Халакост у Віцебскім раёне

За час акупацыі практычна ўсе яўрэі Віцебскага раёна былі забітыя, а нешматлікія выратаваныя ў большасці ваявалі пасля ў партызанскіх атрадах^[1][2].

Яўрэяў у раёне забівалі ў Віцебску^[3], Суражы^[4], Янавічах^[4], Зайцава^[5][4], Малажыне^[4] і ў іншых месцах.

Было створана 3 гета:

• Віцебскае (25 ліпеня 1941 — снежань 1941, закатаваныя і забітыя каля 20 000 чалавек),
• Суражскае (ліпень — 2 жніўня 1941, забітыя каля 1000 чалавек),
• Янавічскае (25 жніўня — 10 верасня 1941, забітыя каля 1600 чалавек).

У Віцебскім раёне 2 чалавекі былі ўдастоены ганаровага звання «Праведнік народаў свету» ад ізраільскага мемарыяльнага інстытута «Яд ва-Шэм» «у знак глыбокай удзячнасці за дапамогу, аказаную яўрэйскаму народу ў гады Другой сусветнай вайны»:

• Барадзіна (Ламаносенка) Тамара — за выратаванне Брускінай Розы ў Віцебску^[6];
• Папяляева Паліна — за выратаванне Зарэцкага Юрыя ў Віцебску^[7].

Назар Калістратавіч Кузьмін і яго жонка Ганна Мінаўна выратавалі Леву Варабейчыка ў вёсцы Машкіна^[8].

Помнікі забітым яўрэям раёна ўстаноўлены ў Віцебску (3 помнікі), Янавічах (4 помнікі) і Суражы.

• А.П. Красоўскi, У.А. Мачульскi, У.I. Мезенцаў i iнш. (рэдкал.), У.I. Мезенцаў (укладальнік). «Памяць. Віцебскi раён». — Мн.: «Мастацкая літаратура», 2004. — 771 с. — ISBN 985-02-0647-0.
• Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
• Свидетельствуют палачи. Уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941—1944 гг. / Составители В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. — 2-е издание. — Мн.: НАРБ, 2010. — 199 с. — ISBN 978-985-6372-67-7.