជីន ដោយ IOC)
• ដែនដីឯនាយសមុទ្រទាំង៣របស់ចក្រភពអង់គ្លេស៖ ប៊ែរមូដា កំរងកោះវឺជីនអង់គ្លេស និង កំរងកោះខេយមែន
• ប្រទេសចំនុះទាំង២នៃព្រះរាជាណាចក្រហុល្លង់៖ អារូបា និង អង់ទីយហុល្លង់
• ហុងកុង តំបន់រដ្ឋបាលពិសេសនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន
• កំរងកោះឃុក រដ្ឋចំនុះរបស់ញូហ្សៀលែន

គ្រប់គណកម្មាធិការអូឡាំពិកជាតិទាំងអស់​ជាសមាជិកនៃ សមាគមនៃគណកម្មាធិកាអូឡាំពិកជាតិ ដែលចែកជាសមាគមតូចៗតាមទ្វីបទាំង៥៖

ទ្វីប		សមាគម	NOCs	NOC ចំនាស់ជាងគេ	NOC ក្មេដខ្ចីជាងគេ
	ទ្វីបអាហ្វិក	សមាគមនៃគណកម្មាធិការជាតិអូឡាំពិកអាហ្វ្រិក	53	អេហ្ស៊ីប (1910)	អេរីទ្រា (1999)
	ទ្វីបអាមេរិក	អង្គការកីឡាទ្វីបអាមេរិក	42	សហរដ្ឋអាមេរិក (1894)	ដូមីនីកា (1993) សាំងឃិតស៍និងនេវីស (១៩៩៣) សាំងលូសៀ (១៩៩៣)
	ទ្វីបអាស៊ី	ក្រុមប្រឹក្សាអូឡាំពិកអាស៊ី	44	ជប៉ុន (1912)	ទីម័រខាងកើត (2003)
	ទ្វីបអឺរ៉ុប	គណកម្មាធិការអូឡាំពិកអឺរ៉ុប	49	បារាំង (1894)	ម៉ុងតេនេហ្គ្រោ (2007)
	ទ្វីបអូសេអានី	គណកម្មាធិការជាតិអូសេអានី	17	អូស្ត្រាលី (1895)	ទូវ៉ាលូ (2007)

ខាងក្រោមនេះជាបញ្ជីតាមកាលបរិច្ឆេទ NOCs ទាំង២០៥ ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយ​គណកម្មាធិការអូឡាំពិកអន្តរជាតិ តាំងពីកំនរកំនើតរបស់វានៅឆ្នាំ១៩៨៤។ គណកម្មាធិការភាគច្រើន​ត្រូវបានបង្កើតឡើង​ជាច្រើនឆ្នាំមុន​ពេលមានការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ ហើយមានខ្លះទៀតដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ភ្លាមៗ​បន្ទាប់ពីបង្កើត។ រដ្ឋពីអតីតកាល​ដែលមិនមាននាពេលបច្ចុប្បន្ន (ដូចជា​ សហភាពសូវៀត ឆេកូស្លូវ៉ាគី ជាដើម) មិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទេ។ ជំនួសនោះរដ្ឋបច្ចុប្បន្នដែលក្លាយពីរដ្ឋទាំងនោះត្រូវបានរាប់បញ្ចូល។

គណកម្មាការអូឡាំពិកម៉ាកាវ៖ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៨៧ និង បានព្យាយាមចុះឈ្មោះជាសមាជិក IOC ដែរ តែមិនងត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការទេ។ ហេតុនេះហើយ មិនងមានកីឡាករដែលចូលរួមប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកក្រោមឈ្មោះ "ម៉ាកាវ, ចិន" ទេ។