Гета ў Воўчыне

Гета ў Воўчыне (лета 1941 — верасень 1942) — яўрэйскае гета, месца прымусовага перасялення яўрэяў вёскі Воўчын Камянецкага раёна і бліжэйшых населеных пунктаў падчас Халакосту.

Паводле перапісу 1939 года ў вёсцы Воўчын пражывала 402 прадстаўнікі яўрэйскай нацыянальнасці^[1].

Адразу пасля акупацыі Воўчына нямецкімі войскамі большая частка габрэяў (больш за 100 чалавек) былі адпраўленыя ў гета ў Высокім, дзе іх забілі разам з мясцовымі яўрэямі 2 лістапада 1942 года^[2][3].

Прыкладна праз два месяцы пасля акупацыі немцы, рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, сагналі мясцовых яўрэяў у гета^[4][5]. Гета было абгароджана калючым дротам, але ахоўвалася фармальна. Габрэі маглі выходзіць з гета і мяняць рэчы на прадукты^[4].

Апошніх яўрэяў (больш за 40 чалавек) разам з яўрэямі з гета ў Чарнаўчыцах (350 чалавек) забілі ў канцы кастрычніка (у верасні^[5]) 1942 года на паўночнай ускраіне вёскі, на ўзлеску за Новым Воўчынам (пры Польшчы мястэчка падзялялася на Стары Воўчын, Новы і «аблогу»)^[6]. Асуджаныя людзі, да гэтага часу амаль толькі старыя і дзеці, ішлі да месца расстрэлу пакорліва, не спрабуючы бегчы. Іх падманулі, што будуць перавозіць у іншае гета, і прымусілі пагрузіць сваю маёмасць на сялянскія падводы^[4][7][8][3].

У забойстве ўдзельнічалі немцы і паліцаі. Каля ямы людзей распраналі і расстрэльвалі. Кожнай наступнай групе загадвалі класціся па-над ужо забітых. Ямы засыпалі толькі злёгку, і праз пясок праступала кроў^[4][7].

У 1965 годзе на брацкай магіле ахвяр генацыду яўрэяў быў усталяваны бетонны абеліск^[9][3].

• Г.П. Парафянюк, Р.Я. Смірнова i iнш.. «Памяць. Камянецкi раён». — Мн.: Ураджай, 1997. — 525 с. — ISBN 985-04-0128-1.
• Г.С. Мусевич.. «Народ, который жил среди нас». — Брест, 2009. — 105 с.
• Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
• Свидетельствуют палачи. Уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941—1944 гг. / Составители В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. — 2-е издание. — Мн.: НАРБ, 2010. — 199 с. — ISBN 978-985-6372-67-7.
• Адамушко В. И., Бирюкова О. В., Крюк В. П., Кудрякова Г. А. Справочник о местах принудительного содержания гражданского населения на оккупированной территории Беларуси 1941—1944. — Мн.: Национальный архив Республики Беларусь, Государственный комитет по архивам и делопроизводству Республики Беларусь, 2001. — 158 с. — 2000 экз. — ISBN 985-6372-19-4.