Гета ў Малечы

Гета ў Малечы (лета — кастрычнік 1941) — яўрэйскае гета, месца прымусовага перасялення яўрэяў вёскі Малеч Бярозаўскага раёна Брэсцкай вобласці і бліжэйшых населеных пунктаў падчас Халакосту.

У чэрвені 1941 года вёска Малеч была захоплена нямецкімі войскамі. Неўзабаве пасля акупацыі немцы, рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, арганізавалі ў мястэчку гета^[1][2].

Нацысты загадалі пазначыць габрэйскія дамы зоркай Давіда, а кожны габрэй быў абавязаны насіць на рукаве белыя стужкі 10 см шырынёй з жоўтай шасціканцовай зоркай^[2].

Для кантролю выканання акупацыйных загадаў яўрэяў прымусілі арганізаваць юдэнрат^[2][3].

Яўрэяў абкладалі паборамі і выкарыстоўвалі на прымусовых работах^[2].

У кастрычніку (лістападзе^[3]) 1941 года немцы пачалі дэпартацыю малецкіх яўрэяў у Бярозу.

Напярэдадні высялення яўрэяў Малеча падзялілі. Бежанцаў з Беластока (каля 200 чалавек^[3]), з мястэчка Шарашова і іншых населеных пунктаў сабралі ў сінагозе. Мясцовых яўрэяў сагналі ў хрысціянскую школу на Пружанскай вуліцы, на краі мястэчка. Гэты падзел быў праведзены акупантамі, каб прадухіліць паніку і супраціў, так як сярод габрэяў-бежанцаў былі сведкі акцый^[2].

На наступны дзень, у нядзелю, габрэяў калонай пагналі ў Бярозу. У гэты дзень былі высланы ўсе вязні гета, акрамя кузняцоў і яўрэяў, пакінутых жыць па-за гета ў суседніх вёсках. На наступны дзень усіх габрэяў-рамеснікаў і габрэяў, якія жылі па-за мястэчка, пад канвоем мясцовай паліцыі таксама адвялі ў Бярозу, дзе ўсе былі забітыя разам з іншымі вязнямі Бярозаўскага гета.

У Малечы на плошчы Свабоды ўсталяваны помнік усім мірным жыхарам вёскі (у тым ліку і габрэям), забітым нацыстамі падчас акупацыі ў 1941—1943 гадах. Памяці ахвярам генацыду яўрэяў каля помніка ўсталяваная асобная дошка.

• Смиловицкий Л. Л. Катастрофа евреев в Белоруссии, 1941—1944. — Тель-Авив: Библиотека Матвея Черного, 2000. — 432 с. — ISBN 9789657094242.
• Адамушко В. И., Бирюкова О. В., Крюк В. П., Кудрякова Г. А. Справочник о местах принудительного содержания гражданского населения на оккупированной территории Беларуси 1941—1944. — Мн.: Национальный архив Республики Беларусь, Государственный комитет по архивам и делопроизводству Республики Беларусь, 2001. — 158 с. — 2000 экз. — ISBN 985-6372-19-4.