Гета ў Целяханах

Гета ў Целяханах (ліпень—жнівень 1941) — яўрэйскае гета, месца прымусовага перасялення яўрэяў гарадскога пасёлка Целяханы Івацэвіцкага раёна і бліжэйшых населеных пунктаў падчас Халакосту.

Да пачатку вайны яўрэі складалі амаль палову насельніцтва Целяхан, уключаючы яўрэяў-бежанцаў з Польшчы^[1]. Паселішча было захоплена вермахтам 27 чэрвеня 1941 года. Акупацыя доўжылася да 10 ліпеня 1944 года^[2][3]. З мясцовых габрэяў толькі нешматлікія (у асноўным, моладзь), паспелі сысці на ўсход.

Рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, немцы арганізавалі ў мястэчку гета^[4]. Раніцай 7 (6^[5]) жніўня 1400^[6] (1200^[7]) яўрэяў расстралялі ва ўрочышчы Грэчышча (ля дарогі Целяханы—Выганашчы)^[1][5][6]. Пазней яшчэ 500 чалавек расстраляны на вуліцы Янкі Купалы^[6].

Усяго ў Целяханах былі забітыя каля 2000 (больш за 1200^[5]) прадстаўнікоў нацыянальнасці^[1].

У цяперашні час ахвярам генацыду яўрэяў у Целяханах устаноўлены два помнікі. У 2021 годзе, 17 чэрвеня, на месцы забойства 500 габрэяў быў усталяваны новы помнік на месцы старога.

• Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
• Свидетельствуют палачи. Уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941—1944 гг. / Составители В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. — 2-е издание. — Мн.: НАРБ, 2010. — 199 с. — ISBN 978-985-6372-67-7.
• В.П. Касько, Г.К. Кисялёў, У.М. Макар i iнш. (рэдкал.), М.В. Банасевіч, В.П. Касько i iнш.(укладальнікi). «Памяць. Iвацэвіцкi раён». — Мн.: «БЕЛТА», 1997. — 496 с. — ISBN 985-6302-06-4.