Гета ў Чарнаўчыцах

Гета ў Чарнаўчыцах (лета 1941 — кастрычнік 1943) — яўрэйскае гета, месца прымусовага перасялення яўрэяў вёскі Чарнаўчыцы Брэсцкага раёна і бліжэйшых населеных пунктаў падчас Халакосту.

Перад вайной у вёсцы пражывалі каля 100 яўрэяў — прыкладна 30 сем’яў^[1].

Вёска знаходзілася пад нямецкай акупацыяй з 22 чэрвеня 1941 года да 24 ліпеня 1944 года^[2][3].

Неўзабаве тут было ўтворана гета^[4].

Масавыя забойствы пачаліся ў 1942 годзе. Частка яўрэяў былі вывезены ў гета ў вёсцы Воўчын, дзе 22 верасня (у канцы кастрычніка^[5]) 1942 года ўсіх яўрэяў расстралялі^[6][7]. У тым жа 1942 годзе ў вёсцы Малая Турна былі забітыя каля 200 яўрэяў з блізкіх вёсак, у тым ліку 60 мужчын з Чарнаўчыц^[8][3].

У кастрычніку 1943 года немцы і паліцаі расстралялі апошніх пакінутых габрэяў Чарнаўчыц недалёка ад мястэчка^[1][4][8][3].

Асуджаным людзям загадвалі цалкам распрануцца, спусціцца ў яму і класціся роўнымі шчыльнымі радамі. Пасля гэтага два гестапаўцы расстрэльвалі іх зверху ямы^[9].

У 1965 (1950^[3]) годзе на брацкай магіле пад Воўчынам быў усталяваны абеліск^[7].

Паміж вёскамі Чарнаўчыцы і Малая Турна на месцы масавых шматлікіх расстрэлаў яўрэяў бліжэйшых населеных пунктаў, па ініцыятыве Брэсцкай гарадской яўрэйскай грамадскай арганізацыі «Брыск», усталяваны помнік забітым^[10].

• Г.П. Парафянюк, Р.Я. Смірнова i iнш.. «Памяць. Камянецкi раён». — Мн.: Ураджай, 1997. — 525 с. — ISBN 985-04-0128-1.
• Г.С. Мусевич.. «Народ, который жил среди нас». — Брест, 2009. — 105 с.
• Г.К. Кісялёў (галоўны рэдактар), Л.К. Грышко, А.Л. Петрашкевіч i iнш. (рэдкал.), В.П. Россixiн (укладальнік). «Памяць. Брэсцкi раён». — Минск: «БЕЛТА», 1998. — 574 с. — ISBN 985-6302-13-7.
• Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
• Адамушко В. И., Бирюкова О. В., Крюк В. П., Кудрякова Г. А. Справочник о местах принудительного содержания гражданского населения на оккупированной территории Беларуси 1941—1944. — Мн.: Национальный архив Республики Беларусь, Государственный комитет по архивам и делопроизводству Республики Беларусь, 2001. — 158 с. — 2000 экз. — ISBN 985-6372-19-4.