Халакост у Вілейскім раёне

У пачатку акупацыі ў 1941 годзе ў Вілейскім раёне знаходзіліся 20 000 яўрэяў (уключаючы і тых, якія былі пераселены з заходніх раёнаў Літвы). Да вясны 1943 года ў жывых заставаліся каля 3000 яўрэяў, большасць з якіх выкарыстоўваліся ў якасці рабскай сілы ў армейскіх будаўнічых падраздзяленнях у Красным, а некалькі дзясяткаў спецыялістаў працавалі ў шэрагу майстэрняў. Неўзабаве былі забітыя і гэтыя апошнія габрэі. Такім чынам, за час акупацыі былі забітыя практычна ўсе прадстаўнікі народа, а большасць ацалелых ваявалі пасля ў партызанскіх атрадах[1][2][3].

Самыя масавыя забойствы яўрэяў у Вілейскім раёне адбываліся ў Вілейцы[4], Даўгінаве[5], Ільі[6], Касцяневічах[7], Падбярэззі[7], Сосенцы[7], Рэчках[8], Куранцы[9][10], Хаценчыцах[11], Слабадзе[12].

Немцы, рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, стварылі на тэрыторыі раёна 6 гета:

  • У гета ў Вілейцы (28 чэрвеня 1941 — вясна 1943) былі забітыя каля 1500 габрэяў.
  • У гета ў Даўгінаве (лета 1941 — 5 чэрвеня 1942) былі забітыя каля 3000 габрэяў.
  • У гета ў Ільі (лета 1941 — ліпень 1942) былі забітыя каля 2000 габрэяў.
  • У гета ў Вязыні (да лета 1942[13]) загінула невядомая колькасць чалавек.
  • У гета ў Куранцы (да 9 верасня 1942[14]) загінула прыкладна 1000 чалавек[15][14][15].
  • У гета ў Хаценчыцах (ліпень 1941 — мая 1942[16]) загінула невядомая колькасць чалавек.

У Вілейскім раёне 16 чалавек былі ўдастоены ганаровага звання «Праведнік народаў свету» ад ізраільскага мемарыяльнага інстытута «Яд ва-Шэм» «у знак глыбокай удзячнасці за дапамогу, аказаную яўрэйскаму народу ў гады Другой сусветнай вайны»: Станько Андрэй і Наталля[17], Сафонаў Генадзь[18][19], Владыка Андрэй і Анастасія[20], Гараніны Ганна, Пётр і Фёдар, Кур’яновіч Юльян[21], Кісялёў Мікалай[22], Марцінкевіч Францішак і Кліменціна[23], Валынец Сяргей, Ульяна і Мікалай[24], Жалняровіч Сцяпан[25].

Помнікі забітым яўрэям раёна ўстаноўлены ў Вілейцы (тры помнікі)[26], Даўгінаве, Ільі[27] і Куранцы[7].

Крыніцы

  1. «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 283, 331.
  2. Национальный архив Республики Беларусь (НАРБ). — фонд 4683, опись 3, дело 978, листы 128—139
  3. Чёрная книга 2015, с. 225-226.
  4. «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 425—429.
  5. «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 429—433.
  6. «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 433—436.
  7. а б в г «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 437.
  8. «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 441—442.
  9. «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 437—441.
  10. Свидетельствуют палачи 2010, с. 174.
  11. «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 442.
  12. Холокост на территории СССР 2011, с. 909.
  13. Л. Смиловицкий. Свидетели нацистского геноцида евреев на территории Белоруссии в 1941—1944 гг. Архівавана 30 мая 2012. (Из книги «Катастрофа евреев в Белоруссии, 1941—1944 гг.», Тель-Авив, 2000)
  14. а б «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 274.
  15. а б Холокост на территории СССР 2011, с. 498.
  16. Л. Смиловицкий. Еврейские семейные лагеря и отряды в Белоруссии Архівавана 4 сакавіка 2018.
  17. Яд Вашем. История спасения. Станько Андрей и Наталья. Архівавана 31 сакавіка 2018.
  18. «Памяць. Вілейскi раён» 2003, с. 330—331.
  19. Яд Вашем. История спасения. Сафонов Геннадий. Архівавана 31 сакавіка 2018.
  20. Яд Вашем. История спасения. Владыко Андрей и Анастасия. Архівавана 31 сакавіка 2018.
  21. Яд Вашем. История спасения. Гаранины Анна, Петр и Федор, Курьянович Юлиан. Архівавана 31 сакавіка 2018.
  22. Яд Вашем. История спасения. Николай Киселёв. Архівавана 31 сакавіка 2018.
  23. Яд Вашем. История спасения. Марцинкевич Франтишек и Климентина. Архівавана 31 сакавіка 2018.
  24. Яд Вашем. История спасения. Волынец Сергей, Ульяна и Николай. Архівавана 31 сакавіка 2018.
  25. Яд Вашем. История спасения. Желнерович Степан. Архівавана 31 сакавіка 2018.
  26. Holocaust in Vileika Архівавана 3 мая 2012. (англ.)
  27. Holocaust in Ilay Архівавана 25 снежня 2017. (англ.)

Літаратура

  • Г. К. Кісялёў, Я. А. Iгнатовіч, М. Ц. Кароткi i iнш. (рэдкал.), В. А. Коласава (укладальнік). «Памяць. Вілейскi раён». — Минск: БЕЛТА, 2003. — 704 с. — ISBN 985-6302-56-0.
  • Чёрная книга: о злодейском повсеместном убийстве евреев немецко-фашистскими захватчиками во временно оккупированных районах Советского Союза и в гитлеровских лагерях уничтожения на территории Польши во время войны 1941-1945 гг / Под ред. В. Гроссмана, И. Эренбурга. — М.: ACT: CORPUS, 2015. — 768 с. — ISBN 978-5-17-085233-8.
  • Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
  • Свидетельствуют палачи. Уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941—1944 гг. / Составители В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. — 2-е издание. — Мн.: НАРБ, 2010. — 199 с. — ISBN 978-985-6372-67-7.
Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Portal di Ensiklopedia Dunia

Kembali kehalaman sebelumnya