Халакост у Полацкім раёне Ужо з першых дзён акупацыі Полацкага раёна немцы пачалі забіваць яўрэяў. У Быкаўшчыне лекарка з Ветрына, якая прыехала да сваякоў, убачыла яўрэяў і паведаміла пра гэта немцам — дзве сям’і (у адной чацвёра дзяцей, у другой — трое) былі забітыя. У вёсцы Гомель увосень 1941 года былі забітыя 45 мясцовых яўрэяў, а ў студзені 1942 года яшчэ 80. У вёсцы Замошша зімой 1941 года ў лазні хаваліся тры сям’і, якіх немцы збілі бізунамі і спалілі ў гэтым жа будынку. У снежні 1941 года карны атрад расстраляў у вёсцы Белае 7 яўрэяў. З некаторых вёсак прадстаўнікоў народа пераганялі ў найбліжэйшае гета і забівалі ўжо там — напрыклад, так загінулі яўрэі вёскі Судзіна. У 1942 годзе 3 яўрэі былі забітыя ў вёсцы Рудня-Прудок. Яўрэяў расстрэльвалі ў вёсках Дохнары, Засітніца і Світцы[5].
Немцы, рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, стварылі на тэрыторыі раёна 10 гета:
- у Бабынічах (1941 — люты 1942, 108 загінулых),
- у Ветрыне (лета 1941 — 11 студзеня 1942, 59 загінулых),
- у Варонічах (верасень 1941 — 10 студзеня 1942, больш за 66 загінулых),
- у Полацку (жнівень 1941 — 3 лютага 1942, ад 7 да 8 тысяч загінулых),
- у Трудах (лета 1941 — 7 лютага 1942, 76 загінулых),
- у Баноні (?),
- у Баравухе-1 (да 13 студзеня 1942, больш за 105 загінулых[9])
- у Баравухе-2 (5 ліпеня 1941[11] — люты 1942[12][13], 2300 загінулых),
- у Казімірове (да сакавіка 1942, 20 загінулых[15]),
- у Юравічах (да студзеня 1942, больш за 48 загінулых).
3 чалавекі з Полацкага раёна былі ўдастоены ганаровага звання «Праведнік народаў свету» ад ізраільскага мемарыяльнага інстытута «Яд ва-Шэм» «у знак глыбокай удзячнасці за дапамогу, аказаную яўрэйскаму народу ў гады Другой сусветнай вайны»: Міхайлава Зоя Васільеўна[17][18], Караткевіч Вера, Ануфрыева (Караткевіч) Лідзія[17][19].
Помнікі забітым яўрэям у раёне ўстаноўлены ў Полацку (два помнікі), Бабынічах, Ветрыне, Варонічах, Трудах, Гомелі[20], у раёне Баравухі-2.
Крыніцы
- ↑ Ботвинник М. «Памятники геноцида евреев Беларуси». Минск, "Беларуская навука, 2000, стр. 179—180 ISBN 985-08-0416-5
- ↑ Яд Вашем. Проект документации и увековечения имён евреев. Беларусь. Витебская область. Архівавана 13 снежня 2013.
- ↑ Г. Р. Винница. Холокост на оккупированной территории Восточной Беларуси в 1941—1945 годах. — Мн., 2011, стр. 309—313 ISBN 978-985-6950-96-7
- ↑ Архив полоцкого краеведческого музея — дело 6, лист 7;
- ↑ Зональный государственный архив в г. Полоцке, — фонд 687, опись 1, дело 3, лист 2;
- ↑ Зональный государственный архив в г. Полоцке, — фонд 687, опись 1, дело 3, лист 3
- ↑ а б Каменная летопись Карасёва Архівавана 12 мая 2013 года.
- ↑ Яд Вашем. История спасения. Михайлова Зоя Архівавана 24 верасня 2016.
- ↑ Яд Вашем. История спасения. Караткевич Вера Архівавана 24 верасня 2016.
- ↑ В Полоцком районе открыли памятник жертвам Холокоста (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 19 жніўня 2016. Праверана 18 жніўня 2016.
Літаратура
- І.Б. Каросцік, Р.I. Маслоускі, А. Л. Петрашкевіч i iнш. (рэдкал.), С. С. Чарняўская (укладальнік). «Памяць. Полацкі раён». — Мн.: «Вышэйшая школа», 1999. — 700 с. — ISBN 985-06-0447-6.
- Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
- Свидетельствуют палачи. Уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941—1944 гг. / Составители В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. — 2-е издание. — Мн.: НАРБ, 2010. — 199 с. — ISBN 978-985-6372-67-7.
- Адамушко В. И., Бирюкова О. В., Крюк В. П., Кудрякова Г. А. Справочник о местах принудительного содержания гражданского населения на оккупированной территории Беларуси 1941—1944. — Мн.: Национальный архив Республики Беларусь, Государственный комитет по архивам и делопроизводству Республики Беларусь, 2001. — 158 с. — 2000 экз. — ISBN 985-6372-19-4.
|
